literatura 9.docx

LITERATURA PIĘKNA, 03.12.2013, godz. 08.00 – 09.30

Żale Matki Boskiej pod krzyżem (również Lament Świętokrzyski) – interpretacja.

Jednym z najpiękniejszych utworów średniowiecznej liryki religijnej są Żale Matki Boskiej pod krzyżem. Tekst rękopisu pochodzi z lat siedemdziesiątych XV wieku.

Tekst jest niezwykle ciekawy i oryginalny, bowiem motyw męki Chrystusa przedstawiony jest przez Matkę, która jest jednocześnie bohaterką utworu. Monolog Maryi w Lamencie świętokrzyskim uwydatnia przede wszystkim ludzki, bardzo osobisty wymiar matczynego cierpienia, eksponując zarazem ludzką wspólnotę odczuć.

Maryja początkowo wzywa otaczających Ją ludzi do współczucia, zrozumienia
i współuczestnictwa w cierpieniu. Następnie ze słowami pełnymi czułości zwraca się do Syna, chcąc w ostatniej chwili Jego życia zbliżyć się do Niego i ulżyć Mu w męce. Następne strofy monologu są wyrazem żalu skierowanego do Archanioła Gabriela. Miał Jej nieść radość, a tymczasem Ona nie czuje nic oprócz smutku i żalu.

Cały wiersz jest głosem cierpiącej Matki Boskiej, chcącej wyżalić się na okrutność świata, ukoić ból, który do głębi Ją przeszywa. Czuje Ona swoją bezsilność i widzi jednocześnie cierpienie Jezusa. Maryja jest bardzo ludzka w tej trudnej dla Niej chwili. Zachowuje się tak, jak postąpiłaby każda inna matka widząca swoje cierpiące i umierające dziecko. Literacki obraz Matki Boskiej stojącej pod krzyżem wyrasta z głębokiej wiary, że nikt tak jak Matka, która cierpiała z powodu śmierci swojego Syna, nie jest w stanie zrozumieć potrzeb i cierpień człowieka. Właśnie przez swoje cierpienie Maryja stała się bliska wszystkim ludziom, zwłaszcza ludziom cierpiącym. Maryja uczy także głębokiego zawierzenia Bogu. Jest przykładem wiary, że przez cierpienie przechodzi się do zmartwychwstania i życia.

To tekst niezwykle trudny do inscenizacji, choć ze względu na emocje w nim panujące staje się uniwersalny. Wygłoszenie go sam na sam to doskonała forma modlitwy w kościele. Próbując go zainscenizować, trzeba wziąć pod uwagę panującą dziś ‘znieczulicę’ społeczną na ludzkie nieszczęścia. W tekście podkreślona jest porażka matki, która polega na jej całkowitej bezsilności po stracie syna. Nawet mając do dyspozycji jeden tekst i swoją wyobraźnię, można się nim posłużyć w realizacji zadań, które wykraczają poza materię tego tekstu. Literatura staropolska jest bardzo trudna, gdyż wymaga narzędzi do jej odtworzenia. Trzeba mieć świadomość, że nie tylko odczytujemy tekst, ale odpowiednio go wypowiadamy.