Studencki S. Jak obserwować dzieci program obserwacji systematycznych 1931.pdf

(1628 KB) Pobierz
S. M. STUDENCKI
JAK
OBSERWOWAĆ
DZIECI
PR O GR A M O B S E R W A C Y J S Y S T E M A T Y C Z N Y C H
ORAZ
W SK A ZÓ W K I
D L A N A U CZY CIE LI.
RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW'
NAKŁADEM „N A S Z E J K S I Ę (j A R N I" SP. AKC
ZWIĄZKU POLSKIEGO NAUCZYCIELSTWA SZKÓL POWSZ
W ARSZA W A. SWI ETO KRZYS KA I«.
1<3 I
J
SPIS
RZECZY:
Str,
Przedmowa
..........................................
Si
I7!
ł7j
25
31
35
38
39
40
42
W s t ę p ....................................................
I. Wygląd zewnętrzny i rozwój fizyczny .
II. Warunki d o m o w e ...............................
III. Stosunek do
A. Stosunek
B. Stosunek
C. Stosunek
\
D. Stosunek
ludzi
...............................
do rodziców i rodzeństwa
do nauczyciela
. . .
do k o l e g ó w .....................
do siebie samego . . .
.
.
.
.
IV. Zainteresowania i dążenia
V. Właściwości charakteru, usposobienia, tempera­
mentu
..............................................................................^8
VI. Właściwości u m y słu ........................................................53
VII. Stosunek do p r a c y ....................................................... 56
PRZEDMOWA.
Niniejsza praca ma na celu dopomóc nauczycielom i wy­
chowawcom
w
prowadzeniu systematycznej obserwacji na te­
renie szkoły. Arkusze obserwacyjne w tej postaci,
iv
jakiej sq
stosowane
tv
niektórych szkołach.na Zachodzie, z wielu wzglę­
dów nie odpowiadają naszym warunkom, wymagają grunto­
wnego przygotowania psychologicznego nauczycieli i najczę­
ściej mijają się z celem, jako zbyt schematyczne i dalekie od
życia.
Arkusz obserwacyjny powstał
w
związku z rozwojem
psychologji różniczkowej, a zrodził się z odczuwanej oddawna
w pedagogice potrzeby indywidualizowania
iv
wychowaniu
i nauczaniu. Od czasów Rousseau’a i wcześniej głoszono za­
sadę, że wychowanie dzieci wymaga znajomości ich duszy.
Obecnie każdy nauczyciel szkoły powszechnej, a nawet semi­
narzysta starszego kursu, uważa indywidualizację za główny
postulat pedagogiki, psychologię za podstawę nauki wycho­
wania. Tak go nauczono w seminarjum, to stanowi jego cre­
do pedagogiczne. Zetknięcie się młodego nauczyciela z prak­
tyką szkolną bardzo prędko wykazuje z przeraźliwą jasnością,
że hasła te są narazie nierealne, puste, pozbawione treści
wewnętrznej.
6
Seminarjum nauczycielskie, niestety, nie powiedziało
i powiedzieć nie mogło, w jaki sposób można uzyskać „obraz
duszy" każdego ucznia i indywidualizować
w
nauczaniu i
w
>
wychowaniu. Okruszyny t. zw. „nauki psychologii", wykła­
dane
w
seminarjum, głoszą cośniecoś o zmysłach i progach
różnicowych, lecz
w
małym stopniu mogą się przydać w prak­
tyce szkolnej. Innych, bardziej pożytecznych umiejętności po­
czątkujący nauczyciel z seminarjum nie wyniósł, a wyrobić so­
bie jeszcze nie zdołał samodzielnie, to też zazwyczaj młody
nauczyciel zarzuca bezużyteczny balast formułek teoretycznych
do lamusa, wskazania psychologii i pedagogiki uważa za bla­
gę, i, zrezygnowany z możności indywidualizowania, rozpoczy­
na i. zw. „orkę szkolną”, tę szarą, codzienną pracę pańszczy­
źnianą, nieopromienioną przez wiarę w możność silosowania
lepszej, skuteczniejszej, naukowej metody pracy. Owa tra-
gedja młodego nauczyciela trwać będzie tak długo, dopóki
nauka psychologji nie stanie się istotną dźwignią pracy peda­
gogicznej, a szkoła ¡terenem bardziej niż dotąd odpowiednim
do indywidualizowania
w
wychowaniu. Tragedja indywidual­
na nauczyciela staje się
iv
konsekwencji fatalną
w
swych
skutkach tragedją szkolnictwa, które nie może sprostać za­
daniom i wznieść się na wyższy poziom rozwoju. Powstaje
zatem zagadnienie uzbrojenia nauczyciela w taką wiedzę,
która mu się w życiu na coś przyda i ułatwi jego pracę.
Metodyczna obserwacja, jako środek poznania psychiki
dziecka, doprowadziła do konieczności opracowania pewnego
schematu dla użytku nauczyciela. To też
w
ciągu ubiegłego
dziesięciolecia powstały w Niemczech i w innych krajach dzie­
siątki, a nawet setki t. zw. arkuszy obserwacyjnych, kant
szkolnych, kart pedagogicznych i t. p. W ośrodkach uniwer­
syteckich,
w
których wykładano psychologję pedagogiczną, i
iv
których ogniskowała się praca nad podniesieniem poziomu
szkolnictwa, podjęto energiczną akcję celem zainteresowania
szerokich sfer nauczycielstwa tym ruchem. Przodujące związki
7
nauczycielskie, jak naprz. w Lipsku, Hamburgu i Bremie, po­
parły te usiłowania, wynikiem czego było powstanie w różnych
miejscowościach i niezależnie od siebie całej powodzi arku­
szy, niekoniecznie o odmiennym charakterze i różnej budowie.
Przeglądając te arkusze, trudno niekiedy pojąć, czem
jeden arkusz różni się od drugiego. W wielu wypadkach, nie­
wątpliwie, uwydatniały się zasadnicze różnice, wynikające
z odmiennych założeń lub odmiennych celów, stawianych so­
bie przez autorów. W innych natomiast wypadkach decydo­
wały prawdopodobnie ambicje stworzenia własnego arkusza
lub nieumiejętność koordynowania pracy. Z biegiem czasu
potężnie i żywiołowo rozwijający się ruch utknął i wydał na-
ogół dość nikłe rezultaty. Zapał, z którym nauczycielstwo,
przynajmniej jego elita, przystąpiło do prowadzenia arkuszy
obserwacyjnych, ochłonął i ustąpił miejsce zrozumieniu ogrom­
nych piętrzących się trudności. Jedną z najważniejszych przy­
czyn była ta, że arkusze w tej postaci, w której zostały po­
myślane przy zielonym biurku, nie wytrzymały ogniowej próby
praktyki, okazały się wręcz niemożliwe do stosowania. Jeżeli
ir
poprzednim okresie obserwacja była uniemożliwiona wsku­
tek zupełnego braku wytycznych, co obserwować, kiedy obser­
wować i jak obserwować, obecnie dano nauczycielowi do ręki
narzędzie, nieprzystosowane do pracy. Jakgdyby autorowie
wskutek dziwnej, a niepojętej dla nas obecnie aberracji umy­
słowej, nie troszczyli się zupełnie o to, czy istotnie wszystkie
wymienione w arkuszu cechy są
w
równym stopniu ważne
i potrzebne, czy dadzą się wogóle zaobserwować, a w szcze­
gólności przez nauczyciela szkoły powszechnej. Arkusze ob­
serwacyjne były układane pod kątem widzenia: czego chciał­
bym się dowiedzieć o psychice dziecka, lub ściślej, czego
mógłbym się dowiedzieć o niej przy obecnym stanie psycho­
logii eksperymentalnej. Nie uwzględniano przytem
w
dosta-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin