T 11 - folia.doc

Transportem w ogólnym rozumieniu nazywa się cały zespół czynników, które są związane

z przenoszeniem ludzi oraz różnych materiałów.

              Transport można podzielić według różnych kryteriów, i tak np. ze względu na odległość transportowania można wyodrębnić:

-                                     transport daleki;

-                                     transport bliski.

Ze względu na powiązanie z zakładem pracy (przemysłowy, handlowy czy usługowy) można rozróżnić:

-                                     transport zewnętrzny;

-                                     transport wewnętrzny.

Środki transportu bliskiego można podzielić na następujące grupy:

a) środki o ruchu przerywanym, do których zalicza się:

-                                                     dźwignice (dźwigi);

-                                                     wózki jezdniowej;

b) środki o ruchu ciągłym - przenośniki;

c) środki o ruchu ciągłym lub przerywanym, do których na­leżą:

-                                                      koleje liniowe,

-                                                      ładowarki.

Podział dźwignic ze względu na cechy konstrukcyjne.

Podział dźwignic na grupy i typy w zależności od cech kon­strukcyjnych podaje norma  PN-63/N-4500 według której dźwignicą jest maszyna robocza będąca środkiem transportu wewnętrznego o zasięgu ograniczonym i ruchu przerywanym, a zadaniem jej jest przemieszczenie ładunku w poziomie lub pionie. Dźwignice można podzielić na następujące ważniejsze grupy:

- dźwigniki;

- cięgniki;

- suwnice;

- żurawie.

Każda dźwignica składa się z ustroju nośnego, który jest jakby szkieletem maszyny oraz wielu mechanizmów realizujących poszczególne ruchy przy przemieszczaniu ładunków.

W skład mecha­nizmów wchodzę: mechanizm podnoszenia, jazdy, obrotu i wodzenia (zmiany wysięgu).

Dźwignice obsługują określoną przestrzeń, ograniczoną ich zasięgiem, tj. wysokością podnoszenia, drogą przejazdu, promieniami zasięgu oraz kątami obrotu. W zależności od danego typu dźwignicy przestrzeń ta będzie różna.

Żurawiem   nazywamy dźwignicę, której część ustroju nośnego, zwana wspornikiem, może wykonywać ruchy obrotowe w płaszczyźnie poziomej lub pionowej albo w obu płaszczyznach jed­nocześnie. 

Takie rozwiązanie konstrukcyjne umożliwia przemieszczenie ładunku po okręgu, dzięki mechanizmowi obrotu i w pionie dzięki wciągarce mechanizmu podnoszenia. Wspornik, na którym podwiesza się przenoszony ładunek nazywa się wysięgnicą, jeżeli jest ustrojem obrotowym tylko

w płaszczyźnie poziomej lub wysięgnikiem jeżeli obraca się w płaszczyźnie poziomej i pionowej.

Wielkości, które charakteryzują dźwignice, a w tym żurawie, ze względu  na właściwości użytkowe i ich cechy konstrukcyjne nazwano parametrami.

Do głównych parametrów zalicza się:

- udźwig;

- prędkości robocze;

- podstawowe wymiary określające zasięg danej dźwignicy, jak np. rozpiętość  suwnic, wysięgi żurawi, wysokość podnoszenia.

Udźwig   oznaczany jest literą Q, w  t lub w kG. Tym pojęciem określa się największy ciężar ładunku przenoszony w czasie normalnej pracy dźwignicy. Gdy ciężar urządzeń chwytających ładunek Go , przytwierdzonych do elementu podnoszącego, np. cięgna, jest mały, tj. gdy G < 0,1 Q, nie wlicza się do udźwigu. Przy większych ciężarach urządzeń chwytających G > 0,1 Q, np. w chwytakach czy chwytnikach elektromagnetycznych ich ciężar wlicza się do udźwigu.

Prędkości   robocze.

W dźwignicach można wyodrębnić następujące prędkości robo­cze :

- prędkość podnoszenia  vp w m/min;

- prędkość jazdy  vj w m/min;

- prędkość zmiany wysięgu  vzw   w m/s,

- prędkość obrotu  vob .  w  obr/min.

         Często zmiana wysięgu charakteryzowana jest czasem zmiany wysięgu  tzw  w s.

Pod tym pojęciem należy rozumieć czas jaki upływa od ustawienia wysięgnika w jego skrajne położenie. Prędkości robocze są odpowiednio uszeregowane, a ich wielkości i zastosowania dla niektórych dźwignic można znaleźć w odpowiednich normach.

Rozpiętość bram i mostów.   Rozpię­tością L w m określa się odległość między osiami kół jezdnych bramy czy mostu suwnicy (rys.). Wielkość ta jest charakterystyczna przy określaniu zasięgu obsługiwania przez suw­nicę. Jeżeli od rozpiętości odejmie się wartości, które charakteryzują  nieruchomą długość mostu suwniczego, otrzymamy wymiar sta­nowiący wielkość rzeczywistą przemieszczenia ładunku przejazdu wózka suwnicowego.

Wysięg   „w” w m.   Wysięgiem żurawia nazywana jest odległość od osi obrotu do osi liny,

na której wisi ciężar (ry­sunek). Ponieważ odległość ta dla praktycznego wykorzystania jest mało przydatna, stosuje się również pojęcie wysięgu użytecznego, który określa odległość od skrajni podwozia żurawia do osi liny z zawieszonym ciężarem. Wysięg użyteczny pozwa­la na ustalenie wymiarów ładunku, które mogą  być podnoszo­ne z uwagi

na wolną przestrzeń.

Maksymalne wysięgi żurawi określone są według odpowiednie­go szeregu geometrycznego

i wynoszą w metrach; 10; 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50. Minimalne wysięgi żurawi wypadowych wynoszą około 1/4 wysięgów maksymalnych.

Ponieważ w żurawiach ważnym zagadnieniem jest moment działający na konstrukcję

w wyniku wspornikowego zawieszenia ciężaru, usta­la się również ten moment jako iloczyn udźwigu

i wysięgu. War­tości momentów powstaję więc przez wymnożenie wartości udźwigów przez odpowiednie wartości wysięgów, np. dla udźwigu najmniejszego l t

i odpowiednich wysięgów momenty wynoszą: 10; 12,5; 16,....tm.

Wysokość podnoszenia   jest to odległość od poziomu składowania ładunków do osi haka podniesionego na maksymalna wysokość, która określana jest z długości liny na­winiętej na bębnie wciągarki podnoszenia. Należy zwrócić uwagę, że np. w żurawiach wysokość podnoszenia będzie różna dla różnych ustawień wysięgnika.