Piotr Sztompka - Socjologia.doc

Piotr Sztompka

SOCJOLOGIA

ANALIZA SPOŁECZEŃSTWA

Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego

Wydawnictwo Kraków, Znak,

Projekt okładki i obwoluty Robert Guzik

Fotografie barwne Piotr Sztompka

Adiustacja i korekta Małgorzata Biernacka

Projekt graficzny i łamanie Wydawnictwo PLUS

Podręcznik akademicki dotowany przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu

® Copyright by Piotr Sztompka,

Zamówienia: Dział Handlowy 30-105 Kraków, ul. Kościuszki

Basi

Po blisko trzydziestu latach braku rodzimego, oryginalnego podręcznika socjologia polska będzie wreszcie dysponowała dziełem ze wszech miar wybitnym, slużącym jako podstawowy tekst akademicki, zarówno na studiach magisterskich, jak i licencjackich. Dzieło wyróżnia się niezwykłą systematycznością wykładu, eleganckim, komunikatywnym językiem i umiejętnością plastycznego ukazywania najbardziej skomplikowanych zjawisk społecznych.

Andrzej Kojder, profesor UW

Autor jest znakomitym znawcą teorii socjologicznej. Zarówno klasycznej, jak i współczesnej, i tę swoją erudycję świetnie wykorzystuje, odwołując się do twierdzeń teoretycznych wtedy, gdy służą mu one do opisu i zrozumienia rzeczywistości. Lektura podręcznika pozwala zapoznać się i z podstawowymi zjawiskami społecznymi, i z postaciami najważniejszych socjologów, i wreszcie z najistotniejszymi dyskusjami wśród socjologów.

Marek Ziółkowski, profesor UAM

2

Spis treści

1.              Socjologia i społeczeństwo

Wiedza społeczna a socjologia . Wizje „naukowości" socjologii Społeczeństwo - przedmiot socjologii . Wielowymiarowość sytuacji społecznych . Jednostka w społeczeństwie - konteksty społeczne Socjologiczna wyobraźnia i język socjologii .

Część I

AKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKA

2.              Od zachowań do działań społecznych .

Zachowanie . Działanie . Czynności społeczne Działania społeczne .

3.              Od działań społecznych do interakcji

Działanie wspólne, czyli kontakt społeczny .

Anatomia interakcji społecznej

Cztery teorie interakcji

Od interakcji prostych do sieci interakcji

4.              Od interakcji do stosunków społecznych .

Interakcje powtarzalne i regularne

Od interakcji regularnej do regulowanej .

Stosunek społeczny

Typy stosunków społecznych .

Kontinuum przejawów aktywności ludzkiej

5.              Od stosunków społecznych do organizacji

Środowisko społeczne . Krąg społeczny Konglomerat pozycji . Sekwencja pozycji Organizacja społeczna .

6.              Od organizacji do struktury społecznej

Struktura jako forma społeczna . Determinacja strukturalna . Cztery aspekty struktury .

3

Dynamika struktur

7.              Od działań masowych do ruchów społecznych

Społeczeństwo masowe .

Działania masowe

Zachowania zbiorowe .

Działania zbiorowe

Ruchy społeczne

Dynamika ruchów społecznych .

Część II

CAŁOŚCI SPOŁECZNE

8.              Od wielości jednostek do grupy społecznej

Cechy grupotwórcze

Odmiany zbiorowości ludzkich .

Więź moralna - treść i zasięg .

Patologia więzi moralnej

Zjawisko równoczesnej partycypacji

Grupy zorganizowane .

Sekwencja typów zbiorowości i dynamika

ich krystalizacji .

9.              Odmiany grup społecznych

Obiektywne kryteria klasyfikacji . Subiektywne kryteria klasyfikacji . Syntetyczne typologie grup

Część III

KULTURA

10.              Socjologiczne pojęcie kultury .

Różnorodność sposobów życia i „fakty społeczne".

Pojęcie kultury .

Socjologia. Analiza społeczeństwa

Obszary regulacji kulturowej

„Anatomia" kultury

Uniwersalia kulturowe .

Od etnocentryzmu do „politycznej poprawności".

Tradycja kulturowa .

Tworzenie kultury

11.              System aksjo-normatywny

Normy i wartości .

4

Siła regulacji .

Podwójna relatywizacja

Kompleksy reguł: procedury, instytucje, role

Podsystemy aksjo-normatywne: zwyczaj, moralność i prawo

Spoistość i konfliktowość systemu aksjonormatywnego

Stosowanie się do reguł: konformizm i dewiacja .

12.              Świadomość społeczna

Język - instrument idei .

Od świadomości indywidualnej do społecznej Odmiany świadomości społecznej . Patologia świadomości społecznej .

13.              Kultura zaufania .

Teorie i teoretycy zaufania

Zaufanie i nieufność: „zakłady" na temat przyszłości .

Zasadność zaufania lub nieufności

Strukturalne źródła kultury zaufania

Podmiotowe czynniki kultury zaufania .

Funkcje i dysfunkcje zaufania i nieufności

Przesłanie dla praktyki

Część IV

PODZIAŁY SPOŁECZNE

14.              Nierówności społeczne

Nierówność a nierówność społeczna .

Dobra generujące nierówności społeczne .

Idea stratyfikacji społecznej .

Warstwy społeczne

Ruchliwość społeczna .

Klasy społeczne

Inne nierówności dychotomiczne .

15.              Funkcje i geneza nierówności

Ideologie nierówności Teorie nierówności .

16.              Władza i autorytet

Władza jako odmiana nierówności .

Odmiany władzy

Formy legitymizacji władzy

Przywództwo
5

Część V

FUNKCJONOWANIE SPOŁECZEŃSTWA

17.              Socjalizacja i kontrola społeczna .

Zmienność społeczeństwa

Geneza ludzkiego sposobu życia .

Socjalizacja: wchodzenie do społeczeństwa

Trzy wizje internalizacji kultury

Odmiany socjalizacji .

Efekty socjalizacji .

Słabe ogniwa socjalizacji .

Granice kontroli społecznej

Przesłanie praktyczne .

18.              Proces instytucjonalizacji

Determinacja strukturalna a morfogeneza Instytucjonalizacja jako odmiana morfogenezy . Innowacje i innowatorzy Kariera innowacji . Omijanie i erozja reguł . Socjologia. Analiza społeczeństwa

Część VI

ZMIENNOŚĆ SPOŁECZNA

19.              Zmiana społeczna, rozwój i postęp

Zmiana społeczna

Proces społeczny .

Rozwój społeczny

Postęp społeczny .

Losy idei postępu

Od przedmiotowego do podmiotowego ujęcia postępu .

20.              Trauma zmian społecznych

Od dyskursu postępu do dyskursu traumy . Traumatogenne zmiany społeczne Trzy poziomy traumy kulturowej . Genealogia traumy kulturowej Czynniki pośredniczące . Symptomy traumy . Radzenie sobie z traumą Przezwyciężenie traumy .

21.              Czas w społeczeństwie .
6

Czas jako wymiar życia społecznego

Czas jako aspekt zmiany społecznej .

Czas ilościowy i jakościowy .

Czas w świadomości społecznej i kulturze .

Kulturowa regulacja czasu .

Społeczne funkcje czasu .

22.              Klasyczne wizje dziejów .

Klasyczny ewolucjonizm w socjologii

Różne wizje ewolucji .

Neoewolucjonizm w etnologii i socjologii .

Neodarwinizm i socjobiologia .

Teoria modernizacji .

Teoria społeczeństwa postindustrialnego .

Teoria cykli dziejowych w historiozofii

Socjologiczne teorie cykli

Wizja trzecia - marksizm .

Marksizm po Marksie .

23.              Stawanie się społeczeństwa

Socjologia historyczna .

Teoria podmiotowości .

Trzeci poziom rzeczywistości społecznej

Idea podmiotowości w historii myśli .

Historia jako realizacja i wytwarzanie podmiotowości .

24.              Rewolucja społeczna

Rewolucje jako znamię epoki nowoczesnej

Pojęcie rewolucji .

Przebieg rewolucji .

Modele rewolucji

Teorie rewolucji

Zdefiniowana ignorancja w teorii rewolucji .

Część VII

SPOŁECZEŃSTWO WSPÓŁCZESNE

25.              Nowoczesność i późna nowoczesność

Pojęcie nowoczesności: historyczne i analityczne .

Modele biegunowe

Osobowość nowoczesna

Krytyka nowoczesności .

Co po nowoczesności?

Późna nowoczesność .

26.              Globalizacja

7

Od izolacji do globalizacji

Prekursorzy teorii globalizacji

Globalizacja kultury

Teorie globalizacji kulturowej

Cztery wizje globalizacji

Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych .

Sto książek z mojej półki

...