odpowiedzi psychologia.docx

Psychologia

1.Proces spostrzegania

- WRAŻENIE - prosty proces poznawczy polegający na odbiorze jednej cechy zjawiska.

              Wrażenia powstają, gdy na nasze narządy zmysłowe działają w sposób bezpośredni

              bodźce zarówno ze świata zewnętrznego jak i wewnętrznego.

-SPOSTRZEŻENIE - proces poznawczy odzwierciedlający cały przedmiot  oddziałujące

na nasze narządy zmysłowe. Spostrzeżenia są polisensoryczne, składają się z wrażeń.

Spostrzeżenia nie są prostą mechaniczną sumą wrażeń.

Spostrzeżenie jest subiektywnym odzwierciedleniem rzeczywistości.

-próg absolutny (dolny) – najmniejsza wartość bodźca wywołująca reakcję (np. najcichszy dźwięk, który możemy usłyszeć);

-ZŁUDZENIA ZMYSŁOWE

zaburzenia procesów poznawczych polegające na zniekształceniu spostrzegania osób lub przedmiotów, np. wskutek silnych emocji (iluzje, czyli złudzenia), lub na powstawaniu doznań o charakterze spostrzeżeń zmysłowych, które nie są spowodowane żadnym przedmiotem istniejącym w polu percepcji człowieka (halucynacje, czyli omamy).

-

2.Procesy uwagi

-Selektywność – to zdolność do wyboru jednego bodźca, źródła stymulacji lub ciągu myśli, kosztem innych. Pozwala stłumić większą część stymulacji, żeby zrobić miejsce mniejszej, ale z jakichś powodów ważniejszej części.  Dzięki selekcjonującej funkcji uwagi jesteśmy w stanie wykonywać większość codziennych czynności, np. słuchać wykładu, czytać książkę, mimo nieustannego działania konkurencyjnych źródeł informacji, takich jak hałas czy własne myśli. Niekiedy selektywność uwagi zawodzi, a wtedy zaczynamy przetwarzać informacje, które powinny zostać zignorowane i przysłuchujemy się nieistotnej rozmowie czy pogrążamy się we wspomnieniach zamiast skoncentrować się na bieżącej aktywności.

-Czujność – to zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się ściśle określonego bodźca, zwanego sygnałem, a ignorowania pozostałych bodźców, zwanych szumem. Trudność, jakiej musi tu sprostać mechanizm uwagi, polega na tym, że szum działa nieustannie usypiając jakby czujność, natomiast sygnały działają  rzadko i w nieoczekiwanych momentach. Jednak konsekwencje zignorowania sygnału bywają ogromne zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z pracą osoby, której sprawność decyduje o życiu ludzkim, np. policjanta,  strażaka czy ratownika medycznego.

-Przeszukiwanie – jest aktywnym procesem polegającym na systematycznym  badaniu pola percepcyjnego, w celu wykrycia obiektów spełniających założone kryterium. Przeszukujemy na przykład stronicę podręcznika, by sprawdzić, czy jest tam coś napisane o emocjach. Badania  wykazały, że efektywność i czas przeszukiwania pola percepcji wzrokowej zależą od liczby dystraktorów (czyli bodźców zakłócających), ich podobieństwa do szukanego sygnału i wzajemnego  podobieństwa samych dystraktorów.

-Kontrola czynności jednoczesnych - człowiek prawie zawsze wykonuje wiele czynności w tym samym czasie, np. gotując obiad słuchamy równocześnie wiadomości. W większości wypadków jednoczesne wykonywanie wielu czynności nie ponosi za sobą negatywnych skutków, ponieważ czynności te są dość proste lub dobrze zautomatyzowane. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy jedna  z czynności staje się bardziej wymagająca. Każda czynność wymaga pewnej porcji ogólnej energii mentalnej, zwanej zasobami uwagi, których ilość jest ograniczona. Dlatego nadzorowanie dwóch czynności jednocześnie musi doprowadzić do pogorszenia wskaźników przynajmniej jednej z nich, chyba że obie są tak proste, iż ich łączne zapotrzebowanie na zasoby nie przekracza ogólnych możliwości systemu. Jeśli zaś przekracza, a system nie odbiera wyraźnych wskazówek, która z nich jest priorytetowa, może dojść do obniżenia poziomu wykonania jednej i drugiej. Warto jednak pamiętać,  że oprócz zainwestowania zwiększonej ilości zasobów obsługa czynności jednoczesnych wymaga skutecznego działania mechanizmu przełączania uwagi z jednej czynności na druga

- uwaga a swiadomosc : Dziś na szczęście naukowcy wiedza już to co wiedzą wszyscy ludzie, że pole uwagi jest szersze od pola świadomości. Oznacza to, ze nie jesteśmy świadomi bodźców, na które nakierowana jest nasza uwaga. Doświadczamy, zwracamy uwagę i przetwarzamy bodźce, na które jest nakierowana nasza uwaga, ale nie ze wszystkich zdajemy sobie sprawę. Jest to pomoc ze strony naszej natury. Stąd tak zwany szósty zmysł. Dawniej naukowcy uważali, że jeśli coś spostrzegamy, to powinno się to znaleźć automatycznie w pole świadomości. Istnieją dwa rodzaje świadomości. Świadomość percepcyjna, która polega na zdawaniu sobie sprawy z faktu, że coś spostrzegamy i świadomość percepcyjna, która polega na uświadamianiu sobie własnych procesów psychicznych,  myśli, wrażeń psychicznych wywołanych przez określony bodziec.

3.Procesy pamięci

- Rodzaje pamieci :

* Pamięć sensoryczna związana jest z różnymi narządami zmysłowymi (wzrok, słuch itd.) odbierającymi napływającą informację. Ponieważ ilość i różnorodność napływającej informacji jest ogromna, więc i zakres pamięci sensorycznej jest ogromny. Zarazem jest to pamięć bardzo krótkotrwała – informacja tam gromadzona  trwa dłużej niż ułamek sekundy, można więc przyjąć, iż jest natychmiast tracona. Tylko elementy, które przyciągają uwagę i zostaną przekazane do pamięci krótkotrwałej dla dalszego przetwarzania (zinterpretowania, co to jest) utrzymują się dłużej. Z tego względu zabiegi reklamowe mają na celu nadanie takiego kształtu przekazywanej informacji, aby przyciągała  ona uwagę i była kierowana do dalszego przetwarzania w pamięci krótkotrwałej.

* Pamięć krótkotrwałą można utożsamić z uwagą. Tu informacja napływająca jest interpretowana i  uzyskuje określony sens (znaczenie). Jej trwałość jest dłuższa niż pamięci sensorycznej, ale i tak informacja szybko przemija. (informacja pozostaje w tej pamięci tak długo, jak długo się na niej koncentrujemy – np. powtarzamy w myśli numer telefonu, zastanawiamy się, co to właściwie znaczy „parytet”, itp.). pojemność pamięci krótkotrwałej wyraża się  prawem Millera: 7+/- 2 elementy. Można ją jednak zwiększać poprzez odpowiednie kodowanie informacji, tak by elementy zawierały większe porcje informacji.

* Pamięć długotrwała jest praktycznie nieograniczona pod względem pojemności, a i czas przechowywania w niej informacji może być bardzo długi. Pamięć tę można podzielić na dwie klasy. Powiedzmy, że zadano nam pytanie, dotyczące liczby okien w naszym mieszkaniu? Jak odpowiadamy na to pytanie, wyobrażamy sobie kolejne pomieszczenia i „patrzymy”, ile jest w nich  okien. To, że potrafimy w pamięci oglądać obrazy z naszego mieszkania, oznacza, że nasza pamięć przechowuje takie obrazy. Podobnie przechowuje twarze znajomych osób, sceny z rozmaitych wydarzeń i tak  dalej. Jest to tak zwana pamięć epizodyczna – obejmująca informacje o zdarzeniach, ludziach, miejscach itp. związanych z naszym życiem. Jej podstawową cechą jest to, że zachowuje w miarę pełny obraz tego, co wcześniej odebraliśmy (np. widzieliśmy). Nie zawsze jednak zapamiętujemy cały obraz. Często analizujemy napływającą informację z punktu widzenia jej ważności i zapamiętujemy tylko ważne elementy, pomijamy zaś nieistotne szczegóły. W ten sposób na przykład czytamy testy w podręcznikach. (nie potrafimy odtworzyć całej strony czytanego tekstu, a tylko  istotne tezy). Jest to tak zwana pamięć semantyczna – związana ze znaczeniem informacji

* Pamięć totalna lokuje się ją na przeciwległym biegunie względem amnezji czy zapominalstwa. Przykładem osoby posiadającej pamięć totalną może być cytowany w literaturze przedmiotu młody rosyjski dziennikarz Szereszewski, nazwany przez Aleksandara Łurię (czołowego rosyjskiego psychologa) „S”.S. nigdy nie robił notatek na konferencjach prasowych, za co był licznie krytykowany. On jednak odpowiadał, iż pamięta każde wypowiadane słowo. Poddany sprawdzianowi rzeczywiście  udowodnił, że pamięta słowo w słowo, zdanie po zdaniu, ale nawet zmiany intonacji głosu. Przez następnych 30 lat jego niezwykłe umiejętności badał i testował wspomniany wyżej  Łuria a następnie opisał w książce „Umysł mnemonika”. Łuria zauważył, że „S” już w bardzo młodym wieku zaczął stosować podstawowe reguły mnemotechnik. Niestety ten niezwykły dar pamięci miał również swoją ciemną stronę, niezwykła pamięć nie pozwalała mu bowiem na zapomnienie trosk i kłopotów.

-  Fazy procesów pamięciowych:

Zapamiętywanie informacji- spostrzegane przedmioty wywołuja zmiany w komórkach nerwowych w postaci sladów pamięciowych, może trwa krótko albo stanowić złożoną czynność

Przechowywanie ich – zmiany utrzymuja się chociaż wywołujące je bodżce przestały działać (utajona faz pamięci)

Odtwarzanie(przypomnienie)- polega na aktualizowaniu dosw w odpowiedniej formie

-pamięć bezpośrednią (krótkotrwałą) - pamiętanie bodźców bezpośrednio po ich zadziałaniu.

- pamięć długotrwałą - pamiętanie bodźców, przedmiotów, czynności przez długi a czasem nieograniczony okres czasu.

-Pamięć deklaratywna : Przechowuje informacje, które odpowiadają na pytanie: "wiem, że...". Na przykład: "Koń jest zwierzęciem", "Wczoraj byłem na fajnym filmie". , Przechowuje informacje w postaci abstrakcyjnych lub konkretnych reprezentacji językowych (np. "Mój rower jest czerwony. Rowery to pojazdy"} , Wydobycie informacji wymagać może czasu i wysiłku.

- Pamięć niedeklaratywna gromadzi wiedzę o tym jak wykonywać czynności. Jeżdżenie na rowerze, taniec, chodzenie, mówienie itp. wymagają zapamiętania wielu doświadczeń i informacji - przechowywane są one właśnie w systemie pamięci niedeklaratywnej. Ten rodzaj pamięci różni się istotnie od pamięci deklaratywnej , która przechowuje informacje językowe i abstrakcyjne.

- Mnemotechniki - techniki pamięciowe.Mnemonika rozumiana jako zbiór technik pamięciowych wywodzi się z greckiego słowa Mnemozyna. Mnemozyna była boginią czczoną przez Greków, którzy przywiązywali bardzo dużą wagę do swojej pamięci. Zdawali sobie sprawę, że na doskonałą pamięć składają się dwa podstawowe czynniki tj. WYOBRAŹNIA i SKOJARZENIA. Aby zatem zapamiętać należy SKOJARZYĆ, połączyć nową informację z czymś sobie już znanym, wykorzystując przy tym siłę własnej WYOBRAŹNI.

4. Procesy uczenia

- Warunkowanie klasyczne : Eksperymenty nad warunkowaniem przeprowadził jako pierwszy l. P. Pawłow. Stwierdził on, że podanie psu pokarmu do pyska wywołuje u niego wydzielanie śliny. Reakcję tę Pawłow nazwał odruchem lub reakcją bezwarunkową, ponieważ występuje ona bez uczenia się, w sposób niezmienny, utrwalony dziedzicznie; pokarm zaś jest bezwarunkowym bodźcem dla tej reakcji. Dzięki warunkowaniu klasycznemu można uzyskać reakcję wydzielania śliny na dowolny sygnał obojętny, wystarczy tylko regularnie go powtarzać w towarzystwie bodźca bezwarunkowego.

- Warunkowanie instrumentalne : zwane także warunkowaniem sprawczym. Jest to forma uczenia się, które polega na modyfikowaniu frekwencji pojawiania się jakiegoś zachowania poprzez jego nagradzanie lub karanie.

-               uczenie się przez wgląd (zrozumienie) - odkrywanie organizacji materiału, nadawanie mu jakiejś struktury. Chodzi o wniknięcie w istotę rzeczy, zobaczenie powiązań między elementami, wniknięcie w terminy wchodzące w zakres działania.

- Według Bandury uczenie się zachowań zachodzi jednak nie tylko poprzez warunkowanie reaktywne i warunkowanie sprawcze, ale także poprzez obserwowanie zachowań innych ludzi. Ten sposób uczenia się można nazwać modelowaniem

- Uczenie się poznawcze - to taka zmiana zachowania wywołana indywidualnym doświadczeniem, w którym pośredniczy rozwój pamięci deklaratywnej,

5. Motywacja

- Rodzaje motywacji :

* wewnętrzna – aktywizacja następuje, gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb

Motywacja wewnętrzna – "tendencja do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść. Cechą określającą motywację wewnętrzną jest ciekawość, czynnikami motywującymi są właściwości będące wynikiem wzajemnego porównywania bodźców docierających do jednostki aktualnie bądź zakodowanych w strukturach pamięciowych: wieloznaczność, niewyraźność, nowość, złożoność, dziwność, niezgodność[1].

* zewnętrzna – polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami

Motywacja zewnętrzna – "tendencja do podejmowania i kontynuowania działań ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą (uzyskanie nagrody lub innej uchwytnej korzyści), związana z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie jest zależna od jednostki"[2]

- WPŁYW NAGRÓD NA MOTYWACJĘ

a) badania H.Harlowa, 1950 nad małpiatkami

Małpy spontanicznie rozwiązują dość złożone zadania manipulacyjne, jeśli jednak wprowadzi się nagrodę, małpy stopniowo tracą zainteresowanie tą aktywnością (podobny efekt zaobserwowano u małych dzieci).

b) badania Deci, Lepper, Greene, Nisbett, 1973

Osoby badane podejmowały pewną aktywność, którą po czasie eksperymentator przerywał. Wtedy następował czas wolny, kiedy osoby badane mogły kontynuować aktywność zaczętą (co świadczyłoby o motywacji wewnętrznej), lub też zajmować się czymś innym. Jedną ze zmiennych były obiecane nagrody za poprawne wykonanie zadania. Osoby nagradzane wykazywały niższy poziom motywacji wewnętrznej.

- Motywacja a procesy poznawcze

        Istnieją podstawy do stwierdzenia, że motywy działają "wyolbrzymiająco" na procesy poznawcze

pozostające z nimi w związku skojarzeniowym. Należy przy tym pamiętać, że motywy występują w dwóch formach: są motywy dodatnie i ujemne. 'Wyolbrzmiającemu wpływowi' motywów dodatnich odpowiada kierunek pragnień. Natomiast motywy ujemne mogą przybierać dwie różne formy: mogą być skoncentrowane na źródle przykrości (na celu ujemnym) lub na tym, co usuwa przykrość(na celu dodatnim)

Wtedy gdy koncentrujemy się na źródle niebezpieczeństwa, dążymy do usunięcia się od przedmiotu, którego się lękamy. Natomiast, gdy koncentrujemy się na celu dodatnim, skupiamy się na osiągnięciu tego, co nas chroni lub co pozwala nam uporać się z przykrością.

Drugiemu nastawieniu odpowiadać będzie inna percepcja sytuacji i inna ocena możliwości powodzenia. Zamiast uwrażliwienia na niebezpieczeństwo pojawia się uwrażliwienie na wszystko, co pozwala go uniknąć. Zamiast poczucia nieuchronnej klęski pojawia się wiara w możliwość powodzenia ucieczki.

6. Myślenie i rozwiazywanie problemow

- Rodzaje operacji umyslowych :

*Analiza – oznacza myślowe rozdzielenie elementów całości;

* Synteza – polega na myślowym scaleniu poszczególnych części składowych całości;

* Porównywanie – jest operacją zestawienia ze sobą różnych elementów z punktu widzenia ich podobieństw i różnic;

* Abstrahowanie – polega na wyróżnieniu jakiejś jednej właściwości i jednocześnie pominięciu innych cech;

*  Uogólnienie – charakteryzuje się ujawnieniem właściwości, cech wspólnych dla jakiejś klasy rzeczy i zjawisk z pominięciem cech jednostkowych.

- myślenie produktywne, czynność ukierunkowana na wytwarzanie informacji nowych dla podmiotu.

- myślenie reproduktywne, myślenie polegające na zastosowaniu w nowych sytuacjach uprzednio zdobytej wiedzy, wykorzystaniu w nowych warunkach poznanych metod rozwiązywania problemów.

- Algorytmy są ścisłymi instrukcjami, które krok po kroku sugerują, co mamy robić, aby osiągnąć pożądany rezultat. Przykładem algorytmu może być przepis kulinarny, w którym zazwyczaj podane są informacje, co, w którym momencie, w jakiej kolejności, w jakiej ilości, jak długo. Są one konieczne, kiedy wykonujemy skomplikowaną czynność, wymagającą dokładności i posiadającą ściśle określony cel.

-  Odmiennym przykładem strategii myślenia, jest myślenie heurystyczne. Polega ono na przyjmowaniu uproszczonych informacji, jest bardziej intuicyjne („know how”). Wynika z oszczędności energii i zasobów poznawczych. Jednak przetwarzanie heurystyczne pozwala zaoszczędzić sporo czasu. Jest korzystniejsze w warunkach presji czasowej, kiedy zadanie nie ma ściśle określonej struktury oraz jasno sprecyzowanego celu. Słowem – kiedy potrzebna jest intuicja.

- Etapy rozwiązywania problemów:

• określenie problemu,

• rozpoznanie przyczyn,

• tworzenie rozwiązań przez obie strony,

• ocena i wybór rozwiązania,

• wprowadzenie w życie rozwiązania,

• ocena skuteczności wybranego rozwiązania po pewnym czasie,

-  Przeszkody w rozwiązywaniu problemów

• Fiksacja funkcjonalna-Tendencja do widzenia przedmiotow tylko względem ich

typowych, najczęstszych zastosowań

• Nastawienie negatywne (Einstellung)- Tendencja do rozwiązywania problemów w określony sposób, do powracania do strategii, które w przeszłości zadziałały, nawet gdy problem ma inną strukturę.