PROCESY, ZASOBY, SYSTEMY
Procesy - definicje
Zestaw logicznie powiązanych zadań lub czynności wykonywanych w celu osiągnięcia określonego wyniku biznesowego. Wyniki mogą mieć charakter: materialny, informacyjny, pieniężny.
APICS [2008]: Dictionary, 12th Edition, America Production and Inventory Control Society, Inc., Falls Church, VA
Proces to zestaw wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących działań, które przekształcają wejścia w wyjścia.
[ISO 9000:2001] PN-EN ISO 9000:2001
Proces to wiązka aktywności skierowana na jedno lub kilka wejść w wyniku, której klient dostaje wyrób o pożądanej przez niego wartości.
Hammer M., Champy J. [1996]: Reengineering w przedsiębiorstwie. Neumann Management Institute. Warszawa.
Proces jest ciągiem powiązanych ze sobą działań, które doprowadzają do przekształcenia wszelkich nakładów na produkt procesu.
Manganelli R.L., Klein M.M. [1998]: Reengineering. PWE. Warszawa.
Proces to strumień działań przetwarzających zaopatrzenie (surowce lub informacje) pochodzące od dostawców w produkcję dla klientów zawierającą wartość dodaną.
Brilman J. ]2002]: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE
Proces to łańcuch wartości (value chain). Poprzez swój wkład w tworzenie lub dostarczania produktu czy też usługi, każda kolejna czynność w procesie wartości powinna dodawać wartości do efektu wcześniejszej czynności.
Rummler G.A., Brache A.P. [2000]: Podnoszenie efektywności organizacji, PWE, Warszawa 2000
Procesem nazywamy w ogólności łańcuch przemian, jakim podlegają tworzywa. Przemiany te mogą odbywać się w zakresie przedmiotów materialnych i energii lub w zakresie danych i informacji. Procesy mogą odbywać się w naturze samorzutnie lub mogą być wymuszane przez człowieka.
Boszko J. [1973]: Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa i drogi jej optymalizacji. WNT, Warszawa Press.
Proces biznesowy (gospodarczy)
· Jest łańcuchem sekwencyjnych czynności, które transformują mierzalne wejścia (materiały, informacje, ludzie, urządzanie, metody) w mierzalne wyjścia (produkty, usługi, informacje) – proces polega zatem na dodaniu do zasileń nowej (dodanej) wartości;
· Ma mierzalny cel – generalnie jest nim tworzenie wartości uznanej i zweryfikowanej przez odbiorcę, zawartej w produkcie, usłudze, informacji lub w innym możliwym do zdefiniowania efekcie końcowym;
· Ma dostawcę i klienta, a zatem jego granice są wyznaczane przez zdefiniowany rodzaj transakcji zakupu surowców i sprzedaży wyrobu;
· Może być powtarzany, co oznacza, że możliwe jest jego zapisanie w formie umożliwiającej odczytanie jego przebiegu przez wykonawców.
Klasyfikacja procesów
Kryterium: Zużywania zasobów materialnych
Klasyfikacja:
· Procesy zużywające zasoby materialne – np. procesy produkcji materialnej,
· Procesy niezużywające zasobów materialnych – np. procesy informacyjne.
Kryterium: Wagi działań wykonywanych w organizacji
· Procesy główne (podstawowe, kluczowe, wykonawcze) – realizacja najważniejszych czynności o wysokiej wartości dodanej,
· Procesy wspierające – obejmują czynności potrzebne, ale takie które nie charakteryzują się wartością dodaną,
· Procesy rozwojowe – służą zwiększaniu wydajności procesów.
Kryterium: Rangi stanowisk decyzyjnych
· Procesy zarządcze (kierownicze) mające charakter koncepcyjny,
· Procesy wykonawcze – sprowadzające się do wykonywania poleceń.
Kryterium: Znaczenie dla organizacji
· Procesy strategiczne (kluczowe) – to procesy podstawowe, pomocnicze i zarządcze, które w największym stopniu wpływają na strategiczny sukces danej organizacji (gwarantują przewagę strategiczną i zapewniają największą satysfakcję klientów), np. planowanie nowego produktu, wprowadzenie nowego procesu kluczowego dla organizacji,
· Procesy operacyjne (nie strategiczne) – to procesy, które umożliwiają organizacji bieżące funkcjonowanie, np. pozyskiwanie klientów, wytwarzanie produktów i świadczenie usług.
Kryterium: Nadrzędności i podrzędności
· Makroprocesy – obejmujące dużą liczbę procesów elementarnych (dystrybucja, zaopatrzenie),
· Mezoprocesy – wyodrębnione ze względu na określone kryteria części makroprocesów (zaopatrzenie w materiały produkcji, zaopatrzenie w części zamienne na potrzeby obsługi posprzedażnej),
· Mikroprocesy – inaczej procesy elementarne.
Kryterium: Ciągłości i przebiegu w czasie
· Procesy nieciągłe (dyskretne) – typowe dla wytwarzania wyrobów złożonych, realizowane w partiach części (między poszczególnymi operacjami występują przerwy czasowe – są one typowe dla przemysłu elektromaszynowego, samochodowego, hutniczego, itp.),
· Procesy ciągłe (z reguły aparaturowe) – występują w energetyce, przemyśle chemicznym, petrochemicznym, itp.).
Kryterium: Rodzajów stosowanych technologii
· Procesy wydobywcze (górnictwo),
· Procesy przetwórcze (hutnictwo, energetyka, przetwórstwo surowców rolnych),
· Procesy obróbki (odlewnictwo, obróbka skrawaniem, obróbka plastyczna),
· Procesy montażu.
Kryterium: Zastosowanych środków pracy
· Procesy ręczne,
· Procesy maszynowe,
· Procesy aparatowe,
· Procesy zautomatyzowane i wspomagane komputerowo.
Kryterium: Stopnia skomplikowania i charakteru przebiegu
· Proste (jednostopniowe). Przebieg w całości na jednym stopniu przerobu. Obróbka każdej następnej jednostki produktu może się zacząć dopiero po zakończeniu wykonania jednostki poprzedniej,
· Złożone (wielostopniowe). Składa się z szeregu procesów produkcyjnych prostych. Przebieg na kilku kolejnych stopniach przerobu.
Proces produkcji
Szczególnym rodzajem procesu biznesowego jest proces produkcji, czyli każdy proces angażujący fizycznie hardware (materiały, maszyny, powierzchnie) i software (informacje, wiedzę), które podlegają przetwarzaniu z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb klienta zewnętrznego. Proces produkcji obejmuje dostarczenie produktu do miejsca pakowania i załadunku. Natomiast nie należą do niego przewóz produktów i ich dystrybucja. To należy do innego rodzaju procesu a mianowicie do procesu logistycznego.
Proces logistyczny
Proces uzyskuje miano procesu logistycznego, jeśli rozmieszczenie, stan i przepływ jego składowych wymagają koordynacji z innymi procesami, ze względu na kryteria lokalizacji, czasu, kosztów i efektywności spełniania nadrzędnych celów organizacji. Proces staje się procesem logistycznym, kiedy pojawia się potrzeba skoordynowania go z innymi procesami.
„…procesy logistyczne koordynują przepływ towarów i informacji na całej ich drodze – od producentów poszczególnych towarów poprzez dystrybucją, aż do użytkowników gotowych wyrobów, a nawet dalej – aż po utylizację odpadów, względnie kasację nieużytecznych pozostałości”.
Proces jako przejście od stanu do stanu
W tym modelu dane wejściowe obejmują charakterystyki:
- zasobów nieodnawialnych (surowce, komponenty, materiały pomocnicze),
- zasobów odnawialnych (maszyny i urządzenia, aparatura kontrolno-pomiarowa, zasoby ludzkie, jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa),
- technologii,
- organizacji i zarządzania procesami (planowanie, kontrola, regulacja),
- informacji,
- wiedzy i doświadczenia personelu,
- otoczenia: bliskiego dotyczącego warunków realizacji procesu i dalszego odnoszącego się do czynników wpływających na proces takich jak: regulacje prawne, uwarunkowań ekonomicznych, uwarunkowań społeczno-kulturowych.
Model 5M+E – podział danych wejściowych procesu
Cykl życia procesu
1. Tworzenie (projektowanie)
2. Ulepszanie
3. Dojrzałość
4. Schyłek
Ciągłe doskonalenie wydłuża cykl życia procesu.
Opis procesów
Do opisu procesów wykorzystuje się modele. Model jest to uproszczony obraz danego fragmentu rzeczywistości, w którym eliminuje się myślowo cechy, relacje lub inne elementy nieistotne dla danego celu.
Forester J.W. [1961]: Industrial Dynamics. The MIT Press and Wiley, New York
Do opisu procesów w zarządzaniu nadają się następujące modele:
- abstrakcyjne,
- dynamiczne,
- liniowe lub nieliniowe,
- stabilne lub niestabilne z ograniczeniami,
- stanów ustalonych lub stanów chwilowych.
Model SIPOC
Zasoby
Zasoby (wg terminologii APICS [APICS, 2008]) to cokolwiek co dodaje wartości wyrobowi lub usłudze w czasie jego tworzenia, produkcji lub dostawy.
Zasoby dzielą się na zasoby nieodnawialne i odnawialne, przyjmując za punkt widzenia ich używanie, tworzenie i zużywanie.
Zasoby nieodnawialne, konsumowalne są to zasoby, które całkowicie podlegają zużyciu w trakcie realizacji procesu produkcyjnego. Zalicza się do nich różnego rodzaju materiały, formy energii, produkty materialne, surowce, komponenty, materiały pomocnicze, które są wytwarzane w danym przedsiębiorstwie lub są sprowadzane od dostawców.
Zasoby nieodnawialne – przepływ
- Przemysł samochodowy
- Przemysł stoczniowy
- Platformy wiertnicze
- Stacja kosmiczna
Zasoby odnawialne – niekonsumowane są to maszyny i urządzenia, aparatura kontrolno-pomiarowa, zasoby ludzkie, jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa, przeznaczone one są do używania w procesie produkcji. Zasoby te są po wykorzystaniu zwalniane i oczekują na kolejne wykorzystanie.
Zasoby odnawialne są to zasoby, które są używane w trakcie realizacji procesu. Zasoby odnawialne tworzą system, który jest realizatorem procesów, Są one zorganizowane w tzw. Struktury produkcyjne. Z tego powodu mogą one być nazywane zasobami strukturalnymi. Można je podzielić na:
· Stacjonarne, które są na stałe przypisane do swoich jednostek organizacyjnych (np. maszyny),
· Wymienne, które w określonych przedziałach czasowych są trwale związane z jednostkami organizacyjnymi, przy czym ich wymiana wymaga czasu (np. narzędzia specjalizowane w obrabiarkach, tłoczniki w prasach),
· Swobodne, które w każdej chwili, bez straty czasu i przy pomijalnych kosztach, mogą być przydzielone do konkretnych jednostek organizacyjnych (np. pracownicy o określonych umiejętnościach),
· Mobilne, które są przydzielane do przetwarzanych przedmiotów w pewnych jednostkach organizacyjnych, a zwalniane na innych (np. środki transportu – wózki, palety).
Zasoby w FleXSim
Zasoby w FleXSim (podejście obiektowe):
· FixedResources - są obiektami stacjonarnymi...
martuszkaaa