ekologistyka wykład.pdf

(521 KB) Pobierz
Wykład 1.
Ekologistyka
jest subobszarem logistyki zorientowanej na ekologię.
Ekologiczna orientacja koncepcji logistyki uwzględnia zarówno znaczenie ekologii w logistyce
jak i logistyki w ekologii.
Ekologia w logistyce powinna zapobiegać ujemnym skutkom działań związanych z
funkcjonowaniem systemów logistycznych, głównie w zakresie produkcji, transportu i
magazynowania dóbr fizycznych.
Zastosowanie logistyki w ekologii polega na uwzględnieniu możliwości, jakie stwarza nowoczesne
instrumentarium logistyki w organizacji i systemowej integracji procesów gromadzenia,
sortowania, przetwarzania i recyklingu wszelkiego rodzaju odpadów.
Ekologia
- nauka zajmująca się relacjami między żywymi organizmami, a ich środowiskiem życia,
z uwzględnieniem wzajemnych stosunków między tymi organizmami.
Ekologia- Zagadnienia dotyczące relacji między żywymi organizmami oraz między nimi a środowiskiem ich życia
Ochrona środowiska- Zagadnienia dotyczące ochrony elementów środowiska przyrodniczego przed niekorzystnym
wpływem działalności człowieka
Sozologia- Zagadnienia dotyczące wzajemnego oddziaływania środowiska (także zmodyfikowanego przez
człowieka) i populacji ludzkich
Ekologia człowieka - Zagadnienia dotyczące wzajemnego wpływu środowiska naturalnego i człowieka
Przedmiotem zainteresowań i badań ekologii są także:
powietrze, woda, gleba – jako czynniki warunkujące życie na Ziemi;
surowce i energia – niezbędne do wytwarzania pożywienia, odzieży, mieszkań itp.;
odpady – jako czynniki pogarszające stan środowiska naturalnego.
Odpady są to zużyte dobra fizyczne oraz substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające w związku z
bytowaniem człowieka lub jego działalnością gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w
którym powstały i uciążliwe dla środowiska.
W polskim prawodawstwie (skorelowanym z europejskim) pod pojęciem odpad rozumie się „każdą
substancję lub przedmiot (…), którego posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia
się jest obowiązany”.
Nazwa kategorii odpadu i jej symbol
Q1 Pozostałości z produkcji lub konsumpcji, niewymienione w pozostałych
kategoriach
Q2 Produkty nieodpowiadające wymaganiom jakościowym
Q3 Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął
Q4 Substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub
takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone
wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej
Q5 Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku
planowych działań (np. pozostałości z czyszczenia, materiały z opakowań –
odpady opakowaniowe, pojemniki itp.)
Q6 Przedmioty lub ich części nienadające się do użytku (np. usunięte baterie,
zużyte katalizatory itp.)
Q7 Substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np.
zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, zużyte sole
hartownicze itp.)
Q8 Pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości
podestylacyjne itp.)
Q9 Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe,
szlamy z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry itp.)
Q10 Pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary
itp.)
Q11 Pozostałości z wydobywania lub przetwarzania surowców (np.
pozostałości górnicze itp.)
Q12 Podrobione lub zafałszowane substancje lub przedmioty (np. oleje
zanieczyszczone PCB itp.)
Q13 Wszelkie substancje lub przedmioty, których użycie zostało prawnie
zakazane (np. PCB itp.)
Q14 Substancje lub przedmioty, dla których posiadacz nie znajduje już
dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych,
odpady biurowe, z placówek handlowych, sklepów itp.)
Q15 Zanieczyszczone substancje powstające podczas rekultywacji gleby i
ziemi
Q16 Wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w
powyższych kategoriach (np. z działalności usługowej, remontowej)
Ekosystem
– jest to układ powiązań między wszystkimi występującymi na danym terenie
organizmami żywymi i warunkami, w których żyją. Ekosystemy są układami specyficznymi dla
poszczególnych regionów zarówno pod względem zasiedlających je gatunków, jak i warunków
geoklimatycznych. Ekosystem tworzy bowiem zespół organizmów żywych w ich interakcji ze
środowiskiem abiotycznym zamieszkiwanego terenu. Ekosystem jest sposobem współżycia w
warunkach panujących na danym obszarze. Polega ono na obiegu materii oraz przepływie energii i
informacji. Podstawą ekosystemu jest biocenoza i biotop, w którym ona występuje. Ekosystem jest
podstawową jednostką funkcjonalną w przyrodzie oraz podstawową jednostką i pojęciem
ekologicznym.
to zorganizowany system naturalny (przyrodniczy), który dąży do utrzymania równowagi. Ma on
własne struktury łańcuchów pokarmowych i wyodrębnianych grup populacji konkurujących o pokarm,
miejsce schronienia, dostęp do światła itp. Na bazie tych struktur przebiegają ekosystemowe procesy
przepływu energii, obiegu materii, przekształcania środowiska i procesy samoregulujące, utrzymujące
to wszystko w pewnych stałych granicach, co zwykle określane jest mianem
dynamicznej
równowagi ekologicznej.
Funkcjonujące w środowisku naturalnym
ekosystemy
zarówno o zasięgu miejscowym (tzw.
środowisko pracy), lokalnym, regionalnym, jak i globalnym odznaczają się tylko w pewnych zakresach
oddziaływań zewnętrznych homeostazą, czyli zdolnością do generowania reakcji samozachowawczych
i samoczynnej odnowy.
Wiąże się z tym np.
zdolność środowiska naturalnego do asymilowania zanieczyszczeń,
polegająca na możliwości przejmowania odpadowych materii i energii wytwarzanych przez człowieka
oraz neutralizowania szkód związanych z tymi zjawiskami.
Recykling jest procesem polegającym na odzyskiwaniu surowców wtórnych i/lub energii z odpadów
oraz zużytych dóbr fizycznych.
Unieszkodliwianie odpadów jest to wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie zagrożenia higieniczno-
sanitarnego z ich strony, które może być osiągnięte nie tylko przez procesy połączone z odzyskaniem
surowców wtórnych lub energii, lecz także poprzez procesy uporząd-kowanego (systemowego)
składowania na zorganizowanych składowiskach, spełniających normowe wymogi ochrony środowiska.
Miejsce w hierarchii
celów
I
II
1.Ponowne użycie
(wykorzystywanie i
odnawianie)
2.Odzysk surowców i
energii
Sposób postępowania
z odpadami
Unikanie i redukcja ilości
odpadów
Warunki
U źródła powstawania
Preferowane rozwiązania
przyjazne środowiskowo
III
Utylizacja i
unieszkodliwianie
1. Recykling surowców
wtórnych
2. Kompostowanie
3. Obróbka termiczna
4. Składowanie
ostateczne
Poprzedzone segregacją
lub selekcją w miejscu
powstania (zbiórki)
Tzw. uporządkowane,
tylko na prawidłowo
zabezpieczonych,
nowoczesnych
składowiskach
Ekologistykę
można zatem zdefiniować jako zintegrowany system, który:
•opiera
się na koncepcji zarządzania recyrkulacyjnymi przepływami strumieni materiałów odpadowych
w gospodarce oraz przepływami sprzężonych z nimi informacji;
•zapewnia
gotowość i zdolność efektywnego gromadzenia, segregacji, przetwarzania oraz ponownego
wykorzystania odpadów według przyjętych zasad technicznych i procesowych, spełniających wymogi
normowe i prawne ochrony środowiska;
•umożliwia
podejmowanie technicznych i organizacyjnych decyzji w kierunku minimalizacji tych
negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, które towarzyszą realizacji procesów
zaopatrzeniowych, przetwórczych, produkcyjnych, dystrybucyjnych i serwisowych w logistycznych
łańcuchach dostaw.
Fizyczny obieg (recyrkulacja) materiałów w gospodarce
Faza I-
Procesy pozyskiwania i gromadzenia surowców pierwotnych oraz ich produkcyjnego
zagospodarowania
Faza II
Procesy przetwarzania surowców pierwotnych w materiały produkcyjne i półprodukty
Faza III
Procesy wytwarzania wyrobów popytu finalnego o przeznaczeniu konsumpcyjnym i
inwestycyjnym
Faza IV
Procesy działalności przedsiębiorstw handlu środkami produkcji i konsumpcji
Faza V
Procesy eksploatacji środków pracy i artkułów trwałego użytku
Faza VI
Procesy systemowego gromadzenia, transportu i recyklingu odpadów
Wykład 2
LOGISTYCZNIE ZINTEGROWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI
..
W całościowym, logistycznie zintegrowanym systemie gospodarki odpadami można
wyodrębnić:
-podsystem recyrkulacji odpadów stałych (komunalnych, przemysłowych i specjalnych),
-podsystem recyrkulacji odpadów ciekłych (ścieków komunalnych, przemysłowych i odpadowych
cieczy specjalnych),
-podsystem recyrkulacji odpadów gazowych (spalin, gazów przemysłowych, wyziewów komunalnych
itp.).
Podstawową funkcją tych podsystemów jest ochrona określonego –powiązanego z
rodzajem (postacią) zagospodarowanych odpadów –elementu środowiska: powietrza,
wody, terenu (gleby).
Ze względu na występujące uwarunkowania nadrzędne i powiązania wewnętrzne
systemu, przy doborze struktury podsystemów (zwłaszcza stosowanych metod i
technologii unieszkodliwiania i recyklingu różnych rodzajów odpadów) należy:
•uwzględniać
występujące przepływy wewnątrzsystemowe wynikające ze zmian postaci
odpadu będących konsekwencją jego przeróbki w danym podsystemie,
•kierować
się tzw. celem sozologicznym systemu recyrkulacji jako całości, tzn.
minimalizacją wynikowych pozostałości obciążających środowisko.
Wnioski praktyczne:
-możliwość rozpatrywania/budowy modelu logistycznie zorientowanej gospodarki
odpadami (tj. ich gromadzenia, wywozu, sortowania, składowania i przetwarzania) w
ujęciu systemu zamkniętego;
-konieczność
traktowania logistycznie zorientowanej gospodarki odpadami jako elementu
planowania w szerszym sensie, tzn. taktycznym lub strategicznym.
Podstawowe wyznaczniki zadań systemu:
•ilość,
właściwości i rozmieszczenie odpadów na danym obszarze,
•przyjęty
standard obsługi ochrony środowiska,
•czynniki
przestrzenno-urbanistyczne: struktura i ukształtowanie sieci osadniczej regionu,
możliwość lokalizacji obiektów systemu, trasy komunikacyjne, przestrzenna struktura
działalności gospodarczej itp.,
•ogólne
standardy oraz miejscowe (lokalne i regionalne) wymagania dotyczące obciążeń
elementów środowiska.
Jednocześnie są to dane wejściowe do systemu oraz zewnętrzne uwarunkowania i
ograniczenia.
Wyrazem dostosowania struktury systemu do realizacji przypadających nań
zadań jest jego:
•dostępność
dla użytkowników,
•sprawność,
•przepustowość
eksploatacyjna (kompletność i odpowiednia częstotliwość wywozu i
przeróbki odpadów z danego obszaru),
•niezawodność,
•stopień
spełniania wymagań przepisów prawnych (sanitarnych, ekologicznych) oraz
podatność systemu na zmiany,
•wpływ
obiektów systemu na środowisko (np. na zanieczyszczenia powietrza i wody,
florę i faunę, hałas, natężenie ruchu, wykorzystanie terenu, krajobraz i estetykę
otoczenia).
Czynniki wpływające na skuteczność działania systemu:
•sposób
gromadzenia odpadów,
•dobór
-pod względem technologicznym –wielkości i lokalizacji obiektów oraz ich
efektywność funkcjonalna (eksploatacyjna),
•dobór
tras wywozu oraz używanych środków transportu.
Logistycznie zorientowany model systemu może być
przedstawiany w:
•Ujęciu
statycznym, które opisuje system wyłącznie dla określonego momentu
czasowego;
•Ujęciu
dynamicznym, które uwzględnia przewidywane zmiany parametrów wejściowych i
wyjściowych oraz stanu systemu w określonych przedziałach czasu (np. dynamikę zmian
powstawania odpadów, etapowe możliwości lokalizacji obiektów, ograniczenia
przepustowości, chłonności obiektów, planowane uruchomienia nowych procesów
recyrkulacyjnych w obiektach, przewidywane zmiany procesów przeróbczych oraz
zasobność i dostępność terenu pod lokalizacje nowych obiektów systemu).
Charakterystyka jakości i klasyfikacja odpadów:
Każdy pozyskiwany, przetwarzany, składowany i przemieszczany przez człowieka
materiał może być zasobem i produktem użytecznym lub odpadem o różnej uciążliwości
dla otoczenia.
W celu uporządkowania gospodarki odpadami i ochrony środowiska przed ich wpływem
niezbędna jest klasyfikacja odpadów określająca genezę, właściwości, ekologiczną
szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania.
Podstawą prawidłowej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze
biologicznym, technologicznym, fizykochemicznym i ekonomicznym.
Podział odpadów według stopnia szczególnego zagrożenia wymienia następujące ich
rodzaje: odpady grożące zakażeniem (chorobotwórcze), grożące skażeniem
(promieniotwórcze), szczególnie szkodliwe dla środowiska (trucizny) oraz surowe
produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.
Klasyfikacja odpadów według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001 r. w
sprawie katalogu odpadów dzieli je, w zależności od źródeł ich powstawania na 20 grup. Odpady
komunalne (stałe i ciekłe) powstają w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności
publicznej i obsługi ludności. Są to także nieczystości gromadzone w zbiornikach
bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyjątkiem
odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i zakładów weterynaryjnych. Odpady
niebezpieczne to takie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny,
inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla
ekosystemu.
Wykład 3. Obiekty systemu i ich alokacja
Logistycznie zorientowana alokacja
źródłowych obszarów gromadzenia, obiektów przeróbki oraz
składowania odpadów polega na wydzieleniu w konkretnym obszarze geograficznym, zbioru
źródeł ich powstawania, zaznaczaniu tras wywozu i przewozu tych odpadów, a także
wytypowaniu alternatywnych położeń obiektów pośrednich i końcowych, w których realizowane
mogą być określone procesy przeróbcze związane z recyklingiem lub procesy składowania na
wysypiskach.
Szczegółowa struktura operacyjna LZSGO zależy od układu osadniczego danego regionu
bądź strefy rozmieszczenia w nich przedsiębiorstw prowadzących działalność
gospodarczą generującą określony rodzaj odpadów oraz od doboru rodzaju, liczby i
alokacji obiektów systemu. Obiekty te można klasyfikować według:
•rodzaju
występujących procesów technologicznych, a co za tym idzie sposobu recyklingu
lub unieszkodliwiania odpadów;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin