Art. 5 Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, która weszła w życie w 2004 roku mówi:
„Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, obowiązany jest w miarę możliwości:
1. do niezwłocznego udzielenia pierwszej pomocy,
2. do niezwłocznego zawiadomienia centrum powiadamiania ratunkowego”.
Artykuł ten nas nakłada obowiązek niesienia pomocy wszystkim osobom, które tej pomocy w danej chwili potrzebują. Reguluje to art. 162 Kodeksu Karnego, oraz w niektórych przypadkach także art. 93 Kodeksu Wykroczeń.
Pierwsza pomoc to podstawowe czynności wykonywane przed przybyciem lekarza, pogotowia ratunkowego lub innych wykwalifikowanych osób mające na celu ratowanie zdrowia bądź życia ludzi, którzy odnieśli obrażenia lub nagle zachorowali.
Główne cele udzielania pierwszej pomocy:
Ø ochrona ludzkiego życia;
Ø ograniczanie skutków obrażeń lub choroby;
Ø przygotowanie do dalszego postępowania lekarskiego.
Pierwsza pomoc nie jest nauką ścisłą, a więc nie do uniknięcia są ludzkie błędy i okoliczności będące poza naszą kontrolą. Musisz pogodzić się z tym, że niezależnie od poprawności twojego postępowania i dokładania wszelkich starań poszkodowany może reagować wbrew oczekiwaniom, a nawet umrzeć. Niektóre choroby nieuchronnie kończą się śmiercią, nawet przy opiece lekarskiej. Jeśli ze swej strony dołożysz wszelkich starań, zrobisz wszystko co uznasz za właściwe, nic nie będzie obciążało twego sumienia.
Postępuj zawsze ze złotą maksymą „primum non nocere” - po pierwsze nie szkodzić. Musisz także przyjąć zasadę skalkulowanego zagrożenia życia. Zawsze wybieraj takie postępowanie, które będzie korzystne dla większości poszkodowanych. Nie wolno ci natomiast zastosować jakiejś niepewnej metody, tylko po to, żeby zrobić cokolwiek.
Udzielanie pierwszej pomocy może być niebezpieczne dla ratownika. Zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Nie narażaj się na ryzyko podejmując jakieś bohaterskie akcje w sytuacji zagrożenia. Podczas udzielania pierwszej pomocy zawsze istnieje ryzyko bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami poszkodowanego, przez co może dojść do zarażenia wieloma chorobami przenoszonymi tymi drogami np. wirusowe zapalenie wątroby, wirus HIV. Dlatego podczas wykonywania wszelkich czynności przy poszkodowanym ratownik powinien mieć założone lateksowe lub foliowe rękawiczki jednorazowego użytku.
13.1. ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY W NAGŁYCH WYPADKACH
Pierwsza pomoc na miejscu wypadku ratuje życie, gdy u poszkodowanego wystąpią:
Ø zaburzenia w oddychaniu (bezdech);
Ø zatrzymanie krążenia;
Ø krwotok;
Ø wstrząs pourazowy.
W zależności od wyniku tej oceny należy przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy w zakresie:
Ø podjęcia sztucznego oddychania;
Ø zewnętrznego masażu serca;
Ø zatamowania krwotoku;
Ø ułożenia poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej;
Ø zabezpieczenia poszkodowanego przed pogłębieniem wstrząsu;
Ø wezwania pogotowia ratunkowego;
Ø wezwania policji.
ZABURZENIA W ODDYCHANIU
Zaburzenia w oddychaniu ściśle wiążą się z zaburzeniami czynności krążenia. Aby uratować życie poszkodowanego należy przywrócić czynność obu układów.
Jeśli jako pierwszy wystąpi zanik czynności oddechowej, krążenie może trwać jeszcze przez krótki czas, ale jest ono wtedy coraz mniej wydolne i dochodzi do jego zatrzymania.
Najczęstszą i bezpośrednią przyczyną zgonu po wypadkach jest bezdech. Do zgonu dochodzi po kilku minutach od jego wystąpienia. Spowodowany przeważnie jest uszkodzeniem mózgu, uszkodzeniem dróg oddechowych lub ich niedrożnością.
W przeważającej części wypadków oddech można przywrócić za pomocą prostych czynności, ratując życie poszkodowanemu, pod warunkiem, że przystąpi się natychmiast do udzielenia pierwszej pomocy. Brak ruchów oddechowych klatki piersiowej oraz niemożność wyczucia na własnym policzku wydychanego przez poszkodowanego powietrza (rys. 13.1), świadczą o bezdechu. Wówczas przystępujemy do udrożnienia dróg oddechowych i sztucznego oddychania.
Rys. 13.1
UDROŻNIENIE DRÓG ODDECHOWYCH
U osób nieprzytomnych, leżących na plecach, najczęstszą przyczyną niedrożności dróg oddechowych jest zapadnięty język (rys. 13.2) lub ciało obce tkwiące i zatykające drogi oddechowe (rys. 13.3).
