Szkoła Podstawowa nr 2
im. Cystersów Wągrowieckich
w Wągrowcu
Program nauczania ortografii
„ZA PAN BRAT Z ORTOGRAFIĄ
W KLASIE DRUGIEJ”
opracowała
Barbara Tyrakowska
nauczyciel nauczania zintegrowanego
„Kto wie, że popełnił błąd i nie naprawia go, popełnia nowy błąd”.
(Konfucjusz)
Nie jest rzeczą łatwą opanować polską ortografię. Wiele trudności sprawia uczniom poprawne pisanie. Nic bowiem nie ośmiesza człowieka w późniejszym życiu tak, jak popełnianie prostych błędów ortograficznych i językowych, które są niestety jak „tłusta plama na fotografii matki, którą się kocha”. Dlatego też, jeżeli już w klasach niższych nie będziemy reagować na pierwsze poczynione przez uczniów błędy i nie będziemy starać się ich naprawić, to cytowane słowa Konfucjusza zaczną się szybko urzeczywistniać. Powinny one już od pierwszych chwil towarzyszyć poczynaniom każdego nauczyciela.
Jednym z podstawowych zadań współczesnej szkoły jest kształcenie u dziecka umiejętności pisania, wdrażającej do przestrzegania poprawności ortograficznej. W wyniku systematycznych ćwiczeń, czynności pisania automatyzują się i przechodzą w nawyk ortograficzny, czyli bezbłędne pisanie. Każdy zdaje sobie jednak z tego sprawę, jak żmudnym i wymagającym różnorodnych zabiegów dydaktycznych, jest nauczanie ortografii. Ile wysiłku kosztuje wyrobienie u dziecka tzw. czujności ortograficznej, czyli umiejętności dostrzeżenia i zastosowania w praktyce danej reguły ortograficznej.
Praktyka szkolna pokazuje, że stosowanie jednolitych metod nauczania ortografii jest nieskuteczne, a nawet zniechęcające ucznia. I dlatego też, chcąc tego uniknąć, powinno się pobudzić zainteresowanie, które jest warunkiem osiągnięcia poziomu koncentracji uwagi i stanowi jeden z głównych motywów uczenia się. Niezbędne jest więc stosowanie szerokiej gamy metod, form pracy, jak i środków dydaktycznych z równoczesnym przestrzeganiem określonych zasad postępowania dydaktycznego, do których m. in. należą:
- zasada systematyczności (wyrażająca się w planowaniu materiału nauczania ortografii
i rytmicznym jego realizowaniu),
- zasada integracji (wymagająca łączenia ćwiczeń ortograficznych z innymi formami ćwiczeń w mówieniu),
- zasada poglądowości (wymagająca właściwego doboru środków dydaktycznych, pomagających w skupieniu uwagi i zapamiętaniu obrazu wyrazu),
- zasada profilaktyki (polegająca na stałej trosce nauczyciela o poprawny zapis nowych lub trudnych wyrazów, na wdrażaniu ucznia do samokontroli własnego tekstu),
- zasada stopniowania trudności (dotycząca racjonalnego doboru i układu ćwiczeń oraz stopniowego przechodzenia od łatwych do trudnych form ćwiczeń w pisaniu),
- zasada aktywności (polegająca na tworzeniu warunków zapewniających wszystkim uczniom aktywny i świadomy udział w zajęciach oraz na zainteresowaniu ich treścią i sposobem wykonania ćwiczeń),
- zasada kontroli i oceny postępów ucznia (stosowana w celu likwidowania niedociągnięć i braków w opanowaniu umiejętności ortograficznych).
Koncepcją dydaktyczną, dającą widoczne efekty w procesie nauczania ortograficznego, jest wykorzystanie w procesie nauczania metod, wynikających z naturalnych potrzeb dziecka, mam tu na myśli formy zabawowe, tj. gry i zabawy dydaktyczne, zagadki i rozrywki umysłowe oraz dramę. Stanowią one pewną formę odpoczynku i odprężenia, a jednocześnie są silnie działającym bodźcem na wyobraźnię i zapamiętywanie, który z kolei pobudza wiarę we własne siły i możliwości. Odpowiednio dobrany materiał językowy, ciekawe i kształcące ćwiczenia, nie tylko korzystnie będą wpływać na kształtowanie nawyków poprawnego pisania, lecz będą także stymulować aktywność emocjonalną dziecka i wzbudzać w nim pozytywną motywację do uczenia się ortografii.
Program dotyczący ortografii to działanie, mające na celu doskonalenie umiejętności zastosowania poznanych zasad i reguł w praktyce oraz umiejętne wykorzystanie przez uczniów posiadanej wiedzy.
Bazę konstrukcyjną programu stanowi "Program zintegrowanej edukacji XXI wieku. Klasy 1 – 3", autorstwa Jadwigi Hanisz, jak i podręczniki dla kl. II Hanny Dobrowolskiej i Anny Koniecznej „Wesoła szkoła” wydawnictwa WSiP.
Głównym celem programu jest wyrobienie u uczniów umiejętności poprawnego i bezbłędnego pisania poprzez uatrakcyjnienie ich pracy podczas zajęć.
Praktyka dowodzi, że zanim dzieci zaczną stosować reguły ortograficzne, należy je tego nauczyć w sposób bardziej dla nich interesujący. Uważam, że właściwą naukę najlepiej rozpocząć w klasie drugiej. Chociaż już pierwszaki mają opracowanych kilka trudności ortograficznych, to jednak w klasie drugiej pojawia się moment, by zacząć przybliżać im piękny, poprawny język polski, wykorzystując właśnie wtedy zdobyte przez nich umiejętności czytania i pisania, wyniesione z klasy pierwszej.
