Jedynak Marek - Pułkownik Jan Piwnik Ponury 2013r.pdf

(7509 KB) Pobierz
WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
Marek Jedynak, Wojciech KÖnigsberg, Szczepan Mróz
Pułkownik Jan Piwnik
„Ponury”
Warszawa 2013
Redakcja techniczna, skład i łamanie:
Janusz Furtak
Projekt okładki:
Urszula Kubicz-Fik
Korekta
Hanna Bajan-Jaskółowska
Autorzy fotografii:
Marek Jedynak, Feliks Konderko, Marek Miazga, Szczepan Mróz,
Katarzyna Pyzik, Tadeusz Religa, Tadeusz Rylski
W książce wykorzystano fotografie ze zbiorów:
Mariusza Baran-Barańskiego, Jana Borkowskiego, Cezarego Chlebowskiego,
Marka Jedynaka, Wojciecha Königsberga, Szczepana Mroza, Krystyny Rylskiej,
Alicji Sokołowskiej, Józefy Stefanowskiej-Rybus
oraz z zasobów archiwalnych:
Kwatery mjr. „Ponurego” w Janowicach,
Środowiska „Ponury”–„Nurt”,
Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej,
Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej,
Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie
©
Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2013
Zdjęcia autorstwa Feliksa Konderko © Copyright by Mariusz Baran-Barański
Wydanie I, Warszawa 2013
ISBN 978-83-63755-15-7
Wydawca i druk:
Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej
ul. S. Banacha 2
00-909 Warszawa
www.wceo.wp.mil.pl
J
an Piwnik urodził się 31 sierpnia 1912 r. w niewielkiej wiosce Janowice,
położonej nieopodal Ostrowca Świętokrzyskiego, w ówczesnym Imperium
Rosyjskim. Został ochrzczony przez księdza Józefa Czernikiewicza
w kościele pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w pobliskiej Mominie
1
.
Jego ojciec, również Jan, pochodził z nieodległych Mirkowic, natomiast
matka Zofia z domu Kłonica była rodowitą mieszkanką Janowic. Jan Piwnik
miał troje rodzeńtwa: dwie siostry – Agnieszkę, starszą o 3 lata i Katarzynę,
młodszą o 5 lat oraz brata Józefa urodzonego w 1921 r. (podczas wojny pod
pseudonimem „Topola” walczył u boku starszego brata). Rodzina nie należała
do najbiedniejszych. Utrzymywała się głównie z hodowli zwierząt i uprawy
ziemi. Przez kilka lat prowadziła również sklep wiejski.
2
Ojciec Jana pełnił służbę w  Armii Imperium Rosyjskiego. Brał m.in.
udział w wojnie rosyjsko-japońskiej w 1905 r. Z tego okresu pozostała wyłącz-
nie fotografia – pamiątka wojennej służby w  26 Karskiej Brygadzie Straży
Pogranicza, stacjonującej w Kagizmanie w obwodzie karskim na Kaukazie.
3
Rodzice Jana, ukończyli zaledwie trzy klasy szkoły powszechnej, ale bardzo
dbali o edukację swych dzieci. W 1923 r. Piwnik ukończył Szkołę Powszechną
w Janowicach, a następnie złożył podanie o przyjęcie do Męskiego Gimnazjum
Państwowego im. Joachima Chreptowicza w  Ostrowcu Świętokrzyskim.
Jednak pomimo pozytywnego wyniku, jaki uzyskał na egzaminach wstęp-
nych, do szkoły nie został przyjęty. Inni kandydaci mieli lepsze wyniki albo
bogatszych rodziców. Nie zraził się tym faktem i dzięki niezwykłemu uporo-
wi w następnym roku rozpoczął naukę w II klasie gimnazjum jako ekstern.
Początkowo piętnastokilometrową drogę do szkoły pokonywał pieszo, lub
Kwatera majora „Ponurego” w  Janowicach (dalej: KMP), Odpis Aktu urodzenia Jana
Piwnika, Momina 2 VI 1932 r.
2
M. Sokołowski,
„Przywiozłem syna waszego”. Pogrzeb „Ponurego”,
„W  Drodze” 1988,
nr 11 (183), s. 51.
3
M. Jedynak, W. Königsberg, Sz. Mróz,
Major Jan Piwnik „Ponury” (1912–1944).
W 100. rocznicę urodzin,
Starachowice 2012, s. 11.
1
3
– gdy nadarzyła się okazja – wozem bądź bryczką ze znajomym gospodarzem.
Po pewnym czasie, aby mieć więcej czasu na naukę, zamieszkał w Ostrowcu
Świętokrzyskim na stancji przy ul. Słowackiego, u państwa Paców, rodziców
Jerzego, kolegi z klasy.
4
W gimnazjum nie należał do najlepszych uczniów, ale za to wykazywał
się niezwykłą dojrzałością oraz umiłowaniem Ojczyzny. Należał do szkolnej
organizacji „Bratnia Pomoc”, której członkowie pomagali zarówno uczniom
z problemami w nauce, jak i tym z biedniejszych domów. Działał aktywnie
w  ostrowieckim harcerstwie. Patriotyzm wyniesiony z  domu rodzinnego
pielęgnował także na spotkaniach koleżeńskich, podczas których czytano
literaturę historyczną, patriotyczną i publicystykę, a następnie dyskutowano
na temat sytuacji wewnętrznej w kraju oraz roli II Rzeczypospolitej na arenie
międzynarodowej.
5
Należy również wspomnieć, że w grudniu 1931 r. uczest-
niczył w  Drugim Powszechnym Spisie Ludności Rzeczypospolitej Polskiej
jako komisarz spisowy w  powiecie opatowskim, za co w  następnym roku
został uhonorowany odznaką „Za ofiarną pracę”.
6
Prywatnie pasjonował się sportem. Szczególnie upodobał sobie pił-
kę nożną i ręczną, a także narciarstwo i jazdę na łyżwach. W tym czasie
zaczęły się także w jego życiu pierwsze podboje miłosne, do czego zapewne
przydały mu się umiejętności taneczne, zdobywane na licznych zabawach
tanecznych.
7
Jak wynika z rodzinnych przekazów, zaręczył się z dziewczyną
o imieniu Mela.
8
W  maju 1932 r. Jan Piwnik przystąpił do egzaminu dojrzałości przed
Państwową Komisją Egzaminacyjną Kuratorium Krakowskiego Okręgu
Szkolnego. Osiągnął wynik dość przeciętny, uzyskując z  języka polskiego,
języka francuskiego, historii wraz z nauką o Polsce współczesnej oraz matema-
tyki oceny dostateczne, a jedynie z religii ocenę bardzo dobrą. Także stopnie
z poszczególnych przedmiotów z klas VI–VIII nie były rewelacyjne. Z języka
łacińskiego, fizyki wraz z chemią oraz z propedeutyki filozofii otrzymał oceny
dostateczne, a ze śpiewu wraz z muzyką i z ćwiczeń cielesnych – bardzo dobre.
W. Königsberg,
Droga „Ponurego”. Rys biograficzny majora Jana Piwnika,
Warszawa 2011,
s. 17–18.
5
Relacja W. Zapałowskiego, 11 IX 2007 r., ze zb. W. Königsberga.
6
KMP, Zaświadczenie Głównego Urzędu Statystycznego, Warszawa 10 VI 1932 r.
7
Relacja W. Zapałowskiego…
8
List M. Sokołowskiego do W. Königsberga, 24 V 2009 r., ze zb. W. Königsberga.
4
4
Pomimo uzyskania słabych wyników na egzaminie maturalnym mógł ubie-
gać się o przyjęcie na wyższą uczelnię.
9
Wybrał jednak inną drogę i w czerwcu 1932 r. stawił się przed Rejonową
Komendą Uzupełnień w  Opatowie. Otrzymał kategorię „A”, oznaczającą
zdolnego do służby wojskowej. Jak wynika z  zapisu z  badania lekarskiego
Jan miał 172 cm wzrostu, ważył 69,5 kilograma, oczy miał piwno-niebieskie,
włosy koloru ciemny blond, twarz owalną, nos prosty, nie posiadał znaków
szczególnych.
10
11 sierpnia 1932 r. Jan Piwnik zgłosił się na VII kurs w Szkole Podchorążych
Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim.
11
Nie każdy młodzieniec
mógł zasilić szeregi włodzimierskiej uczelni. Warunkiem ubiegania się
o  przyjęcie były, m.in.: obywatelstwo polskie, bardzo dobry stan zdrowia,
wolny stan cywilny, niekaralność, dobra opinia, ukończona jedna ze szkół
średnich znajdujących się w  wykazie zatwierdzonym przez Ministerstwo
Spraw Wojskowych (MSWoj.) oraz odpowiedni wiek.
Jan nie miał problemów z  zaliczaniem poszczególnych przedmiotów,
o czym świadczy uzyskany 1 lutego 1933 r. awans na bombardiera artylerii
(starszego szeregowego).
12
Nie zdobył natomiast uznania u  dowódcy swojej
baterii szkolnej, który zarzucał mu m.in.
słabą indywidualność, przeciętną
odwagę, przeciętne zdolności dowodzenia, małą zdolność wywierania własnego
wpływu, słaby zmysł organizacyjny, powolność w podejmowaniu decyzji, naiw-
ność, przeciętną siłę woli oraz niewykazywanie zamiłowania do służby wojsko-
wej.
13
Jednak, jak pokazała przyszłość, opinia przełożonego była niezwykle
subiektywna i  nie miała pokrycia w  rzeczywistości. W  dniu zakończenia
kursu, 23 czerwca 1933 r., Piwnik został awansowany na stopień plutono-
wego i otrzymał jednocześnie tytuł podchorążego artylerii. W późniejszym
czasie wręczono mu odznakę pamiątkową włodzimierskiej uczelni.
14
KMP, Świadectwo dojrzałości Jana Piwnika, Ostrowiec Świętokrzyski 24 V 1932 r.
Centralne Archiwum Wojskowe w Rembertowie (dalej: CAW), sygn. 1076, Akta per-
sonalne Jana Piwnika (dalej: sygn. 1076), Wyciąg ewidencyjny [z akt Powiatowej Komendy
Uzupełnień Warszawa miasto IV], Warszawa 18 XII 1934 r., b.p.
11
Ibidem,
Wołyńska Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii, sygn. I.340.47.4, Rozkazy,
Dodatek do rozkazu dziennego nr 184/32, Włodzimierz 16 VIII 1932 r., b.p.
12
Ibidem,
sygn. 1076, Wyciąg ewidencyjny…
13
Ibidem,
Opinia z  Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii, Włodzimierz
27 VI 1933 r., b.p.
14
KMP, Legitymacja Odznaki Pamiątkowej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii,
Włodzimierz 23 VI 1933 r.
10
9
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin