Odkryjmy Montessori raz jeszcze.pdf

(1493 KB) Pobierz
Renata Czekalska, Aleksandra Gaj, Barbara Lauba,
Joanna Matczak, Anna Piecusiak, Joanna Sosnowska
Montessori
raz jeszcze...
Program wychowania przedszkolnego
opracowany na podstawie założeń pedagogiki Marii Montessori
w Przedszkolu Miejskim nr 106 w Łodzi
Odkryjmy
Łódź, czerwiec 2009 r.
Spis treści
Wstęp 3
Materiał rozwojowy w pedagogice Marii Montessori 6
Treści programowe 7
Bezpieczeństwo, adaptacja, integracja… 8
Ćwiczenia praktycznego dnia 20
Kształcenie zmysłów 30
Edukacja matematyczna 43
Edukacja językowa 51
Wychowanie religijne 60
Wychowanie dla kultury życia
Wychowanie przez sztukę
82
68
Montessoriańska karta diagnozy dziecka 3–4-letniego 92
Montessoriańska karta diagnozy dziecka 5–6-letniego 99
Wstęp
Przygotowanie otoczenia i przygotowanie nauczyciela to praktyczny fundament
naszego wychowania. Postawa nauczyciela musi zawsze wynikać z miłości. Dziec-
ku należne jest pierwsze miejsce, a nauczyciel idzie za nim i wspiera je.
Maria Montessori
Niniejszy
Program wychowania przedszkolnego
został opracowany na podstawie teoretycznych założeń
pedagogiki Marii Montessori. Autorkami publikacji są nauczycielki Przedszkola Miejskiego nr 106 w Ło-
dzi, które podjęły się opracowania
Programu
ze względu na własne potrzeby związane z codzienną pra-
cą w grupach montessoriańskich. Zamierzeniem zespołu redakcyjnego było dostosowanie treści peda-
gogiki Marii Montessori do współczesnych warunków i wymogów wychowania przedszkolnego oraz
integracja treści
stricte
montessoriańskich z innymi, ale istotnymi aspektami wychowania, jak na przykład
bezpieczeństwo, aktywność ruchowa, adaptacja, integracja, wychowanie przez sztukę, kreatywność,
ekologia, wychowanie patriotyczne. Warto dodać, że w dotychczasowej ofercie wydawniczej brakowało
opracowania, które uwzględniałoby kryteria pracy z małym dzieckiem według idei Marii Montessori.
Odbiorcami
Programu
mogą być zarówno wychowawcy przedszkoli montessoriańskich, jak również
nauczyciele wykorzystujący w swojej pracy elementy tej metody, osoby przygotowujące się do roli na-
uczyciela, a także wszyscy poszukujący.
Traktując pracę z dziećmi jako pasję, dbając o ciągły rozwój zarówno naszych wychowanków, jak i nas
samych – wychowawców, stanowimy zespół nauczycieli wciąż poszukujących, doskonalących swój warsz-
tat zawodowy, otwartych na świat. Pedagogika Marii Montessori funkcjonuje w naszym Przedszkolu od
1. września 1996 r. Z perspektywy minionych lat dochodzimy do wniosku, że aby w pełni realizować jej
założenia i odpowiadać na potrzeby dziecka, należy iść z duchem czasu. Szanując założenia Marii Mon-
tessori, wprowadzając je w codzienne, przedszkolne życie – nie pozostajemy obojętne wobec nowości
pojawiających się wraz z rozwojem pedagogiki przedszkolnej. Z proponowanych przez współczesną
edukację treści wybieramy te, które służą doskonaleniu dzieci i nas. Zależy nam również na tym, aby
w dobie nieograniczonego dostępu do informacji („zmysły dalekie”), umożliwić dziecku poznawanie
świata przez działanie, doświadczanie, odkrywanie i przeżywanie, uruchamiając jego własne „zmysły
bliskie”.
Punktem wyjścia do skonstruowania niniejszego
Programu
były wytyczne zawarte w
Podstawie progra-
mowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych
oraz innych form wychowania przedszkolnego.
Autorki uwzględniły wszystkie punkty zawarte w poszcze-
gólnych obszarach
Podstawy programowej
zatwierdzonej przez MEN w dniu 23. grudnia 2008 r. (Dzien-
nik Ustaw z dnia 15. stycznia 2009 r., Nr 4, poz. 17).
Program wychowania przedszkolnego
opracowany
w Przedszkolu Miejskim Nr 106 uwzględnia następujące obszary tematyczne:
●●
bezpieczeństwo,
●●
ćwiczenia
adaptacja, integracja,
praktycznego dnia,
zmysłów,
●●
kształcenie
●●
edukacja
●●
edukacja
matematyczna,
językowa,
religijne,
●●
wychowanie
3
Odkryjmy Montessori raz jeszcze...
●●
wychowanie
●●
wychowanie
dla kultury życia,
przez sztukę.
Przedstawiony podział treści bezpośrednio nawiązuje do wyodrębnionych przez Marię Montessori dzia-
łów wychowania, a także wynika ze specyfiki pracy naszego przedszkola. Poszczególne treści zestawiono
w tabelach zawierających następujące kolumny:
●●
treści
programowe (wynikające z podstawy programowej),
do realizacji,
dziecka będące wynikiem podjętych zadań.
●●
zadania
●●
umiejętności
Taki układ zagadnień tematycznych jest nie tylko czytelny, ale również znacznie ułatwia korzystanie
z poniższego opracowania. Treści uwzględnione w
Programie
opierają się na trzech głównych założeniach
pedagogiki Marii Montessori, związanych z osobą dziecka, nauczyciela i przygotowanym otoczeniem.
