Bolesław Krzywousty
Lata panowania 1102 - 1138
Lata życia 1082 – 1138
syn Władysława I Hermana i czeskiej księżniczki Judyty; od 1102 r. książę polski; od 1103 r. żonaty z córką księcia kijowskiego Świętopełka II, Zbysławą, a potem (1113 r.) z córką hrabiego Henryka z Bergu, Salomeą. Już jako dziecko wciągnięty przez możnowładców do walki z ojcem, który zmuszony został w 1099 r. dokonać podziału państwa między Bolesława i jego starszego brata przyrodniego, Zbigniewa. Po śmierci Hermana w 1102 r. bracia podzielili między siebie ostatecznie państwo na równorzędnych zasadach, tak że Zbigniew otrzymał Wielkopolskę i Mazowsze, a Bolesław Małopolskę i Śląsk. W latach 1106-1107 doszło do konfrontacji między Bolesławem, a Zbigniewem. Krzywousty bez trudu zajął większą część kraju i został niepodzielnym władcą Polski, a Zbigniew mógł z nadania brata rządzić jedynie na Mazowszu. Zimą 1108 r. Krzywousty zaatakował jednak brata pod pretekstem nieudzielenia przez tamtego pomocy w wojnie z Pomorzanami i pokonał go, a Zbigniew udał się do Niemiec, szukając tam pomocy. W 1109 r. ruszyła na Polskę nieudana wyprawa cesarza Henryka V, a rok później Zbigniew wrócił do kraju, lecz oskarżany o chęć zamordowania brata, został przez niego oślepiony i wkrótce zmarł. Pod naciskiem duchowieństwa Bolesław odbył pokutną pielgrzymkę na Węgry i do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie. Następne lata panowania Bolesława upłynęły pod znakiem ekspansji na Pomorze Gdańskie, opanowane ostatecznie w 1119 r., i Zachodnie, zajęte w 1122 r., nie udała się natomiast próba podporządkowania Prus. W latach 1124-28 z inicjatywy Bolesława udał się dwukrotnie na Pomorze biskup Otton z Bambergu celem zorganizowania tam akcji misyjnej. Pod koniec panowania Krzywousty dążył do umocnienia swej pozycji względem Niemiec i Czech, zawierając sojusz z Danią i próbując osadzić na tronie węgierskim swego poplecznika. W latach 1132-34 Czesi dwukrotnie spustoszyli jednak Śląsk, a w 1135 r. Bolesław złożył w Merseburgu cesarzowi Lotarowi hołd i trybut z Pomorza Zachodniego i Rugii. Umierając, pozostawiał pięciu synów i chcąc zapobiec rozbiciu państwa, podzielił w swym testamencie Polskę na dziedziczne dzielnice, w tym jedną senioralną. Pochowany w katedrze w Płocku.
Mlodszy syn Wladyslawa Hermana i jego drugiej zony Judyty, ksiezniczki czeskiej urodzil sie w r. 1086. Pierwsza jego zona byla Zbyslawa, corka ksiecia kijowskiego Swietopelka II. Po jej smierci pojal Salomee, corke hrabiego Bergu. Przejawial duze talenty polityczne i wojskowe. Boleslaw za zycia ojca byl wladca dzielnicy slasko-malopolskiej. Po jego smierci podlegal poczatkowo starszemu bratu Zbigniewowi w latach 1102-1106. Boleslaw powodowany ambicja, jak tez checia zjednoczenia panstwa wszczal walki ze Zbigniewem uzyskujac rychlo przewage. Obawiajac sie Zbigniewa, kazal go oslepic. Nawet uwielbiejacy Boleslawa Krzywoustego Gall Anonim nazwal to "zbrodnia i grzechem". Cesarz niemiecki Henryk V wykorzystal ten czyn jako pretekst do najazdu na Polske. Najazd Niemcow zjednoczyl spoleczenstwo wokol Boleslawa, jako obroncy niezaleznosci panstwa. Cesarz nie zdolal zdobyc ani bohatersko broniacego sie Glogowa ani Wroclawia. Kleska na Psim Polu zmusila go do odwrotu. Dzielem Boleslawa Krzywoustego bylo takze odzyskanie Pomorza. Po kilkuletnich zaciekle prowadzonych walkach Polska uzyskala dostep do morza od wyspy Rugii na zachodzie do ujscia Wisly. Obok wielu sukcesow doznawal jednak Boleslaw Krzywousty niepowodzen. Bunt wojewody Skarbimierza w r. 1117 i pozniejsza niepomyslna wojna z Wegrami w r. 1132 nie dozwolily mu ukoronowac sie na krola. W r. 1135 musial nadto zlozyc cesarzowi Lotarowi w Merseburgu hold z Rugii i Pomorza. Najwieksza jednak kleska Krzywoustego byl fakt, ze walczac cale zycie o zjednoczenie Polski i jej calkowita niezaleznosc polityczna, musial przed smiercia w r. 1138 zrezygnowac z tych idei, ulegajac coraz silnieiszym dazeniom odsrodkowym. Wbrew wlasnemu przekonaniu podzielil kraj pomiedzy synow. Najstarszy Wladyslaw otrzymal Slask, Boleslaw Kedzierzawy Mazowsze i Kujawy, Mieszko Stary Wielkopolske, a Salomea, przy ktorej pozostawali nieletni Henryk i Kazimierz, dostala dzielnice leczycka. Aby jednak mimo podzialu utrzymac jednosc panstwa, ustanowil Boleslaw zasade pryncypatu czyli zwierzchnictwa. Wielkim ksieciem mial byc najstarszy z rodu, i jemu na znak wladzy przypadala w udziale dzielnica wielkoksiazeca z Krakowem jako stolica, oraz zwierzchnictwo nad Pomorzem. Boleslaw Krzywousty pochowany zostal w Plocku.
bina14