Z uwagi na to, że wszelakie fakty, jak i zjawiska oraz występujące pomiędzy nimi zależności, kształtują w umyśle ośmiolatka scalony obraz świata, co uwarunkowane jest jego rozwojem, proponuję przyswajanie treści ortograficznych w sposób tematyczny. Będę nauczać ich w powiązaniu z realizacją danego bloku tematycznego, łącząc jednocześnie z ćwiczeniami słownikowo – frazeologicznymi, jak i syntaktycznymi, które będę przeplatać stosowaniem różnorakich form zabawowych.
Niniejszy program jest częścią edukacji polonistycznej, dlatego w jego realizacji biorą udział wszyscy uczniowie z klasy.
Po rocznym cyklu edukacyjnym program będzie kontynuowany w klasie trzeciej, gdzie dziecko utrwalać będzie pisownię poznanych wyrazów i uzupełni ją o nowe reguły ortograficzne.
Program angażuje do współpracy rodziców poprzez uczestnictwo w zajęciach z edukacji polonistycznej, jak i pomoc w pracach domowych.
Cele ogólne:
1. Kształtowanie umiejętności samodzielnego, świadomego i poprawnego posługiwania się językiem pisanym.
2. Kształtowanie zdolności dostrzegania różnego rodzaju związków i zależności w piśmie.
3. Eliminacja błędów w pracach uczniowskich.
4. Rozwijanie świadomości i użyteczności zdobywanej wiedzy.
Cele szczegółowe:
1. Rozbudzenie zainteresowań ortograficznych.
2. Uatrakcyjnienie nauczania ortografii.
3. Doskonalenie umiejętności poprawnej pisowni.
4. Utrwalanie podstawowych zasad i reguł ortograficznych.
5. Rozwijanie umiejętności analizowania trudności ortograficznych.
6. Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, pobudzanie ciekawości poznawczych.
7. Mobilizowanie do wykorzystania posiadanej wiedzy w praktyce.
8. Wytworzenie stanu czujności oraz spostrzegawczości ortograficznej.
9. Wdrażanie do nawyku korzystania ze słowniczka ortograficznego.
10. Przygotowanie do udziału w konkursach ortograficznych.
11. Zapoznanie z możliwością wykorzystania komputera w rozwijaniu umiejętności ortograficznych.
W wyniku realizacji programu uczeń powinien:
▪ stosować na co dzień poznane wyrazy zawierające ortogramy,
▪ znać zasady i reguły ortograficzne i stosować je w praktyce,
▪ umieć uzasadnić pisownię wyrazów z trudnością ortograficzną,
▪ potrafić kojarzyć tematycznie słowa z opracowaną trudnością ortograficzną,
▪ zilustrować odpowiednią techniką plastyczną omawiany temat,
▪ korzystać przy pisaniu wyrazów ze znajomości innych form tego samego wyrazu i rodziny
wyrazów oraz wiadomości z nauki o języku,
▪ wyjaśniać ciekawostki ortograficzne,
▪ zilustrować ruchem poznawane wyrazy w zabawach muzyczno – ruchowych,
▪ wykorzystywać komputer w rozwijaniu umiejętności ortograficznych,
▪ wykazywać spostrzegawczość i czujność ortograficzną,
▪ rozumieć istotę bezbłędnego pisania,
▪ mieć nawyk sprawdzania tekstu po napisaniu i rozumieć sens poprawy błędów,
▪ dokonywać autokorekty własnego tekstu w oparciu o słowniczek ortograficzny,
▪ doskonalić technikę czytania, która ma pozytywny wpływ na eliminowanie błędów,
▪ chętnie uczestniczyć w zajęciach, przejawiając różne formy aktywności,
▪ prowadzić regularnie słowniczek ortograficzny, gromadzący poznawany materiał,
▪ brać chętnie udział w konkursach ortograficznych,
▪ być tolerancyjnym w stosunku do innych, popełniających także błędy,
▪ współdziałać w grupie podczas prac zespołowych.
III FORMY PRACY I SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU
„ZA PAN BRAT Z ORTOGRAFIĄ W KLASIE DRUGIEJ”
1. Praca indywidualna.
2. Praca w grupach.
3. Prowadzenie – założonego w klasie pierwszej i kontynuowanego aż do klasy trzeciej –
słowniczka obrazkowo - wyrazowego, podzielonego na działy tematyczne
i uwzględniającego różne trudności ortograficzne.
4. Wypełnianie tematycznych kart pracy zgodnych z proponowaną tematyką.
5. Współtworzenie w klasie - ortograficznej gazetki: „Z ortografią za pan brat”.
6. Rozwiązywanie indywidualnie i zbiorowo – w grupach rebusów, krzyżówek, logogryfów, eliminatek, zagadek ortograficznych oraz uzupełnianie kolorowanek ortograficznych.
7. Praca ze słowniczkiem ortograficznym.
8. W ramach edukacji polonistycznej korelacja działań z zajęciami plastycznymi, muzycznymi, fizyczno – ruchowymi, środowiskowymi i matematycznymi.
9. Organizowanie konkursów.
10. Nauka piosenek i wierszyków przybliżających poznanie zasad i reguł ortograficznych.
11. Wycieczki tematyczne.
12. Gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego.
13. Zabawy i zadania kształcące spostrzegawczość i pamięć wzrokową.
1. Wprowadzenie uczniów w świat wiedzy ujmowanej interdyscyplinarnie, zapewnienie zdobycia wiedzy na poziomie umożliwiającym kontynuowanie nauki na następnym poziomie edukacji.
2....
aszaa1