Ćwiczenia (ogólnie) I rok II sem.doc

1.      Właściwości i budowa mięśnia sercowego.

·         2 przedsionki (pompy objętościowe), 2 komory (pompy ciśnieniowe)

·         Jednokierunkowy przepływ krwi dzięki zastawkom

·         3 warstwy: wsierdzie, śródsierdzie, nasierdzie

·         Mięsień poprzecznie prążkowany

·         Komórki mięśniowe robocze (ściany przedsionków, komór, przegród); mają ok. 120 mikrometrów długości. Odpowiadają za kurczliwość i pobudliwość.

·         Włókna mięśnia sercowego są cieńsze od włókien mięśni szkieletowych. Mają jedno lub dwa jądra umieszczone centralnie. Posiadają wstawki, które pomagają w przewodzeniu pobudzenia. Włókna się rozgałęziają.

·         Układ bodźcowo-przewodzący (węzły, pęczki). Komórki układu bodźcowo-przewodzącego nie kurczą się. Mają zdolność do generowania potencjałów czynnościowych bez udziału układu nerwowego (automatyzm własny serca) – zmiana stężenia jonów Ca2+ i K+.

·         Serce nie męczy się.

·         Skurcze pojedyncze

·         Pracuje od chwili wykształcenia się do śmierci organizmu.

·         Energia pobierana jest z procesów tlenowych

·         Węzeł zatokowo-przedsionkowy 70 wyładowań/min , przedsionkowo-komorowy 55/min, pęczki Hisa 45/min, włókna Purkiniego 15-40/min.

·         Węzeł zatokowo-przedsionkowy – rozrusznik serca

·         Potencjał spoczynkowy w miocycie roboczym serca = -90mV

·         Potencjał spoczynkowy komórek bodźcowo-przewodzącego = 60mV

·         Serce to biologiczny czujnik umożliwiający dostosowanie krążenia do potrzeb organizmu

·         Pompuje krew z układy żylnego dotętniczego

·         Wytwarza hormon antydiuretyczny

·         Zużywa 12% całkowitego zużycia tlenu

·         Lewa komora ma grubszą ścianę

·         Ściśle uporządkowane w czasie i przestrzeni przewodzenie stanu czynnego.

2.      Krążenie wieńcowe – zaopatruje mięsień sercowy w krew. Lewa tętnica – lewy przedsionek, lewa komora, przegroda. Prawa tętnica – prawy przedsionek, prawa komora. Wynosi około 250 ml/min w spoczynku.

3.      Regulacja pracy serca

Zewnątrzsercowa

-nerwowa – jądro dwuznaczne, układ współczulny (hamuje)

-humoralna – acetylocholina, noradrenalina, jony wapniowe, adrenalina, glukagon, insulina (hamuje), temperatura

Działanie :

- chronotropowe – zmiana częstotliwości skurczów

- inotropowe – zmiana siły skurczów

- dromotropowe – zmiany w przewodzeniu stanu czynnego

- batmotropowe – zmiany pobudliwości

Wewnątrzsercowa

-heterometryczna – różna długość włókien mięśnia sercowego. Im więcej krwi wleje się do serca, tym bardziej rozciągnięte będą te włókna

-homometryczna – rozciągnięcie włókien jest takie same

4.      Prawo serca - Franka–Starlinga – siła skurczu mięśnia jest tym większa, im większe jest (w pewnym zakresie) wyjściowe rozciągnięcie komórek (włókien) mięśnia sercowego (czyli im większe jest wypełnienie komory serca krwią).

5.      Wskaźniki fizjologiczne cechujące pracę serca

·         Tętno – obszarowe zmiany o charakterze zwężenia i rozszerzenia tętnic zależne od pracy serca

·         Ciśnienie krwi

·         EKG

·         Rytm zatokowy

·         Pojemność minutowa serca – CO- objętość krwi, która jest transportowana przez jedną z komór do odpowiedniego zbiornika tętniczego w czasie 1 min. CO = HR x SV (HR – częstość skurczów serca, SV – objętość wyrzutowa serca)

6.      Fazy pracy serca

0 – depolaryzacja lub narastanie potencjału

1 – wstępna repolaryzacja – napływ jonów Cl-

2 – faza plateau – napływ jonów Ca2+ o Na+

3 – końcowa repolaryzacja

4 – powrót do stanu spoczynkowego

0-2 – refrakcja bezwzględna (bezwzględna niewrażliwość na bodźce), 3 – refrakcja względna (częściowa pobudliwość na bodźce)

Mięsień sercowy kurczy się zawsze max skurczem pojedynczym na zasadzie ‘wszystko albo nic’.

7.      Metody pomiarów częstości skurczów serca

·         Pomiar ciśnienia tętniczego – siła fali tętna; 120/80 mmHg w spoczynku (skurczowe/rozkurczowe)

·         Tętno – rytmiczne rozciąganie naczyń krwionośnych wywołane nagłymi zmianami ciśnienia krwi w następstwie skurczów i rozkurczów komór serca.

8.      Reakcja ortostatyczna -  objaw regulacji ciśnienia przez organizm przy zmianie położenia ciała. Mogą się pojawić tzw. ‘mroczki przed oczami – chwilowe niedokrwienie mózgu. Reakcja ta zapobiega działaniu hydrostatycznego, tzn. zaleganiu krwi w dolnej połowie ciała, zmniejszeniu powrotu żylnego i spadkowi ciśnienia tętniczego krwi.
Zapaść ortostatyczna – utrata przytomności spowodowana reakcją ortostatyczną. 

9.      Tony serca – efekty akustyczne towarzyszące pracy serca.

·         Pierwszy – S1 – skurczowy - powstaje w momencie zamknięcia zastawek przedsionkowo-komorowych i jest wynikiem drgania ich płatków, drgań napinających się strun ścięgnistych oraz drgań kurczącego się mięśnia sercowego

·         Drugi – S2 – rozkurczowy - powstaje w wyniku drgań zmykających się zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej

·         Trzeci – S3 – powstaje podczas wypełniania się krwią komór serca w czasie ich rozkurczu. Występuje tylko u zdrowych, młodych ludzi.

·         Czwarty – S4 – powstaje podczas skurczu przedsionków. Jest praktycznie niesłyszalny.

10.  Tętno – fala ciśnieniowa wywołana promienistym rozciągnięciem aorty wstępującej przez wtłaczaną do niej krew z lewej komory. Podąża wzdłuż aorty i jej wszystkich rozgałęzień.
Cechy tętna:

·         Miarowość

·         Napięcie (twardość)

·         Wypełnienie (wysokość)

·         Chybkość

Sfirogram – bezpośredni zapis fali tętna
 

11.  Wskaźniki sprawności serca
Objętość wyrzutowa serca – SV – ilość krwi wtłaczanej przez jedną z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego (ok. 75 ml)

Pojemność minutowa serca – CO – ilość krwi tłoczonej przez jedną z komór serca w czasie jednej minuty (w spoczynku wynosi ok. 5,4l/min ).
 

12.  Ciśnienie tętnicze – ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic.

Czynniki wpływające na wielkość ciśnienia tętniczego:

·         Płeć (niższe u kobiet)

·         Masa ciała

·         Dieta

·         Czynniki środowiskowe (stres)

·         Pozycja ciała

·         Stan zdrowia

13.  Zróżnicowanie strukturalne i czynnościowe układu naczyniowego

Budowa naczyń krwionośnych:

              - wewnętrzna warstwa – śródbłonek

              - środkowa warstwa – mięśnie gładkie, włókna kolagenowe i sprężyste

              - zewnętrzna warstwa – przydanka
 

·         Tętnice – krew od serca do narządów – gruba mięśniówka

·         Żyły – krew do serca z obwodu – zastawki zapobiegające cofaniu się krwi

·         Naczynia włosowate – mikroskopowej wielkości cienkościenne naczynia łączące tętnice z żyłami

Typy naczyń krwionośnych:

·         Transportujące - umożliwienie przepływu krwi z serca do

dalszych odcinków układu krążenia. Naczyniami transportującymi są

duże i średnie tętnice.

·         Oporowe - naczyniami oporowymi są tętniczki i żyłki

·         Wymiany gazowej i odżywczej - Na poziomie tych naczyń zachodzi wymiana tlenu i dwutlenku węgla oraz substratów odżywczych i metabolitów. Naczyniami wymiany gazowej i odżywczej są naczynia włosowate.

·         Pojemnościowe - czasowe magazynowanie krwi. Naczyniami pojemnościowymi są duże żyły, naczynia krążenia płucnego i zatoki śledziony.

·         Anastomozy (zespolenia tętniczo-żylne) - stanowią „kanały", przez

które krew tętnicza przepływa do żył z ominięciem naczyń włosowatych.

Krwioobieg duży – gradient ciśnień = 95mmHg; ciągły przepływ krwi

Krwioobieg mały – gradient ciśnień = 8mmHg; pulsacyjny przepływ krwi

                            Hemodynamika – nauka o obiegu krwi

Podstawową czynnością układu krążenia jest zapewnienie przepływu krwi w naczyniach. Układ krążenia jest niezbędny do zapewnienia następujących funkcji:

·         transportowanie tlenu i substratów odżywczych do tkanek;

·         usuwanie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii ze wszystkich tkanek organizmu;

·         regulacja temperatury organizmu poprzez skórną regulację przepływu krwi;

·         bierze udział w reakcjach odpornościowych organizmu - transport przeciwciał, leukocytów do miejsca infekcji;

·         transport hormonów;

14.  Ośrodkowa i miejscowa regulacja układu krążenia

·         Miejscowa – działa w obrębie naczyń narządu lub tkanki. Polega na zapewnieniu wielkości dopływu krwi odpowiednio do natężenia przemiany materii. Komórki ściany naczyń syntezują substancje wpływające na ich skurcz.

·         Ośrodkowa – sterowana odruchowa przez układ nerwowy i hormonalny. Wszystkie naczynia krwionośne z wyjątkiem naczyń włosowatych oraz naczyń łożyska, unerwiane są przez pozazwojowe włókna współczulne zwężające naczynia. Tylko nieliczne naczynia są zaopatrywane we włókna rozluźniające mięśnie gładkie. Główny mechanizm regulujący napięcie współczulne ma charakter odruchowy i hamujący (baroreceptory zlokalizowane w obrębie zatok szyjnych i łuku aorty).

Utrzymanie stałego ukrwienia narządów przy zmieniającym się ciśnieniu krwi i dopasowanie ukrwienia do zmian metabolizmu narządu

Bodźcem mechanicznym jest ciśnienie krwi (wysokie powoduje spadek przepływu krwi i na odwrót).
 

15.  Zasady hemodynamiki

·         Prędkość liniowa ruchu krwi jest odwrotnie proporcjonalna do całkowitej powierzchni przekroju łożyska naczyniowego (=im mniejsze naczynie, tym większa prędkość)

·         Opór przepływu – stosunek ciśnienia napędowego do objętości krwi przesuniętej w danym naczyniu w jednostce czasu pod wpływem tego ciśnienia.

16.  Układ oddechowy

Budowa:

·         Nos zewnętrzny

·         Jama nosowa

·         Nozdrza wewnętrzne

·         Krtań

·         Tchawica

·         Oskrzela (główne -> płatowe -> segmentowe -> małe -> oskrzeliki -> oskrzeliki końcowe -> oddechowe -> przewody pęcherzykowe -> woreczki pęcherzykowe)

·         Płuca

Funkcje:

·         Stanowi dużą powierzchnię dyfuzyjną, przez którą tlen może być wprowadzany do ustroju, a CO2 eliminowany z ustroju

·         Utrzymuje gradient stężeń pomiędzy ciśnieniem O2 i CO2 w powietrzu pęcherzykowym

·         Oczyszcza, nawilża i ogrzewa powietrze docierające do pęcherzyków

·         Uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej

·         Uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu

17.  Mechanika oddychania

Wdech- faza czynna cyklu oddechowego. Przepona i mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne. Klatka piersiowa powiększa się w 3 wymiarach.

Wydech – faza bierna cyklu oddechowego. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.

Surfaktant – substancja tłuszczowo-białkowa pokrywająca od wewnątrz błonę pęcherzyków płucnych. Przepuszczalny dla gazów.

18.  Opory oddechowe
Opór niesprężysty pojawia się w drogach oddechowych głównie w wyniku tarcia

cząsteczek powietrza w czasie przepływu powietrza z atmosfery do pęcherzyków

płucnych (wdech) i w czasie przepływu powietrza z pęcherzyków płucnych do

atmosfery (wydech). Wielkość oporu niesprężystego determinowana jest promieniem

dróg oddechowych - opór niesprężysty jest tym większy, im mniejszy jest

promień dróg oddechowych.

              Opór sprężysty w układzie oddechowym stwarzają zarówno siły retrakcji

Płuc (Pret) wywołujące tendencję ścian pęcherzyków płucnych do zapadania

się, jak i sprężystość ścian klatki piersiowej. Miarą oporu sprężystego w
 

19.  Spirometria - służy ocenie wydolności oddechowej człowieka.

Spirogram – zapis objętości i pojemności płuc

Objętość oddechowa – VT – ilość powietrza wprowadzana do układu oddechowego podczas spokojnego wdechu lub usuwana podczas spokojnego wydechu. (ok. 500ml)

Zapasowa objętość wdechowa – IRV – ilość powietrza wprowadzana do układu oddechowego podczas max wdechu wykonywanego z poziomu spokojnego wdechu (ok. 3300 ml)

...