POLICJA ADMINISTRACYJNA 08.12
27.01 > zerówka 3 PYT – przekrojowe
Dyżur wtorek 18.20-19.20 1.36
Pojęcie Policji – metrykalnie wywodzi się ze starożytnej Grecji i biorąc pod uwagę etymologię słowa, to wywodzone jest z pojecia ,,politea’’ (ustrój państwa).
Po raz pierwszy pojęcia „polizia” użył Ksenofont -> policja oznaczała całokształt ustroju państwa, które miało zapewnić obywatelom godne życie.
W nauce niemieckiej, pojęcie policja pojawiło się wcześniej w aktach w 1530r, 1548r , pojęcie policja było odnoszone do tej sfery działalności państwa, której nie można było objąć zakresem pojęcia prawa.
Współcześnie pojęcie policji to zespolenie koncepcji greckiej i niemieckiej. To pojęcie legło? U podstaw państwa absolutnego (policyjnego)
Pierwotna funkcja policji stała się fundamentem nowego państwa. Powstała we Francji, a rozwinięto w Niemczech, to tzw. ius polite stanowiło dla władzy wkraczanie w sfere poddanych. W zakresie oddziaływania :ius polite” znalazł się również kościów np. w Prusach cesarz w swoim dekrecie określił ilość świąt i sposób w jaki mają się ubierać poddani, sam chodził sprawdzał czy jego przepisy są wprowadzone.
W państwie policyjnym porządek pracy został zredukowany tylko do spraw, w której orzekały sądy, nie obejmował poddany- państwo rozgraniczenie drogi administracyjnej od drogi prawnej.
Fritz Fereier- policja z jednej strony, wymiar sprawiedliwości to są dwa bieguny aktywności państwa.
Geneza pojęcia policja :
1) Ksenofont – policja to taki ustrój państwa który miał zapewnić …
2) nauka niemiecka – działania prawotwórcze w Burgundii w latach 1464-1548
Renesans tego pojęcia okres wieku XVI-XVII – wiąże się ze wzmocnieniem władzy państwowej a także zmiana poglądów na zadania i cele państwa. W tym okresie nastąpiło połączenie greckiej Politeii i łacińskiej policji.
Ius politie – Otto Mejer, to ogólny tytuł na wszystko możliwe (uniwersalna legitymacja), władca miał możliwość wkraczania na wszystkie dziedziny życia poddanych.
W okresie państwa policyjnego występowała fluktuacja prawna –niespotykana zmienność prawa, poddany dowiadywał się często po fakcie jakie miał obowiązki.
Obywatel był zaskakiwany przez prawo.
Teoria fiskusa (teoria praw dobrze nabytych)- poddany mógł zaskarżyć fiskus, a nie władzę. Czyli poddany nie mógł skarżyć bezpośrednio władcy,a le mógł zaskarżyć fiskus. Teoria ta była traktowana jako „swoistego rodzaju” ochrona przed władzą administracyjną.
Od wieku XVIII rozpoczyna się proces granic właściwego dla policji administracyjnej.
Promotorem zmian był E. Kant. Twierdził on, że państwo nie może ingerować w te sfery dotyczące poddanych.
Otto Mayer stwierdził, że prawo natury miało ograniczyć władzę panującego
Nowoczesna koncepcja policji została ukodyfikowana w pruskim kontrakcie 1964 – tam jest mowa wprost o policji jako o działaniu administracji wewnętrznej. Rolą adm. Była troska o bezpieczeństwo społeczne, spokój, życie, zdrowie
Inaczej ewolucja w Polsce (pozycja słaba bo szlachta kościół, a inaczej Niemcy, Francja – pozycja silna, władccy.
W PL charakter ofensywny. U nas prawo adm., policja- aby wzmocnić pozycję władcy.
Tam defensywny charakter (w innych krajach)- służyła ograniczeniu
Celem państwa nie jest dostarczanie ,,ogólnej szczęśliwości poddanym’’
Działania przeciwników państwa absolutnego znalazły swoje odzwierciedlenie w Pruskim Landrechtcie > policja jako kierunek działalności administracji w sferze admin wewn. Zadania policji zostały ograniczone do utrzymania instytucji gwarantujących bezp i porządek publ a także zwalczanie wszelkich innych zagrożeń które mogłyby zagrażać społeczeństwu. W kontekście definicji policji zawartej w Landrechcie. Od czasów Landrechtu w pojęciu policji zostało wyłączone ,,uszczęśliwianie obywateli’’.
W Polsce ewolucja prawa admin w kontekście funkcji policyjnej miała charakter ofensywy (miała wzmocnić władcę). Natomiast we Fran , Niemczech miała char defensywny ,czyli rolą prawa admin było ograniczenie wszechwładzy. W historii Polski nie ma okresu państwa policyjnego. Rozwój prawa admin był bliższy w naszym kraju państwa prawnego.
Współczesne definicje policji:
Coraz mniej mają wspólnego z całokształtem admn a coraz częściej pojęcie policji występuje jako pojęcie prawne.
1) Władysław Kawka – twierdził że policja jest ukierunkowana na zapewnienie bezp i porządku publ. Wskazał, że istotą policji jest działanie adm. Wewn. Ukierunkowane na ochronę bezpieczeństwa, spokoju, porządku
2) T. Bigo – policja jest to jeden z kierunków działalności admin, ta sfera adm, w którym admin przy użyciu przymusu zmierza zwalczania niebezpieczeństw, do zapewnienia bezp i porządku publ
3) S. Kasznica – policja odnosi się do funkcji państwa oraz kierunek działalności państwa. Bądź też Policja odnosi się do organów które tą funkcje organizują.
Typologia organów policyjnych : katalog jest bardzo szeroki
1) Organy zmilitaryzowane, wojskowe, umundurowane, zorganizowana na wzór wojskowy – Policja, Straż Graniczna, Straż Celna – ich cechą jest arsenał właściwych metod i prawnych form działania. Organy policyjne mogą np. wydawać akty admin, podejmować czynności faktyczne oraz korzystać z form właściwych tylko dla nich (możliwość użycia broni, przymusu fizycznego).
2) Organy cywilne – nie są zorganizowane , nie posiadają struktury opartej na wzorze wojskowym > organy Inspekcji (sanitarna, weterynaryjna) , Dozory (techniczny) i Nadzory (budowlany, farmaceutyczny)
Obecnie występuje proces prywatyzacji zadań policji i taką możliwość przewiduje ustawa ochrony osób i mienia
Wartości chronione w ramach funkcji policyjnej
1) Bezpieczeństwo, porządek i spokój publ – kategoria pomocnicza przy formułowaniu definicji policji , drugiej strony tworzą granice działania organów policyjnych. Prawodawca korzysta z tych pojęć lecz ich nie definiuje, ponieważ mają charkter dynamiczny tzn. odnoszą się do takich zdarzeń które często ulegają zmianie.
Najpierw rodzi się pewne zagrożenie a dopiero potem jest ono przez prawo uregulowane poprzez dobranie odpowiednich form i środków zaradczych np. ,,sytuacja z tzw dopalaczami’’.
Bezpieczeństwo – podstawowy miernik działania państwa, jest to pewien dodatni stan którego utrzymanie, zapewnienie gwarantuje uniknięcie szkód zarówno przez całość organizacji jaki i przez poszczególnych członków. Bezpieczeństwo podlega również podziałom :
- ustroju (sensu largo) – stan w którym uchylono wszelkie niebezpieczeństwa które zagrażają zewn i wewn interesom państwa
- wąskie ujęcie (sensu stricte) – stan w którym zredukowano niebezpieczeństwa zagrażające wąskiej grupie osób
Porządek Publiczny – pojęcie nieostre, system urządzeń instytucji publ-praw a także stosunków społecznych których zadaniem jest ochrona życia zdrowia i mienia i zapewnienie normalnej działalności instytucji publicznych.