Specyfika pracy w placówce montessoriańskiej zakłada tworzenie grup dziecięcych zróżnicowanych
wiekowo. Niewątpliwymi zaletami współdziałania ze sobą dzieci z kilku roczników jest możliwość wza-
jemnego uczenia się od siebie, rozwijania niezależności od dorosłych, samodzielności oraz empatii.
Przedszkolak w ciągu dnia działa korzystając z wybranych samodzielnie pomocy montessoriańskich.
Swoboda wyboru dotyczy również miejsca, czasu i tempa pracy
1
.
Maria Montessori podkreślała, że świat dziecka powinien być uporządkowany. Dzień musi mieć okre-
śloną strukturę i składać się z niezawodnych rytuałów. Otoczenie zaś powinno być logicznie zorganizo-
wane i estetyczne, aby zapewniać dziecku możliwość dokonywania czynności poszukiwania i odnajdy-
wania. Odpowiednio przygotowane otoczenie ma umożliwić dziecku przeżywanie polaryzacji uwagi
2
.
Zgodnie z koncepcją Marii Montessori ład i porządek panujące w sali przekładają się na wewnętrzne
uporządkowanie dziecka. Warto podkreślić, że przedszkolak mając nieograniczony dostęp do montes-
soriańskiego materiału rozwojowego oraz innych pomocy dydaktycznych, odpowiada za jego estetykę,
a także bierze czynny udział w kreowaniu otoczenia, w którym przebywa
3
.
Podczas realizacji treści zawartych w
Programie
rola nauczyciela ogranicza się do „podążania za dziec-
kiem” oraz do mądrego przebywania przy nim, co stanowi jedno z głównych założeń koncepcji pedago-
gicznej Marii Montessori
4
. Zadaniem wychowawcy jest więc wspieranie rozwoju dziecka, współdziałanie
z nim, a także tworzenie wokół niego atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji
5
.
Główne cele
Programu,
nawiązujące bezpośrednio do założeń pedagogiki Marii Montessori, są następujące:
●●
zapewnienie
●●
budowanie
●●
rozwijanie
dziecku poczucia bezpieczeństwa i pełnej akceptacji;
pozytywnego obrazu własnej osoby;
świata na podstawie polisensorycznego doświadczania i eksperymentowania;
umiejętności porozumiewania się w sposób werbalny i niewerbalny;
umiejętności porządkowania, klasyfikowania i liczenia;
samodzielności i koordynacji wzrokowo-ruchowej dziecka;
●●
poznawanie
●●
zdobywanie
●●
doskonalenie
1
Maria Montessori proklamowała konieczność zapewnienia dziecku swobody wyboru i rozwijania samodzielności
myślenia. Uważała, że
(...) prawdziwej i wewnętrznej swobody nie można komuś dać, nie można jej nawet zdobyć. Każ-
dy może ją sam rozwinąć jako część swojej osobowości.
2
Termin wprowadzony przez Marię Montessori dla scharakteryzowania przeżycia dotyczącego utrzymywania przez
dziecko, przez długi okres czasu, intensywnej koncentracji uwagi na wykonywanej czynności. Zjawisko to zaprzecza-
ło dotychczasowym przekonaniom o niestałości uwagi u małego dziecka.
3
M. Montessori:
Dla dziecka porządek jest tym, czym dla nas Ziemia pod nogami, na której stoimy, czym dla ryby jest
woda, w której pływa. We wczesnym dzieciństwie umysł człowieka czerpie ze swojego otoczenia elementy orientacji,
których potrzebuje dla swoich późniejszych zdobyczy.
4
M. Montessori:
Dziecku trzeba pomóc tam, gdzie zaistnieje taka potrzeba. Nadmiar pomocy przeszkadza dziecku.
5
M. Montessori:
Nauczyciel nie kształci i nie poucza dziecka, lecz jest jego pomocnikiem.
4
Wstęp
●●
budzenie
zainteresowania rzeczywistością przyrodniczą, społeczno-kulturową i techniczną;
wartości uniwersalnych, takich jak: dobro, piękno, prawda, miłość;
twórczej postawy w różnych formach dziecięcej ekspresji;
do zachowań akceptowanych społecznie;
rodziny dziecka w proces jego wychowania.
●●
poznawanie
●●
wyrażanie
●●
wdrażanie
●●
angażowanie
Pozostają one również w korelacji z celami określonymi w podstawie programowej wychowania przed-
szkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych formach
wychowania przedszkolnego. Zakładają one:
1. wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych po-
trzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji;
2. budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym,
co jest dobre, a co złe;
3. kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie
w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek;
4. rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dzieć-
mi i dorosłymi;
5. stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnico-
wanych możliwościach fizycznych i intelektualnych;
6. troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach
sportowych;
7. budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwi-
janie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych;
8. wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się
poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne;
9. kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej
i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej;
10. zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktyw-
ności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne
w edukacji szkolnej.
W działaniach opiekuńczych, wychowawczych i dydaktycznych stosujemy główne elementy koncepcji
pedagogicznej Marii Montessori, dodatkowo wzbogacając je ciekawą ofertą zajęć i zabaw organizowa-
nych dla dzieci na terenie przedszkola i poza nim.
Priorytetową kwestią pozostaje dla nas nawiązanie pozytywnych, opartych na wzajemnym zaufaniu oraz
współpracy, relacji z rodzinami wychowanków. Rodzice biorą udział w życiu przedszkola poprzez co-
dzienny kontakt z wychowawcami. Aktywnie uczestniczą również w uroczystościach okolicznościowych
odbywających się na terenie placówki. Przyczynia się to do budowania trwałej więzi zarówno między
dziećmi a rodzicami, jak i między rodzicami a przedszkolem.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin