86.docx

86. Spondyloza szyjna –

definicja- zwyrodnieniowa choroba szyjnego kręgosłupa i rdzenia kręgowego będąca wynikiem zwężenia kostnych struktur kanału kręgowego i kanałów dla korzeni nerwowych. skutek - ucisk na korzenie nerwów i później rdzeń co prowadzi do bólu i różnorodnych objawów neurologicznych.

Objawy-  ból karku

- ból ramienia (rwa szyjno-ramienna)

- parestezje i osłabienie ramienia i/lub ręki

- zaburzenia chodu

- zaburzenia pracy jelit i pęcherza wyróżnia się przynajmniej pięć zespołów klinicznych

Radikulopatia (uszkodzenie korzeni nerwowych:

- najczęstszy zespół u 95% chorych

- ból karku promieniujący do barku, ramienia, łopatki

- czasem parestezje i osłabienie ramienia i ręki

- objaw Spurlinga: przeprost i skręt szyi wywołuje ból ramienia

Mielopatia (uszkodzenie rdzenia):

- wywołana przez ucisk na rdzeń kręgowy

- dotyczy 5% chorych

- początek i przebieg objawów różny: nagle, często po niewielkim urazie, nawracająco lub postępująco

- osłabienie, sztywność i ciężkość kończyn dolnych

- skurcze i drżenia mięśni

- kombinowany zespół dolnego i górnego neuronu

Mieloradikulopatia:

- często kombinacja uszkodzenia korzeni nerwowych (radikulo-) i rdzenia (mielo-)

- uszkodzenia wielopoziomowe

Leczenie

- unieruchomienie szyi

- wszelkie formy rehabilitacji w tym wyciągi manipulacje i ćwiczenia

- leczenie farmakologiczne

- modyfikacja stylu życia

- w razie braku poprawy po wymienionych procedurach - leczenie operacyjne

Wskazania do leczenia operacyjnego:

- ból niepodatny na inne leczenie i nawracający

- postępujący deficyt neurologiczny z pojawiającymi się cechami mielopatii

- udokumentowany (w MRI) ucisk na korzenie lub rdzeń

87. Opieka pooperacyjna – doba po zabiegu

Pielęgniarka:

1. odbiera chorego od zespołu anestezjologicznego

a) uzyskuje info na temat

- przebiegu zabiegu,

- podaniu choremu leków

- zleconych badań kontrolnych,

- obecności drenów,

              b) przeprowadza pierwszą kontrolę oceniając:

                            - stanu świadomości/przytomności

                            - wydolność oddechową

                            - st ogólny pacjenta

2. pielęgniarka po przewiezieniu pacjenta na salę INP lub INN

              a) układa chorego w łóżku, zależnie od wykonanego zabiegu operacyjnego, zapewniając bezpieczeństwo

                            - po operacjach wewnątrzczaszkowych ułożenie głowy wraz z tułowiem wyżej pod kątem 30o

                            -po operacjach na kręgosłupie (w odcinku szyjnym i lędźwiowym), ułożenie na plecach lub boku ( ułożenie chorego zależy od decyzji operatora zabiegu oraz od ilości założonych drenów, sączków i wyglądu stanu opatrunku)

              b) ocena st opatrunków i drenów na/w ranie pooperacyjnej

              c) zabezpiecza  wszystkie wyprowadzone dreny zewnętrzne

              d) podłącza aparaturę monitorującą

              e) ocenia st świadomości/ przytomności posługując się skalą GCS 

              f) ocenia parametry życiowe pacjenta

              g)ocenia ogólny st chorego oraz jego aktualne potrzeby

3. Pielęgniarka monitoruje st pacjenta, celem wyeliminowania potencjalnego zagrożenia pooperacyjnego. Parametry życiowe kontroluje co 15 min przez pierwsze 3-4h po operacji, odnotowując na karcie obserwacji, w przypadku nieprawidłowości informuje lekarza oraz podejmuje stosowne działania.

              a) obserwuje i monitoruje ukł oddechowy

- kontroluje oddech – częstotliwość, rytm, jakość

- obserwuje zabarwienie powłok skórnych i paznokci

- odsysa zalegającą wydzielinę

- stosuje tlenoterapię wg przyjętej procedury

- w razie konieczności stosuje wentylowanie pacjenta wg przyjętej procedury

              b) obserwuje i monitoruje ukł krążenia

                            - pracę serca na kardiomonitorze

                            - ciś tętnicze krwi metodą inwazyjną lub nieinwazyjną

                            - tętno (szybkość, napięcie, rytm)

                            - saturację, korzystając z pulsoksymetru

                            - ośrodkowe ciś żylne OCŻ

                            - powłoki skórne

                            - pobiera krew na zlecone badania lab wg przyjętej procedury

              c) obserwuje  i monitoruje ukł nerwowy

                            - st świadomości/ przytomności skala GCS ITC

                            - nawiązuje kontakt słowny – ocenia czy występuje zaburzenie mowy; sprawdza oriętację co do miejsca, czasu i własnej osoby

                            - źrenice – reakcja na światło, szerokość

                            - ocenia zaburzenia czucia

                            - ocenia ewentualny  obszar niedowładu lub porażenia

                            - pod kątem wzrostu ciś śródczaszkowego IPC objawiającego się nudnościami, bólem głowy, wymiotami

                            - w przypadku założonego czujnika IPC kontroluje uzyskane wartości

              d) obserwuje temp. Ciała

                            - dokonuje pomiaru temp co 4h

                            - zwraca uwagę na występowanie dreszczy

              e)ocenia funkcjonowanie ukł moczowego

                            - prowadzi i aktualizuje bilans płynów

                            - prowadzi obserwację wydalanego moczu

4. pielęgniarka podejmuje działania łagodzące ból pooperacyjny

              -układa pacjenta w pozycji optymalnej dla chorego – nie wywołującej bólu lub ułożenie zależne od wykonanego zabiegu operacyjnego

              - podaje leki p/bólowe zgodnie z zaleceniem lekarza

              - obserwuje pacjenta zwracając uwagę na mimikę twarzy, ruchy pacjenta, wydawane odgłosy

5. pielęgniarka obserwuje st rany pooperacyjnej

              - sprawdza st opatrunku ( przekrwienie oraz/lub przesiąknięcie płynem mózg-rdzeń)

              -sprawdza drenaż rany – jakość, ilość wydzieliny

              - w przypadku konieczności zmiany opatrunku postępuje wg przyjętej zasady na danym oddziale

6. pielęgniarka zapewnia komfort psychiczny choremu

              -zapewnia spokój i ciszę na Sali

              - zapewnia atmosferę życzliwości i wyrozumiałości

              - informuje o wszystkich podjętych działaniach

              - jest obecna przy chorym

7. pielęgniarka współpracuje z zespołem lekarskim wykonując zalecenia

              - uzupełnia płyny drogą pozajelitową

              - podaje leki drogą dożylną i domięśniową

              - przetacza krew i preparaty krwiozastępcze

              - pobiera materiał do badań laboratoryjnych

8. pielęgniarka nadzoruje działanie sprzętu i aparatury med.

9. pielęgniarka dokumentuje wszystkie podjęte działania

88. Badania specjalistyczne w neurochirurgii – rola pielęgniarki

- posiada wiedzę na temat przeprowadzanych badań

- umie właściwie przygotować pacjenta do badania

- zna zasady postępowania z pacjentem po badaniu

- zna zasady postępowania w przypadku ewentualnych powikłań po badaniu

89. Rola pielęgniarki w przygotowaniu chorego do zabiegu operacyjnego w obrębie mózgoczaszki

90. Zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia (objawy, przykłady jednostek chorobowych)

Urazy rdzenia kręgowego

Uszkodzenia rdzenia kręgowego powstają wskutek ciężkich urazów i prowadzą przeważnie do nieodwracalnych konsekwencji, w połowie przypadków nawet do śmierci. Przyczyną takiego uszkodzenia są przeważnie wypadki drogowe, upadki (szczególnie osoby starsze), urazy sportowe (rugby, jazda konna, nurkowanie), rany postrzałowe i kłute. Najczęściej uszkodzeniu ulega odcinek szyjny rdzenia.

Mechanizm urazu kręgosłupa jest najczęściej zgięciowy, zgięciowo-rotacyjny lub wyprostny. Dochodzi do uszkodzenia krążka międzykręgowego, trzonów kręgów, aparatu więzadłowo-torebkowego oraz zwichnięcia kręgów, rozerwania opony twardej i tkanki nerwowej. W rezultacie następuje stłuczenie, ucisk, naciągnięcie, rozerwanie, przecięcie (rany kłute) a nawet zmiażdżenie rdzenia kręgowego. Także w wyniku niedokrwienia, obrzęku, wytworzenia wolnych rodników może dojść do wtórnego uszkodzenia rdzenia.

Podział urazów rdzenia kręgowego

1. Uszkodzenie ogona końskiego
2. Wstrząśnienie rdzenia kręgowego
3. Zespół Browna-Sequarda
4. Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego

Ogon koński utworzony jest przez ostatnie nerwy odchodzące od rdzenia kręgowego. Jego uszkodzenie doprowadza do porażenia wiotkiego (obniżenie napięcia mięśniowego, zanik mięśni, drżenie mięśni, zniesienie odruchów w kończynie) i utraty czucia w miejscu zaopatrywania przez uszkodzone korzenie z porażeniem pęcherza moczowego i odbytnicy, zaburzeniem erekcji i ejakulacji włącznie.

Wstrząśnienie rdzenia kręgowego powoduje wystąpienie przejściowych objawów ustępujących najpóźniej po kilku godzinach. Objawia się porażeniem i utratą czucia poniżej miejsca uszkodzenia.

Zespół Brown-Sequarda polega na połowicznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego, którego objawami są: utrata czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej oraz utratę czucia wibracji i położenia w stawach, porażenie po tej samej stronie ciała i poniżej uszkodzenia.

Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego objawia się jakimkolwiek brakiem czucia i czynności ruchowych poniżej miejsca uszkodzenia.

Innym zespołem, z którym można się spotkać jest centralne uszkodzenie rdzenia kręgowego odnoszące się bardziej do kończyn górnych niż dolnych. Z kolei odwracalny zespół przedni rdzenia kręgowego charakteryzuje się jedynie niewielkim zaburzeniem czucia poniżej urazu przy prawidłowym zachowaniu czucia wibracji i ułożenia w stawach, związany jest najczęściej z wypadnięciem krążka międzykręgowego.

Zespoły objawowe w uszkodzeniu rdzenia kręgowego

Do zespołów objawowych w uszkodzeniu rdzenia kręgowego należy zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia, zespół Browna-Sequarda, zespół stożka rdzeniowego, zespół sznurów tylnych.

Zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia

Zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia powstaje w wyniku poprzecznego uszkodzenia rdzenia przez uraz, krwotok, guz, proces zapalny czy zwyrodnieniowy. Poniżej uszkodzenia obserwuje się całkowite zniesienie napięcia mięśniowego, czucia, zatrzymanie stolca i moczu. Początkowo napięcie mięśni, odruchy są zniesione, zaś po pewnym czasie dochodzi do wzrostu napięcia mięśniowego i zmożonych odruchów ścięgnistych.

Zespół Browna-Sequarda

Zespół Browna-Sequarda, czyli zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia kręgowego jest wynikiem jednostronnego uszkodzenia sznurów tylnych, drogi piramidowej i drogi rdzeniowo-wzgórzowej. Objawy to: zaburzenia czucia głębokiego, osłabienie napięcia mięśniowego po stronie uszkodzenia, zaś po stronie przeciwnej zaburzenie czucia bólu i temperatury.

Zespół stożka rdzeniowego

Zespół stożka rdzeniowego powstaje w wyniku urazu, guza. Jest to zespół objawiający się, jako nieotrzymanie lub zatrzymanie moczu lub kału, zaburzenia erekcji, zaburzenia czucia.

Zespół sznurów tylnych

Zespół sznurów tylnych jest rezultatem uszkodzenia rdzenia kręgowego powodującego zaburzenia czucia głębokiego, zaburzenia koordynacji ruchowej, obniżenie napięcia mięśniowego i zniesienie odruchów ścięgnistych. Powodem zespołu mogą być wiąd rdzenia, proces zwyrodnieniowy.