SGGW   - WNE -  Zakład Rachunkowości finansów Przedsiębiorstw i Bankowości  (E.T.)

Rachunkowość rolna

RACHUNKOWOŚĆ ROLNA

Część II.

POLSKIE DOŚWIADCZENIA W KSZTAŁTOWANIU METOD RACHUNKOWOŚCI ROLNICZEJ

W Polsce od 1926 roku pod nadzorem metodycznym instytutów naukowych[1] dla dostarczania informacji różnym odbiorcom wdrożono w ponad 500 gospodarstwach rolniczych wg jednolitego wzoru  wariant  rachunkowości rolniczej, który miał dostarczać informacji :

a) na potrzeby wewnętrzne dla prowadzących gospodarstwo rolnicze;

b) dla doskonalenia ekonomicznego i organizacyjnego w sektorze rolnictwa;

c) dla potrzeb makroekonomicznych

Od rozpoczęcia transformacji do gospodarki rynkowej rachunkowość prowadzono w polskich gospodarstwach rodzinnych wg trzech następujących systemów:

Ø     system opracowany w IERiGŻ

Ø     Zunifikowany System Rachunkowości Gospodarstw Rolniczych

Ø     Polski FADN

Największe doświadczenie w prowadzeniu rachunkowości w gospodarstwach rodzinnych w Polsce ma IERiGŻ. W metodzie rachunkowości rolniczej opracowanej przez IERiGŻ dane źródłowe, pochodzące z gospodarstwa rolniczego gromadzone były w książce rachunkowej. Zapisy obejmowały informacje o:

·       przychodach i rozchodach gotówkowych (obroty gotówkowe),

·       kredytach i rozliczeniach z instytucjami oraz osobami prywatnymi,

·       przychodach i rozchodach w ujęciu ilościowym produktów roślinnych, materiałów i poszczególnych grup inwentarza żywego,

·       nakładach pracy (liczba godzin pracy) członków rodziny i najmu oraz w rozbiciu na poszczególne uprawy i grupy zwierząt,

·       liczbie dni stołowania rodziny, gości i pracowników najemnych zestawienie w poszczególnych miesiącach

·       rozdysponowaniu pracy koni i ciągników własnych oraz wynajętych.

Ponadto w tym systemie rachunkowości rolniczej sporządza się inwenturę i syntetyczny opis gospodarstwa rolniczego.

Od 1996 roku wprowadzono w Polsce Zunifikowany System Rachunkowości Gospodarstw Rolniczych. System ten można traktować jako poprzednika Polskiego FADN. Zgodnie z metodą przyjętą w ramach tego systemu ewidencja pierwotna (podstawowa) prowadzona jest w gospodarstwie przez rolnika pod nadzorem specjalisty w trzech rodzajach ksiąg:

·     Książka wpłat i wypłat gospodarstwa rolniczego

·     Książka inwentarzowa gospodarstwa rolniczego.

·     Książka obrotów i zaszłości w gospodarstwie

Od 2004 roku wdrożono w Polsce w ponad 12 tys. gospodarstw rolniczych rachunkowość wg systemu FADN, systemu prowadzonego w krajach UE. 

ZESTAWIENIE  NAJISTOTNIEJSZYCH  INFORMACJI O  STOSOWANYCH W PRAKTYCE SYSTEMACH RACHUNKOWOŚCI W POLSCE  - tabela 1 na końcu pliku.
III.  KORZYŚCI Z PROWADZENIA RACHUNKOWOŚCI ROLNICZEJ

W literaturze rolniczej podkreśla się, że rachunkowość rolnicza służy przede wszystkim rolnikowi i jest sprzymierzeńcem rolnika, gdyż[2]:

¨       ułatwia kontrolę,

¨       informuje o dochodach,

¨       daje wiarygodne podstawy do analizy dochodów i kosztów wszystkich gałęzi produkcji,

¨       pozwala określić, czy działania są celowe,

¨       dostarcza informacji do przygotowania decyzji, jakie metody prowadzenia gospodarstwa  są najwłaściwsze.

Korzyści bezpośrednie dla rolnika:

§    dokumentowanie przebiegu działalności gospodarczej i porządkowanie zarówno informacji jak i dokumentacji, 

§         przygotowanie własnego zestawu informacji o działalności gospodarstwa do potrzeb decyzyjnych, których jakość i wiarygodność nie budzi wątpliwości rolnika

§         bieżąca obserwacja, analizowanie i porównywanie z innymi gospodarstwami   informacji o stanie majątkowym, finansowym i wynikach gospodarowania,

§         kontrola prowadzonych transakcji z innymi podmiotami i instytucjami,

§         systematyczne doskonalenie wiedzy ekonomicznej, w szczególności z zakresu zarządzania i rachunku ekonomicznego,

§         wyrabianie u kierującego gospodarstwem cech ułatwiających skuteczne działanie takich jak: systematyczność, porządek w dokumentach,  otwartość na zmiany.

KORZYŚCI POŚREDNIE: 

¨ w skali makroekonomicznej do badania sytuacji w rolnictwie,  na rynkach rolnych i oceny skuteczności polityki rolnej,

¨     do określania stanowisk administracji, rządu oraz parlamentarzystów w ocenie sytuacji, w negocjacjach  i przy  przygotowaniu aktów prawa, przy kreowaniu polityki gospodarczej

¨     do doradztwa technologicznego i organizacyjnego prowadzonego przez wyspecjalizowane jednostki,

¨     do wspomagania procesu podejmowania decyzji w gospodarstwach rolniczych,

¨ przy ustalaniu podstawy do wymiaru podatków (np. dochodowego, VAT) i innych rozliczeń publicznoprawnych  

¨ dla potrzeb o charakterze statystycznym. 
 

Przy realizowaniu informacyjnej funkcji rachunkowości konieczne jest przedstawienie w sposób bliski rzeczywistości zjawisk ekonomicznych i finansowych zachodzących w jednostkach gospodarujących (koncepcja wiernego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa – true and fair view)

CECHY JAKOŚCIOWE INFORMACJI Z RACHUNKOWOŚCI PODMIOTU GOSPODARUJĄCEGO[3]

WIERNY I RZETELNY OBRAZ PRZEDSIĘBIORSTWA

¨     KOMPLETNOŚĆ

¨     PORÓWNYWALNOŚĆ

¨     TERMINOWOŚĆ

UŻYTECZNOŚĆ

ZROZUMIAŁOŚĆ

WARTOŚĆ PROGNOSTYCZNA

WYBRANE OGÓLNE INFORMACJE O GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH W POLSCE (wg Spisu rolnego 2010)

Wstępne wyniki  

Źródło: opracowanie na podstawie danych spisu powszechnego oraz danych GUS   

9

Tabela  1  WYBRANE INFORMACJE O SYSTEMACH RACHUNKOWOSCI GOSPODARSTW ROLNICZYCH W POLSCE