Rys. 13.2
Rys. 13.3
Ciałami obcymi mogą być: krew, wymiociny, szczątki ubrania, złamana proteza zębowa, itp.
Z zapadniętym językiem radzimy sobie w prosty sposób, odchylając głowę poszkodowanego do tyłu. Wówczas język przesuwa się do góry i drogi oddechowe udrażniają się.
Rys. 13.4
Rys. 13.5
Czynność tą wykonujemy następująco: podkładamy jedną rękę pod szyję ratowanego i unosimy ją do góry, jednocześnie drugą rękę układając na czole (rys. 13.4), po czym odchylamy głowę do tyłu (rys. 13.5).
W przypadkach podejrzanych o złamanie kręgosłupa szyjnego, zatkane językiem drogi oddechowe udrażniamy poprzez uniesienie żuchwy lub wyciągnięcie języka.Uniesienie żuchwy polega na wysunięciu jej w kierunku pionowym u poszkodowanego, leżącego na wznak. Można to uzyskać, naciskając do przodu obu kciukami kąty żuchwy (rys. 13.6), lub przez pociągnięcie za zęby dolne tak, aby wysunęły się one przed zęby górne (rys. 13.7).
Rys. 13.6
Rys. 13.7
W przypadku, gdy nie osiągniemy udrożnienia dróg oddechowych za pomocą wyżej wymienionych metod, należy dokonać tego poprzez wyciągnięcie języka. Po wymuszonym otwarciu ust chwytamy język między kciuk i palec wskazujący (rys. 13.8), po czym wyciągamy go na brodę.
Ciała obce usuwamy z ust i gardzieli po odwróceniu poszkodowanego na bok i otworzeniu jego ust. Między wkładamy zęby poszkodowanego przedmiot, który zabezpiecza nasz palec przed odgryzieniem na wypadek szczękościsku.
Rys. 13.8
SZTUCZNE ODDYCHANIE
Przy przywracaniu czynności oddechowych najskuteczniejszą metodą jest sztuczne oddychanie „usta-usta”, przy której ratujący wdmuchuje swoje powietrze wydechowe bezpośrednio do ust ratowanego.
Przed przystąpieniem do sztucznego oddychania należy głowę poszkodowanego odchylić do tyłu, zatkać palcami jego nos i po wykonaniu głębokiego wdechu własnymi ustami (rys. 13.9) wdmuchiwać powietrze do ust poszkodowanego (rys. 13.10). U noszenie się ściany klatki piersiowej ratowanego świadczy o skuteczności sztucznego oddechu. Odjęcie ust od ratowanego umożliwia bierny wydech (rys. 13.11). Ratujący musi mieć pewność, że w czasie wydechu powietrze wydostaje się na zewnątrz, bowiem inaczej oddech nie jest skuteczny.
Rys. 13.9
Rys. 13.10
Rys. 13.11
Czynność wdmuchiwania powietrza do płuc wykonujemy z częstotliwością od 16 do 20 razy na minutę, do czasu powrotu samoistnego wydolnego oddechu lub przejęcia poszkodowanego przez personel karetki reanimacyjnej.
Jeśli pod ręką mamy maseczkę, wówczas powietrze wdmuchujemy przez nią. Zapobiega ona bezpośredniemu kontaktowi ratownika z ustami poszkodowanego. Maseczka taka znajduje się w Ratunkowym Zestawie Opatrunkowym PCK oraz w innych zestawach ratunkowych. Nie należy jednak tracić czasu na jej szukanie, gdyż zwłoka w przystąpieniu do sztucznego oddychania zmniejsza szansę uratowania poszkodowanego.
W przypadku wystąpienia trudności w przeprowadzeniu oddychania metodą „usta-usta”, równie skuteczne jest zastosowanie oddychania metodą „usta-nos”. Przy tej metodzie ratownik ręką zatyka szczelnie usta, a powietrze wdmuchuje przez nos z większą siłą niż w metodzie „usta-usta”, ze względu na większy opór podczas wdmuchiwania i przepływu powietrza. Podczas wydechu usta ratowanego odsłania się.
U dzieci i niemowląt oddech można prowadzić metodą „usta-usta, nos”. Wówczas ratujący obejmuje swoim ustami, zarówno usta, jak i nos ratowanego dziecka. Gdy poszkodowany odzyska własny oddech, należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej.
ZATRZYMANIE CZYNNOŚCI SERCA
Zatrzymanie czynności serca powoduje zatrzymanie krążenia krwi w ustroju. Objawia się ono nagłą utratą przytomności, bezdechem pojawiającym się po kilku sekundach od zatrzymania krążenia krwi, brakiem tętna na dużych tętnicach w okolicy szyi i pachwin (brak tętna na tętnicach promieniowych nie świadczy o zatrzymaniu krążenia), poszerzonymi i nie reagującymi na światło źrenicami oraz blado-sinym wyglądem chorego. ...
szormy