SSAKI
Gromada: Mammalia Ssaki
- stałocieplne
- skóra jest w większości przypadków pokryta włosami i posiada liczne gruczoły
- szkielet jest dobrze skostniały, a czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych
- ucho środkowe zawiera trzy kosteczki słuchowe
- szczęka dolna zbudowana jest z jednej kości kontaktującej się bezpośrednio z puszką mózgową
- zawsze występuje podniebienie twarde
- uzębienie typu tekodontycznego, najczęściej zróżnicowane na siekacze, kły, żeby przedtrzonowe i trzonowe
- prawie bez wyjątków odcinek szyjny składa się z siedmiu kręgów
- serce złożone jest z dwóch przedsionków i dwóch komór
- występuje tylko lewy łuk aorty
- erytrocyty zawsze pozbawione są jąder
- wszystkie są płucodyszne
- jama ciała jest rozdzielona przeponą na część piersiową i część brzuszną
- oprócz stekowców wszystkie są żyworodne
- młode karmione są mlekiem
- podstawowymi zmysłami są węch i słuch, tylko w nielicznych przypadkach lepiej rozwinięty jest wzrok, występuje także echolokacja
PODGROMADA: PROTOTHERIA - PRASSAKI
Rząd: Docodonta †
Rząd: Triconodonta † - trójguzkowce
Rząd: Multituberculata †- wieloguzkowce
Rząd: Monotremata - stekowce
PODGROMADA: METATHERIA - SSAKI NIŻSZE
Rząd: Marsupialia - torbacze
PODGROMADA: EUTHERIA - ŁOŻYSKOWCE
Rząd: Insectivora - owadożerne
Rząd: Dermoptera - latawce
Rząd: Chiroptera - nietoperze
Rząd: Primates - naczelne
Rząd: Edentata - szczerbaki
Rząd: Pholidota - łuskowce
Rząd: Lagomorpha - zajęczaki
Rząd: Rodentia - gryzonie
Rząd: Proboscidea - trąbowce
Rząd: Sirenia - syreny
Rząd: Perissodactyla - nieparzystokopytne
Rząd: Artiodactyla - parzystokopytne
Rząd: Carnivora - drapieżne
Rząd: Pinnipedia - płetwonogie
Rząd: Cetacea - walenie
Podgromada: Prototheria Prassaki
· wykształcona kość krucza w pasie barkowym
· boczna ściana puszki mózgowej wytworzona przez łuskę kości skalistej
Rząd: Monotremata Stekowce
- obecnie występują trzy gatunki należące do trzech rodzin
- składają duże jaja
- posiadają kloakę
- gruczoły mleczne o budowie cewkowatej uchodzą licznymi otworami na specjalnym polu
- w mózgu brak ciała modzelowatego
- pas barkowy o budowie typowej dla gadów - występują kości krucze i międzyobojczyki, na łopatce brak grzebienia
- otwory przedsionkowo-komorowe posiadają jedną zastawkę
- niski metabolizm i temperatura ciała, brak sprawnych sposobów utraty nadmiaru ciepła
- u samic czynna tylko lewa część układu rozrodczego
Ornithorhynchus anatinus Dziobak
Tachyglossus aculeatus Kolczatka
Podgromada: Metatheria Ssaki niższe
Rząd: Marsupialia Torbacze
- znane w zapisie kopalnym od kredy
- aktualnie około 180 gatunków głównie w Australii i Ameryce Południowej
- w Australii opanowały nisze ekologiczne zajmowane na innych kontynentach przez łożyskowce stąd często występują mylące nazwy sugerujące bliskie pokrewieństwo z innymi grupami ssaków, np. kret torbowy, wilk workowaty
- prawie bez wyjątku są to ssaki typowo lądowe
- metabolizm i temperatura ciała wyższa niż u stekowców, ale niższa niż u łożyskowców
- ciąża bardzo krótka, nie wytwarza się łożysko
- młode rodzą się bardzo małe i słabo rozwinięte
- występuje torba lub jej pozostałości
- mózg słabiej rozwinięty niż u łożyskowców, brak ciała modzelowatego
- u samic dwie pochwy i dwie macice, samce często mają rozdwojone prącie
- tylko jeden ząb ulega wymianie (przedtrzonowy)
Didelphis marsupialis Dydelf północny
Sarcophilus harrisii Diabeł tasmański
Macropus giganteus Kangur olbrzymi
Podgromada: Eutheria Łożyskowce
· grupa ta obecnie przeżywa swój rozkwit
· aktualnie jest to najbardziej zróżnicowana morfologicznie grupa kręgowców
· zarodek rozwija się w macicy wymieniając metabolity z organizmem matki za pomocą łożyska
· w mózgu rozwinęło się sklepienie wtórne, półkule połączone są za pomocą ciała modzelowatego
· temperatura ciała jest stała i wysoka
· z reguły zarówno zęby mleczne jak i stałe są dobrze wykształcone
Rząd: Insectivora Owadożerne
- drobne drapieżniki, które niewiele zmieniły się od kredy
- przypuszczalnie najbardziej podobne do przodków wszystkich łożyskowców
- obecnie żyje około 300 gatunków
- mało zróżnicowane, liczne (do 44) ostre zęby
- niewielkie rozmiary ciała
- niewielki mózg z silnie rozwiniętą okolicą węchową
- do orientacji w przestrzeni wykorzystują echolokację i liczne włosy dotykowe, wzrok mają bardzo słaby
Neomys fodiens Rzęsorek rzeczek
Erinaceus europaeus Jeż europejski
Talpa europaea Kret
Rząd: Dermoptera Latawce
- odżywiają się miękkimi częściami roślin
- posiadają błony lotne rozpięte pomiędzy szyją, kończynami i ogonem
- latają lotem ślizgowym
- powolne, nadrzewne, aktywne nocą
- dolne siekacze posiadają wcięcia tworzące grzebyczki służące do pielęgnacji futerka
Cynocephalus volans Lotokot filipiński
Rząd: Chiroptera Nietoperze
- przystosowane do aktywnego lotu
- wszystkie palce z wyjątkiem pierwszego są sługie, służące do potrzymywania błony lotnej
- znane od eocenu, obecnie około 925 gatunków
- dzielone na dwa podrzędy:
· Megachiroptera - większe, roślinożerne, mające dobry wzrok i powonienie. Przedstawiciel: Rousettus aegyptiacus Rudawka nilowa
· Microchiroptera - należy do niego większość gatunków, głównie owadożerne, do orientacji w przestrzeni wykorzystują echolokację. Przedstawiciel: Myotis myotis Nocek duży
Rząd: Primates Naczelne
- obecnie żyje około 230 gatunków głównie w tropikach
- z reguły wszystkożerne
- posiadają chwytne kończyny z przeciwstawnym pierwszym palcem
- duże półkule mózgowe
- stopochodne
- posiadają paznokcie
- doskonała koordynacja ruchu
- bardzo dobry wzrok
Microcebus murinus Lemurek myszaty
Pan troglodytes Szympans
Homo sapiens Człowiek
Rząd: Edentata Szczerbaki
- rozwijały się głównie w Ameryce Południowej i tam przetrwały do dziś
- ich kręgi łączą się dodatkowymi powierzchniami stawowymi
· LENIWCE
- 9-10 kręgów szyjnych
- roślinożerne
- kilkukomorowy żołądek
- brak siekaczy i kłów, reszta zębów pozbawiona szkliwa, o stałym wzroście
Bradypus tridactylus Leniwiec trójpalczasty
· MRÓWKOJADY
- odżywiają się owadami społecznymi
- brak zębów
- żołądek podzielony, pierwsza komora wysłana zrogowaciałym nabłonkiem
Myrmecophaga tridactyla Mrówkojad wielki
· PANCERNIKI
- pokryte rogowo kostnymi płytkami
- brak siekaczy i kłów
- reszta zębów o stałym wzroście
Priodontes giganteus Pancernik olbrzymi
Rząd: Lagomorpha Zajęczaki
- niedużych rozmiarów, głównie roślinożerne
- produkują dwa rodzaje kału - jeden zjadają
- brak kłów, duża diastema, w szczęce górnej dwie pary siekaczy, w żuchwie jedna para; siekacze bez korzeni o stałym wzroście
- żuchwa węższa od szczęki
Lepus europaeus - zając szarak
Rzad: Rodentia Gryzonie
- około 2500 gatunków, co stanowi ok.40% gatunków wszystkich ssaków
- niewielkie rozmiary
- roślinożerne lub wszystkożerne
- po jednej parze siekaczy w szczęce i żuchwie, brak kłów, u większości gatunków brak przedtrzonowców, duża diastema
- żuchwa szersza od szczęki
- występuje tendencja do zaniku mlecznej generacji zębów (może nie występować), siekacze o stałym wzroście często także przedtrzonowce i trzonowce
Mus musculus Mysz domowa
Hystrix cristata Jeżozwierz afrykański
Heterocephalus glaber Golec
Rząd: Proboscidea Trąbowce
- aktualnie tylko dwa gatunki będące największymi ssakami lądowymi
- posiadają trąbę powstałą z nosa i górnej wargi, służącą jako droga oddechowa, do transportu wody i pożywienia
- górne siekacze stale rosnące, zbudowane tylko z zębiny, reszta zębów to sześć generacji zębów policzkowych
- oddychanie odbywa się tylko dzięki pracy przepony
Loxodonta africana Słoń afrykański
Rząd: Sirenia Syreny
- duże, roślinożerne ssaki wodne niezdolne do poruszania się po lądzie
- skóra dorosłych jest prawie naga
- kończyny przednie podobne do płetw, kończyn tylnych brak, na końcu ciała pozioma płetwa
- oczy pozbawione powiek
- brak małżowiny usznej
- uzębienie zredukowane, jego funkcję przejmują płyty rogowe
- silnie rozwinięta warga górna służąca do zbierania pożywienia
Manatus manatus Manat
...
gizia2592