Przedstaw rolę miast w kształtowaniu się gospodarki i kultury średniowiecznej Europy.doc

Przedstaw rolę miast w kształtowaniu się gospodarki i kultury średnioweicznej Europy.

              W starożytności miasta były najważniejszymi ośrodkami politycznymi, gospodarczymi i kulturowymi (np. polis greckie). W średniowieczu ich rola uległa znacznemu osłabieniu na rzecz wsi. Związane to było z nieustannymi wojnami oraz wielką wędrówką ludów, które nawiedziły Europę w V w. To z kolei doprowadziło do załamania gospodarki i zaniku handlu. Ludzie masowo opuszczali miasta przenosząc się na wieś, ponieważ jedynie własne gospodarstwo dawało im szansę na przeżycie. Z czasem wytworzyła się zależność między właścicielami ziemskimi a ich poddanymi (system feudalny). Jedynym źródłem utrzymania stały się dobra ziemskie. Jednak nawet w tak trudnym okresie miasta przetrwały i dążyły do odbudowy swojej dawnej świetności, stając się przy tym siłą napędową średniowiecznej gospodarki.

Po okresie wojen i masowych migracji stopniowo odradzał się handel (lokalny i dalekosiężny), powracano do gospodarki towarowo – pieniężnej.

              W XI-XII w. zaczęły sie odradzać dawne ośrodki miejskie, powstawały też nowe – przy szlakach komunikacyjnych, w miejscach targowych, niekiedy przy zamkach czy klasztorach. Charakterystyczną w średniowieczu przyczyna powstawania niektórych miast było umiejscowienie relikwii świętych. Jeżeli jakas osada je posiadała, masowo przybywali tam pielgrzymi. Ośrodek rozrastał się, bo ich zakwaterowanie, wyżywienie czy sprzedaż pamiątek przynosiły dochód. Stopniowo przekształcał się w miasto. Średniowieczne miasta otaczały mury warowne. Wewnątrz znajdowały się domy mieszczan, niektóre z warsztatami rzemieślniczymi, liczne kościoły, sukiennice, waga miejska, pręgierz. W centrum wznosił się ratusz – siedziba władz miejskich.

Początkowo miasta stanowiły własność panów feudalnych – świeckich lub duchownych. Z czasem bogacący sie mieszczanie zaczęli domagać się większych praw. Niektóre miasta zyskiwały samodzielność dzieki wykupieniu się z rąk prywatnych właścicieli, a czasami na skutek wojny. Na czele samorządu miejskiego stał burmistrz (Niemcy), przewodniczący kupców (Francja), konsul (Włochy) lub doża (Wenecja).

              Mieszczanie wykupywali się z rąk prywatnych, poszczególne warstwy społeczne – patrycjat, pospólstwo, plebs – domagały się zabezpieczenia swoich praw. W miastach tworzyły się zrzeszenia rzemieślników (cech) lub kupców (gildie), które miały za zadanie zapewnić swoim członkom bezpieczeństwo oraz ochronę przed konkurencją. Priorytetem było również zdobywanie przywilejów gospodarczych. Należały do nich m.in. przymus drogowy, czyli obowiązek przewozu towarów przez kupców określoną trasą (a więc przez określone miasta) oraz prawo składu, czyli obowiązek wystawienia przewożonego towaru na sprzedaż dla miejscowych kupców. Nadawanie takich przywilejów prowadziło do bogacenia się miast i umacniania ich pozycji.

Rozwój handlu spowodował wzrost roli pieniądza. W średniowieczu wielu władców biło własną monetę, dlatego zrodziła się potrzeba szacowania wartości poszczególnych monet. Zajmowali się tym bankierzy, a wymiany monet na obowiązujące w danym mieście można było dokonać w banku. Ponadto kupcy mieli możliwość wpłaty pieniędzy do banku, a w zamian otrzymywali weksel, który mogli potem zrealizować w dowolnym mieście. Banki w znacznym stopniu ułatwiły handel.

              Oprócz handlu na lądzie bardzo szybko rozwijał się również handel morski. W XIII w. do najsilniejszych ośrodków należały morskie republiki włoskie m.in. Wenecja, która opanowała handel w basenie Morza Śródziemnego oraz Genua – Morze Czarne. Swoje zyski czerpały również z przewozu Krzyżowców na Bliski Wschód w okresie krucjat. Natomiast miasta północnoniemieckie utworzyły związek zwany Hanzą i opanowały handel w rejonie Morza Bałtyckiego i Północnego, stawiając na rozwój własny oraz ochronę przywilejów i szlaków handlowych.

              Rozwój gospodarczy miast doprowadził do wzrostu zamożności mieszczan, a co za tym idzie również do wzrostu ambicji kulturowych. W średniowieczu najważniejszą rolę w kształtowaniu kultury pełniło duchowieństwo. Do zadań Kościoła należała m.in. katechizacja wiernych. Zakładano szkoły parafialne oraz szkoły miejskie, gdzie uczono czytania i pisania po łacinie. Niektóre szkoły w większych miastach przekształcały się w uniwersytety, które dawały możliwość studiowania prawa, medycyny czy teologii. "Odkrywano" na nowo dzieła myślicieli greckich, np. Arystotelesa czy Hipokratesa.
Oprócz rozwoju oświaty nastąpił również rozwój sztuki i stylów architektonicznych. We wczesnym średniowieczu budowle (np. kościoły) wznoszono w stylu romańskim, następnie powstał nowy styl zwany gotykiem.

              Pomimo, iż epokę średniowiecza można nazwać epoką dominacji wsi, to jednak miasta potrafiły obronić swoją niezależność i stopniowo odbudować swoją pozycję w Europie. W okresie późnego średniowiecza były już głównym czynnikiem kształtowania się gospodarki i kultury europejskiej.