Porządek Prawny - w pewnych sferach te pojęcia mogą się zazębiać chodzi o te instytucje które mają zagwarantować ochronę porządku publ
Spokój Publiczny – możliwość znoszenia pewnego stanu przez osoby mające średnią zdolność znoszenia nieprzyjemności.
Wartości czyste – to takie do których wszyscy mamy dostęp
Wartości klubowe – wyższy poziom bezp zagwarantowany przez …
Przy konstruowaniu modelu policyjnego prawodawca kieruje się pewnymi zasadami
Zasady działania organów policyjnych / reguły (tworzenia)
1) Zasady ustrojowe – zasada praworządności
2) Zasady formalne (proceduralne) – zasada współdziałania, koordynacji, proporcjonalności (inaczej zasada najmniejszego bólu)
3) Ustawodawca wprowadzając te zasady, równocześnie wprowadza pewne gwarancje.
*Z. praworządności- gwarancje np. rozwiązania których celem jest wyeliminowanie nadużyć prawa, dublowania się kompetencji, lekceważenia pewnych rozwiązań przyjętych przez prawo
* z. współdziałania, z. koordynacji – konieczność uzgadniania, koordynowania działań policyjnych, ponieważ to, gwarantuje nam szybkość i skuteczność działania. Te środki muszą być przyjęte w kontekście miejsca i czasu.
*z proporcjonalności
reguła ta stanowi logiczne następstwo istnienia norm prawnych oraz stanowi wyraz kultury społeczeństwa czy kultury prawnej (spostrzeganie i ocena prawa przez obywateli)
W ramach tej zasady wyróżniamy 3 nakazy :
1) Nakaz przydatności – wszystkie środki wykorzystywane przez org.polic. powinny być adekwatne do realizacji założonego celu
2) Nakaz konieczności – wyraża się w powinności ograniczenia ingerencji do niezbędnego minimum przy uwzględnieniu 4 wyznaczników(przestrzeń, przedmiot czas i podmiot)
3) Nakaz proporcjonalności – cel powinien być w odpowiednim stosunku do ciężaru co do środków które będą stosowane. Odnosi się od aspektów stanowienia i stosowania prawa.
Proporcjonalność może być analizowana na 2 płaszczyznach:
a) stanowienia prawa
b) stosowania prawa i w tym przypadku chodzi i działanie w ramach pewnego „luzu” decyzyjnego- uznania adm. (pozwala na wybór pomiędzy formami działania)
J. Morawski stwierdził, że gdy prawo jest instrumentalizowane, to przestaje chronić wartości, a przez to w takiej sytuacji prawo staje się czynnikiem destabilizującym społeczeństwa.
Funkcja reglamentacyjna- obok f. policyjnej i f. planowania jest podstawową funkcją administracji. Trudno ją opisać, dlatego podajemy jej cechy:
Cechy reglamentacji
1) wiąże się ze sferą aktywności adm. Której istota sprowadza się do pewnych ograniczeń, które to ograniczenia mogą występowaź np. w dziedzinie wykorzystania pewnych składników/ dóbr
2) sfera odnosząca się do świadczenia usług bądź obrotu
3) sfera odnosząca się do swobody działalności podziałów gospodarujących w imię szeroko pojętego interesu społeczno- gospodarczego
Środki wykorzystywane w ramach funkcji reglamentacyjnej można podzielić na:
* sfera posiadania
*s korzystania
*s rozporządzania składnikami materialnymi
Ograniczenia mogą wynikać albo bezpośrednio z mocy prawa, albo z decyzji adm.
Różnice pomiędzy f. policyjną a f. reglamentacyjną
Prof. Tadeusz Bigo „ różnice pomiędzy policją, a reglamentacją to cel, inny w f. Polic. A inny w f. regl (ochrona interesów gospodarczych)
Różny jest moment wkroczenia (rozpoczęcia działania przez administrację)
-> organy policji działają w momencie wystąpienia zagrożenia (a czasem uprzedzają ) pewne zagrożenia
Związek f. Policy. A f. regulacyjnej
F. regulacyjna jest to „dziecko”, najmłodsza z funkcji, pana D. osborma i T. Gablera. Nowoczesna administracja zamiast wiosłować ma sterować. Funkcja jest połączona ze zjawiskiem prywatyzacji. Do organów regulacyjnych zaliczymy np. Prezesa UKE, Prezesa Urzędu regulacji energetyki (URZĘDY CENTRALNE)
Rola tej f. nakierowana jest na odpowiednie stymulowanie i zabezpieczanie konkurencji. Także celem jest zagwarantowanie ochrony przed niebezpieczeństwami. Te niebezpieczeństwa przybliżają do funkcji policyjnej
Na wyjątkowość działań policyjnych składa się zakres ich działań, katalog metod działań oraz prawnych form działania. Kwestia metod działania organów policyjnych odnosi się do również do sfery prakseologicznej (trafności wyboru określonych metod działania). Działania organów policyjnych mogą naruszać regułę praworządności . Może to wynikać w dwóch przypadkach :
1)lekceważenie ,nie podejmowanie czynności przez organy policyjne
2)nadużywanie przyznanych uprawnień
Gwarancje:
1)materialne – całokształt warunków ekonom i społ które sprzyjają przestrzeganiu prawa np. stopień rozwoju gosp , wzrost poziomu życia obywateli, rozwój nauki, rozwój kultury
2)formalne – środki występujące w postaci instytucji prawnych których celem jest przestrzeganie prawa , znaczenie przepisów proceduralnych
Zasady koordynowania organów policyjnych
Zasada ta jest gwarantem do działania skuteczności organów policyjnych
2 apekty zasady :
1) Zlikwidowanie powstałych rozbieżności oraz usunięcie niepotrzebnych dublujących się działań
2) Właściwy obieg informacji , co przekłada się na szybkość i skuteczność działania tych organów
Funkcja policyjna i jej relacje do innych funkcji admin :
1) Do f. reglamentacyjnej –
różnią się celem, różni te funkcje czas zadziałania organów. W f. reglm. Działania są podejmowane przed podjęciem działalności, f. Polic. Podejmuje działanie gdy jakieś zdarzenie wystąpiło.
Te funkcje różnią się środkami. F.regl. –środki stosowane w sferze posiadania, w sferze korzystania, w sferze rozporządzania składnikami majątkowymi.
Ograniczenie dla f.relam. mogą wynikać bezpośr z ustawy lub decyzji admin.
F. Polic – chroni się bezp porz i spokój ,f.reglam –ochronie podlegają interesy gosp. W związku z tym inne są kryteria ochrony.
Elementy wspólne f.polic i reglam:
-obie funk wprowadzają pewne ograniczenia w interesie publicznym
- celem tych funk jest usuwanie zagrożeń które mogłby być źródłem interesów publ a miedzy interesem jednostki
2) Do f. regulacyjnej – ojcami tej funkcji są t. gbbler i d. osborn
W ramach tej funkcji administracja zmienia swoją rolę ,,z wioślarza staje się sternikiem’’ . z tą funk wiążą się pojęcia prywatyzacji i outsourcingu.
Funkcje tą realizują organy centralne np. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Prezes U Regul Energetyki , Prezes ULC.
Skierowana jest na zapewnienie odpowiedniego poziomu konkurencyjności oraz ochrony przed niebezpieczeństwami. Funkcja regulacyjna dot. Obywateli pośrednio. Tą funkcje łączy się z dziedzinami życia społ i gosp w których państwo dopuściło do działania podmiotów prywatnych.
Funkcja reguacyjan nastawiona jest na realizacje dobra wspólnego jakim jest ciągłość świadczeń powstających w wyniku sprywatyzowania pewnej sfery działalności administracji. Poza tym celem jest wyeliminowanie tzw rujnującej konkurencji np. jeden dostawca wody. W ramach tej funk organy mogą wykorzystywać środki policyjne ,reglamentacyjnej i planistycznej. Są to środki o charakt publ praw oraz prywat prawne.
Istota funkcji policyjnej
Bezpieczeństwo, porządek publiczny- zajmuje się również socjologia, psychologia
Aguuul6