Wykład 1.docx

WYKŁAD 1

MORFOLOGIA I FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO

Struktura układu odpornościowego.

Układ odpornościowy – limfatyczny obejmuje:

-narządy i tkanki limfatyczne,

-komórki odpowiedzi immunologicznej

-rozpuszczalne cząsteczki odpowiedzi immunologicznej.

Funkcje układu odpornościowego:

§         rozpoznanie i eliminacja obcych (non self) komórek lub cząsteczek wnikających do organizmu

§         przeciwstawianie się rozwijającym się w obrębie organizmu pasożytom i nowotworom

Narządy limfatyczne:

Ø      centralne narządy limfatyczne:
-grasica
-szpik kostny

Ø      obwodowe narządy limfatyczne:
-śledziona
-grudki limfatyczne nieotorbione (-samotne i skupione- plamki mleczne,

                                                             -migdałki,

                                                             -tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi)
-węzły limfatyczne

Centralne narządy limfatyczne:
Grasica i szpik kostny. Odgrywają zasadniczą rolę w czynnościowym dojrzewaniu limfocytów, limfocyty w nich nabywają zdolność do odpowiedzi immunologicznej.

Obwodowe narządy limfatyczne:
Śledziona, grudki limfatyczne samotne i skupione, migdałki, wyrostek robaczkowy i węzły limfatyczne.

GRASICA  łac.thymus
-Całkowicie rozwinięta w momencie urodzenia człowieka.

-Otoczona torebką łącznotkankową.

-Składa się z dwóch płatów, a każdy z wielu płacików.

-W płacikach można wyróżnić część korową i część rdzeniową.

-W części rdzennej płacików występują ciałka grasicze (Hassala).

-W skład zrębu grasicy wchodzi torebka i przegrody łącznotkankowe oraz komórki z długimi wypustkami tworzące w miąższu grasicy sieć.

- Wśród tych komórek można wyróżnić: -komórki nabłonkowe,

                                                                        -makrofagi,

                                                                         -komórki dendrytyczne,

                                                                         -fibroblasty             

                                                                         -limfocyty.

§         Powstaje z 3 i 4 kieszonki gardłowej

§         Z wiekiem (od 1 roku życia) ulega inwolucji, tkanka limfatyczna zastępowana jest tkanką tłuszczową.

§         Kora- intensywna proliferacja tymocytów

§         Rdzeń- różnicowanie i selekcja tymocytów

Rola:

·         dojrzewanie limfocytów T

·         wytwarzanie hormonów tymozyna, tymopoetyna, tymostymulina,

·         rozwój odpowiedzi komórkowej,

·         współdziałanie z układem hormonalnym (przysadka, gonady).

SZPIK KOSTNY

o        wytarzanie wszystkich komórek krwi: erytrocytów, granulocytów, monocytów, płytek krwi

o        powstają i dojrzewają limfocyty B

ŚLEDZIONA
-Największy narząd limfatyczny kształtem przypominający fasolę.

-Otoczona torebką łącznotkankową.

-Od torebki odchodzą w głąb narządu rozgałęziające się beleczki łącznotkankowe.

-Przestrzeń między torebką a beleczkami wypełnia miąższ zwany miazgą, wyróżnia się miazgę białą i czerwoną.

Miazga biała- grudki limfatyczne- dużo limfocytów, mało erytrocytów

Miazga czerwona- mniej limfocytów, więcej erytrocytów.

Rola:

·         przesączanie krwi z mikroorganizmów i wytwarzanie przeciw nim odpowiedzi immunologicznej,

·         wytwarzanie limfocytów i monocytów,

·         fagocytoza i niszczenie zużytych erytrocytów, leukocytów i płytek krwi,

·         usuwanie kompleksów immunologicznych,

·         współudział w wytwarzaniu bilirubiny,

·         magazynowanie krwi i krwinek.

WĘZŁY CHŁONNE
-Leżą na przebiegu naczyń limfatycznych, które uchodzą do węzła, a później go opuszczają.

-Jest otoczony torebką łącznotkankową.

-Tuż pod torebką znajduje się zatoka brzeżna, do której od strony wypukłej węzła wpływa limfa kilkoma naczyniami doprowadzającymi.

-Od strony wnęki odchodzą mniej liczne, ale szersze naczynia odprowadzające,

- oba rodzaje naczyń zaopatrzone są w zastawki.

-Wyróżnia się część korową i rdzenną.

-Występują beleczki łącznotkankowe (promieniste, rdzenne).

Schemat: torebka włóknista, kora, grudki pierwotne, rdzeń, wnęka (naczynia limfatyczne wyprowadzające, tętnica, żyła), sznury rdzeniowe, zatoka podtorebkowa (brzeżna), ośrodek rozmnażania grudki wtórnej.

Rola:

·         filtracja limfy i zatrzymywanie zawartych w niej antygenów (wolnych i obecnych na komórkach dendrytycznych), a także drobnoustrojów, komórek nowotworowych i drobnych cząsteczek stałych

·         wytwarzanie aktywowanych limfocytów T i B

·         udział w odpowiedzi immunologicznej.

ODPORNOŚĆ

                      Wrodzona/ nieswoista                                                                        nabyta/ swoista

                      Nie zależy od czynnika patogennego

humoralna

komórkowa

humoralna

komórkowa

              - system dopełniacza              - makrofagi              -przeciwciała                            - limfocyty T, B

              -granulocyty                            - kom dendrytyczne

              -komórki nk

              -płytki krwi

              -erytrocyty

              -komórki nabłonkowa

              -komórki śródbłonka

Komórki i czynniki humoralne odpowiedzi immunologicznej

Odporność komórkowa
makrofagi/monocyty
neutrofile
eozynofile
bazofile
komórki tuczne
komórki NK
komórki śródbłonka
komórki nabłonków
komórki dendrytyczne
erytrocyty

Odporność humoralna
układ dopełniacza
interferony
lizozym
białka ostrej fazy
cytokininy

System odpornościowy

Odporność wrodzona              odporność nabyta

·         Natychmiastowa

·         Nieswoista- identyczne klasy komórek i czynniki humoralne

·         Rozpoznawanie „non-self” przez receptory dla dużych cząsteczek (LPS, LTA)

·         Brak pamięci

·         Późniejsza

·         Swoista- (ag swoiste, komórki T i B)-różne komórki

·         Rozpoznawanie „non-self” przez specyficzne receptory dla frag. Struktur molekularnych (białek)

·         Pamięć

Współdziałanie w tworzeniu pełnej odpowiedzi na czynnik patogenny

W zależności od kontaktu z antygenami:

ü      odpowiedź pierwotna- przy pierwszym zetknięciu się z antygenem

ü      odpowiedź wtórna- przy powtórnym zetknięciu się z antygenem

FAZY ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ

1.       Faza rozpoznania i pobudzenia-  antygen działa na kom. T.

2.       Faza efektorowa – ekspresja receptorów  i wydzielanie cytokin.

3.       Faza wygaszenia- obniżenie ekspresji i zahamowanie produkcji cytokin.

Rozwój systemu odpornościowego:

Ø      Powstanie komórek systemu odpornościowego

w szpiku z komórek macierzystych
->mieloidalna-płytki krwi,  erytrocyty, eozynofile, bazofile, neutrofile, monocyty
->limfoidalna-limfocyty T i B, kom NK
 

KOMÓRKI MACIERZYSTE (szpik kostny)- dzielące się i samo odnawiające się

- występowanie:                  

...