WYKŁAD 1
MORFOLOGIA I FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
Struktura układu odpornościowego.
Układ odpornościowy – limfatyczny obejmuje:
-narządy i tkanki limfatyczne,
-komórki odpowiedzi immunologicznej
-rozpuszczalne cząsteczki odpowiedzi immunologicznej.Funkcje układu odpornościowego:
§ rozpoznanie i eliminacja obcych (non self) komórek lub cząsteczek wnikających do organizmu
§ przeciwstawianie się rozwijającym się w obrębie organizmu pasożytom i nowotworom
Narządy limfatyczne:
Ø centralne narządy limfatyczne:-grasica-szpik kostny
Ø obwodowe narządy limfatyczne:-śledziona-grudki limfatyczne nieotorbione (-samotne i skupione- plamki mleczne,
-migdałki,
-tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi)-węzły limfatyczne Centralne narządy limfatyczne:Grasica i szpik kostny. Odgrywają zasadniczą rolę w czynnościowym dojrzewaniu limfocytów, limfocyty w nich nabywają zdolność do odpowiedzi immunologicznej. Obwodowe narządy limfatyczne:Śledziona, grudki limfatyczne samotne i skupione, migdałki, wyrostek robaczkowy i węzły limfatyczne. GRASICA łac.thymus-Całkowicie rozwinięta w momencie urodzenia człowieka.
-Otoczona torebką łącznotkankową.
-Składa się z dwóch płatów, a każdy z wielu płacików.
-W płacikach można wyróżnić część korową i część rdzeniową.
-W części rdzennej płacików występują ciałka grasicze (Hassala).
-W skład zrębu grasicy wchodzi torebka i przegrody łącznotkankowe oraz komórki z długimi wypustkami tworzące w miąższu grasicy sieć.
- Wśród tych komórek można wyróżnić: -komórki nabłonkowe,
-makrofagi,
-komórki dendrytyczne,
-fibroblasty
-limfocyty.
§ Powstaje z 3 i 4 kieszonki gardłowej
§ Z wiekiem (od 1 roku życia) ulega inwolucji, tkanka limfatyczna zastępowana jest tkanką tłuszczową.
§ Kora- intensywna proliferacja tymocytów
§ Rdzeń- różnicowanie i selekcja tymocytów
Rola:
· dojrzewanie limfocytów T
· wytwarzanie hormonów tymozyna, tymopoetyna, tymostymulina,
· rozwój odpowiedzi komórkowej,
· współdziałanie z układem hormonalnym (przysadka, gonady).
SZPIK KOSTNY
o wytarzanie wszystkich komórek krwi: erytrocytów, granulocytów, monocytów, płytek krwi
o powstają i dojrzewają limfocyty B
ŚLEDZIONA-Największy narząd limfatyczny kształtem przypominający fasolę.
-Od torebki odchodzą w głąb narządu rozgałęziające się beleczki łącznotkankowe.
-Przestrzeń między torebką a beleczkami wypełnia miąższ zwany miazgą, wyróżnia się miazgę białą i czerwoną.
Miazga biała- grudki limfatyczne- dużo limfocytów, mało erytrocytów
Miazga czerwona- mniej limfocytów, więcej erytrocytów.
· przesączanie krwi z mikroorganizmów i wytwarzanie przeciw nim odpowiedzi immunologicznej,
· wytwarzanie limfocytów i monocytów,
· fagocytoza i niszczenie zużytych erytrocytów, leukocytów i płytek krwi,
· usuwanie kompleksów immunologicznych,
· współudział w wytwarzaniu bilirubiny,
· magazynowanie krwi i krwinek.
WĘZŁY CHŁONNE-Leżą na przebiegu naczyń limfatycznych, które uchodzą do węzła, a później go opuszczają.
-Jest otoczony torebką łącznotkankową.
-Tuż pod torebką znajduje się zatoka brzeżna, do której od strony wypukłej węzła wpływa limfa kilkoma naczyniami doprowadzającymi.
-Od strony wnęki odchodzą mniej liczne, ale szersze naczynia odprowadzające,
- oba rodzaje naczyń zaopatrzone są w zastawki.
-Wyróżnia się część korową i rdzenną.
-Występują beleczki łącznotkankowe (promieniste, rdzenne).
Schemat: torebka włóknista, kora, grudki pierwotne, rdzeń, wnęka (naczynia limfatyczne wyprowadzające, tętnica, żyła), sznury rdzeniowe, zatoka podtorebkowa (brzeżna), ośrodek rozmnażania grudki wtórnej.
· filtracja limfy i zatrzymywanie zawartych w niej antygenów (wolnych i obecnych na komórkach dendrytycznych), a także drobnoustrojów, komórek nowotworowych i drobnych cząsteczek stałych
· wytwarzanie aktywowanych limfocytów T i B
· udział w odpowiedzi immunologicznej.
ODPORNOŚĆ
Wrodzona/ nieswoista nabyta/ swoista
Nie zależy od czynnika patogennego
humoralna
komórkowa
- system dopełniacza - makrofagi -przeciwciała - limfocyty T, B
-granulocyty - kom dendrytyczne
-komórki nk
-płytki krwi
-erytrocyty
-komórki nabłonkowa
-komórki śródbłonka
Komórki i czynniki humoralne odpowiedzi immunologicznej
Odporność komórkowamakrofagi/monocytyneutrofileeozynofilebazofilekomórki tucznekomórki NKkomórki śródbłonkakomórki nabłonkówkomórki dendrytyczneerytrocytyOdporność humoralnaukład dopełniaczainterferonylizozymbiałka ostrej fazycytokininy
System odpornościowy
Odporność wrodzona odporność nabyta
· Natychmiastowa
· Nieswoista- identyczne klasy komórek i czynniki humoralne
· Rozpoznawanie „non-self” przez receptory dla dużych cząsteczek (LPS, LTA)
· Brak pamięci
· Późniejsza
· Swoista- (ag swoiste, komórki T i B)-różne komórki
· Rozpoznawanie „non-self” przez specyficzne receptory dla frag. Struktur molekularnych (białek)
· Pamięć
Współdziałanie w tworzeniu pełnej odpowiedzi na czynnik patogenny
W zależności od kontaktu z antygenami:
ü odpowiedź pierwotna- przy pierwszym zetknięciu się z antygenem
ü odpowiedź wtórna- przy powtórnym zetknięciu się z antygenem
FAZY ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ
1. Faza rozpoznania i pobudzenia- antygen działa na kom. T.
2. Faza efektorowa – ekspresja receptorów i wydzielanie cytokin.
3. Faza wygaszenia- obniżenie ekspresji i zahamowanie produkcji cytokin.
Rozwój systemu odpornościowego:
Ø Powstanie komórek systemu odpornościowego
w szpiku z komórek macierzystych->mieloidalna-płytki krwi, erytrocyty, eozynofile, bazofile, neutrofile, monocyty->limfoidalna-limfocyty T i B, kom NK
KOMÓRKI MACIERZYSTE (szpik kostny)- dzielące się i samo odnawiające się
- występowanie:
...
GoldenHorse