Arturo Perez-Reverte - Szachownica Flamandzka.pdf

(833 KB) Pobierz

RTURO

EREZ–

EVERTE

Szachownica Flamadzka

SPIS TRESCI

III

VII

VIII

XII

XIII

XIV

Tajemnice mistrza van Huysa

. .

Lucynda, Oktawio, Scaramuccio

Zadanie szachowe

. . . . . .

Trzeci gracz

. . . . . . . . .

Tajemnica czarnej damy

. . . .

O szachownicach i lustrach

. . .

Kto zabił rycerza

. . . . . . .

Czwarty gracz

. . . . . . . .

Fosa przy Wrotach Wschodnich

Niebieski samochód

. . . . . .

Warianty analityczne

. . . . .

Hetman, skoczek, goniec

. . . .

Siódma Piecz˛ c

. . . . . . .

e´

Rozmowy w salonie

. . . . . .

Ko´ cówka hetmana

. . . . . .

109

117

130

151

167

183

201

210

225

Tajemnice mistrza van Huysa

Bóg graczem rzadzi, ten figur˛ trzyma.

Jaki bóg spoza Boga spisek rozpoczyna?

Jorge Luis Borges,

Szachy,

(przeł. Krystyna Rodowska)

Zamkni˛ ta koperta stanowi zagadk˛ kryjaca wewnatrz kolejne zagadki. Ta ko-

˛ ˛

perta była spora, z ry˙ owego papieru, a w jej dolnym lewym rogu widniała pie-

czatka laboratorium. Julia wa˙ yła ja w dłoni, szukajac równocze´nie no˙ yka do

papieru na stole zawalonym p˛ dzlami oraz słoiczkami pełnymi farb i lakierów.

Nawet nie przypuszczała, do jakiego stopnia zmieni si˛ jej zycie po otworzeniu

przesyłki.

´ s

Wła´ciwie znała ju˙ jej zawarto´c. A sci´lej mówiac, tak jej si˛ wydawało,

s´

o czym przekonała si˛ chwil˛ pó´ niej. Dlatego mo˙ e nie poczuła niczego szcze-

e z

gólnego, gdy wyciagała z koperty odbitki fotograficzne i rozkładała je na stole.

Rzuciła na nie roztargnionym nieco wzrokiem i nagle wstrzymała oddech. Poj˛ ła,

ze „Partia szachów” stanowczo wykracza poza zwykła rutyniarska robot˛ . Zda-

rzało jej si˛ co i raz natrafia´ na niespodziewane detale na obrazach, meblach czy

oprawach starych ksiag. Pracujac od sze´ciu lat, miała ju˙ na koncie rekonstruk-

cje i uzupełnienia dokonywane na oryginałach, retusze i poprawki Nawet drobne

falsyfikacje. Ale jeszcze nigdy dotad nie spotkała si˛ z napisem ukrytym pod war-

stwa farby: z trzema słowami, które wyszły na jaw dzi˛ ki promieniom Roentgena.

Nie odrywajac oczu od zdj˛ c, zapaliła wyciagni˛ tego ze zmi˛ toszonej paczki

e´

˛ e

papierosa bez filtra. Nie mo˙ na było mie´ najmniejszych watpliwo´ci, odbitki ra-

diologiczne o wymiarach 30x40 cm mówiły same za siebie. Wyra´ nie było wida´

oryginalna kompozycj˛ pi˛ tnastowiecznego flamandzkiego obrazu na drewnie, je-

e e

go realistyczne szczegóły uwypuklone dzi˛ ki zastosowaniu techniki verdaccio,

słoje na trzech deskach tworzacych cało´c dzieła, ich spojenia, wreszcie kolejne

s´

kreski, pociagni˛ cia p˛ dzlem i warstwy, które wyszły spod r˛ ki malarza. A w dol-

˛ e

nej cz˛ sci obrazu to ukryte zdanie, które aparatura radiologiczna wydobyła po

e´

pi˛ ciuset latach, białe gotyckie litery tak dobrze widoczne na czarnym tle:

QUIS NECAVIT EQUITEM.

Julia znała łacin˛ na tyle, ze nie musiała si˛ ga´ do słownika. Quis, zaimek

e c

pytajny: kto. Necavit pochodziło od neco: zabi´ . Equitem za´ to biernik liczby

pojedynczej od eques: rycerz. Kto zabił rycerza. Zaimek quis narzucał jeszcze

znak zapytania, przez co całe zdanie nabierało pewnej tajemniczo´ci:

KTO ZABIŁ RYCERZA?

Było to co najmniej zastanawiajace. Zaciagn˛ ła si˛ papierosem trzymanym

˛ e

w prawej dłoni, lewa tymczasem poprzesuwała zdj˛ cia na blacie. Kto´, mo˙ e sam

malarz, umie´cił na obrazie co´ w rodzaju łamigłówki, która nast˛ pnie zakrył

warstwa farby. Ewentualnie zrobił to pó´ niej kto inny. Margines bł˛ du wynosił

z grubsza pi˛ cset lat. Ju˙ ta my´l wywołała u´miech na twarzy Julii. Podobna nie-

e´

wiadoma potrafiła znale´ c bez specjalnych trudno´ci. Ostatecznie na tym polegał

z´

jej zawód.

Pozbierała odbitki i wstała. Szarawe swiatło wnikajace przez szeroka lukarn˛

w suficie padało wprost na obraz oparty na sztalugach. „Partia szachów”, olej na

drewnie, z 1471 roku, autorstwa Pietera van Huysa. . . Zatrzymała si˛ przed nim

i wpatrywała dłu˙ sza chwil˛ . Oto scena domowa, przedstawiona z tak typowym

z ˛

dla pi˛ tnastowiecznego malarstwa realizmem, jedna z tych, którymi wielcy mi-

strzowie flamandzcy przygotowali grunt pod sztuk˛ nowoczesna, wykorzystujac

ostatni krzyk techniki, jakim wówczas były farby olejne. Główny motyw obra-

zu stanowi partia szachów, która rozgrywało dwóch m˛ zczyzn w srednim wieku,

e˙

o szlachetnych obliczach. Na drugim planie po prawej, przy zwie´ czonym ostrym

łukiem oknie, za którym rozpo´cierał si˛ krajobraz, siedziała dama w czerni i czy-

tała ksia˙ k˛ trzymana na podołku. Cało´ci dopełniały detale namalowane z typo-

˛z e

wo flamandzka pieczołowito´cia, rzetelnie, niemal po maniacku: meble i zdobie-

s ˛

nia, biało-czarna posadzka, rysunek na kobiercu, tu i ówdzie wr˛ cz drobna rysa

w murze czy cie´ bretnala wbitego w belk˛ powały. Z podobna precyzja przedsta-

wiono szachownic˛ , figury i pionki, a tak˙ e twarze, dłonie i stroje postaci. Uderzał

zreszta nie tylko realizm, ale i barwy, wcia˙ bardzo zywe, cho´ wskutek upływu

˛z

czasu i utlenienia werniksu cały obraz nieco sczerniał.

Kto zabił rycerza. Julia spogladała to na odbitk˛ , to na obraz, nie dostrzega-

jac na nim najmniejszego sladu ukrytego napisu. Badanie z bliska siedmiokrotnie

powi˛ kszajaca dwusoczewkowa lupa te˙ nie posun˛ ło sprawy naprzód. Opu´ciła

˛ ˛

˛ z

wi˛ c zaluzje i w ciemno´ci podciagn˛ ła ku sztalugom lamp˛ Wooda, emitujaca

e ˙

˛ e

˛ ˛

tak zwane czarne swiatło. W jego promieniach ultrafioletowych wszystkie ma-

teriały, farby i werniksy u˙ yte przez pierwotnego twórc˛ fluoryzowały, wszelkie

za´ poprawki i retusze dokonane pó´ niej, a wi˛ c po powstaniu obrazu, pozosta-

wały ciemne bad´ czarne. Jednak w swietle lampy Wooda cały obraz pokryty był

˛ z

jednostajnie fluoryzujaca warstwa, tak˙ e w cz˛ sci kryjacej tajemniczy napis. A to

˛ ˛

e´

oznaczało, ze zdanie zostało zamalowane albo przez samego artyst˛ w trakcie pra-

cy, albo wkrótce po uko´ czeniu dzieła.

Zgasiła lamp˛ i odsłoniła lukarn˛ . Szare swiatło jesiennego poranka ponow-

nie zalało sztalugi z obrazem i cała pracowni˛ , p˛ kajaca w szwach od ksia˙ ek,

e e ˛ ˛

˛z

od regałów z farbami, p˛ dzlami, werniksami, rozpuszczalnikami i narz˛ dziami

stolarskimi, od ram i precyzyjnych przyrzadów, od starych rze´ b z drewna i bra-

zu, od zastawek i opartych płótnem o sciany obrazów, stojacych na prawdziwym

perskim dywanie poplamionym farbami. W kacie, na komodzie w stylu Ludwika

XV, stał sprz˛ t hi-fi, koło którego pi˛ trzyły si˛ płyty: Don Cherry, Mozart, Miles

Davis, Satie, Lester Bowie, Michael Hedges, Vivaldi. . . Lustro weneckie w zło-

conej oprawie posłało Julii ze sciany jej własne, nieco przy´ mione odbicie: włosy

przyci˛ te na wysoko´ci ramion, lekkie slady niewyspania pod du˙ ymi, ciemnymi,

jeszcze nie umalowanymi oczyma. Atrakcyjna jak modelka Leonarda — mawiał

Cesar, gdy widział jej twarz otoczona złotem tak jak teraz — atrakcyjna, ma piu

bella . I aczkolwiek Cesara nale˙ ało zaliczy´ do znawców raczej efebów ni˙ ma-

donn, Julia wiedziała, ze jego ocena jest najzupełniej trafna. Sama lubiła oglada´

˛ c

si˛ w tej złoconej oprawie, bo miała wówczas wra˙ enie, ze znalazła si˛ po drugiej

stronie zaczarowanych drzwi, skad na przekór odległo´ci w czasie i przestrzeni

powracała niczym uciele´nienie renesansowej urody włoskiej.

Od dzieci´ stwa ka˙ da my´l o Cesarze wywoływała na jej twarzy u´miech —

delikatny, mo˙ e nieco porozumiewawczy. Odło˙ yła odbitki na stół, zdusiła nie-

dopałek w ci˛ zkiej popielniczce z brazu sygnowanej przez Beniliurego i zasiadła

e˙

przy maszynie do pisania:

Partia szachów

Olej na drewnie. Szkoła, flamandzka. Datowany na 1471

rok.

Autor: Pieter van Huys (1415–1481).

Podobrazie: trzy nieruchome deski d˛ bowe, połaczone fał-

szywymi spojeniami.

Wymiary:

60×87

cm (trzy identyczne deski po

20×87

cm).

Grubo´c desek: 4 cm.

s´

Ma piu bella (wł.) — ale pi˛ kniejsza

Plik z chomika:

dark_zlosnikoo7

Arturo Perez-Reverte - Szachownica Flamandzka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: