Podstawowe pojęcia i zasady dotyczące międzynarodowego prawa humanitarnego.doc

Czas

Czynności organizacyjno-porządkowe

1

2

min

5

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Przyjęcie meldunku

Sprawdzenie obecności

Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego

Podanie tematu oraz celu zajęć.

Min

30

CZĘŚĆ GŁÓWNA

  ZAGADNIENIE 1:

Pojęcie prawa humanitarnego.

PRAWO HUMANITARNE to:

1. Reguły postępowania służące człowiekowi, jego godności, zdrowiu i życiu,
2. Normy uchwalone wspólnie przez państwa i przyjęte powszechnie w prawie międzynarodowym,
3. Normy prawne ujęte w formie konwencji i innych umów międzynarodowych, a także przyjęte zwyczajowo,
4. Normy prawna międzynarodowego mające zastosowanie na całym świecie w czasie pokoju, podczas wojny oraz w innych okolicznościach,
5. Zespół przepisów prawa międzynarodowego uchwalonych i przyjętych z myślą o niesienie pomocy oraz w trosce o człowieka,
PRAWO HUMANITARNE:
1. Nie ocenia przyczyn, skutków ani charakteru wojny,
2. Niesie pomoc i chroni wszystkich ludzi.
 

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych jako integralna część międzynarodowego prawa publicznego ma zatem również charakter swego rodzaju kompromisu między pojęciem dobra i zła, interesu, wspólnego dziedzictwa ludzkości czy też społeczności międzynarodowej.

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych znane jest też jako prawo wojenne, międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych czy międzynarodowe prawo humanitarne. Mimo różnego nazewnictwa dotyczącego ochrony ofiar walk jego treść pozostaje ciągle ta sama.

Najprostsza definicja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych określa je jako zespół norm zmierzających do ochrony w czasie konfliktu zbrojnego osób, które w ogóle nie uczestniczą w walce albo przestały w niej uczestniczyć, a także do ograniczenia stosowanych metod i środków prowadzenia działań zbrojnych.

MPHKZ ma na celu ograniczenie i złagodzenie w miarę możności cierpień spowodowanych konfliktem zbrojnym /godzi potrzeby wojenne i wymogi ludzkości, a w ten sposób rozróżnia ono między tym, co jest dozwolone /legalne/, a tym co jest niedozwolone /nielegalne/.

MPHKZ nakłada ograniczenia w odniesieniu do:

a/ działań zbrojnych w ogólności;

b/ prowadzenia walki przez siły zbrojne /rozłamowe siły zbrojne, zorganizowane uzbrojone grupy/;

c/ zachowania się kombatantów w akcji;

d/ zachowania się władz i osób cywilnych w czasie konfliktu zbrojnego;

e/ zachowania się wobec osób i obiektów oraz ich traktowania w czasie konfliktu zbrojnego, a zwłaszcza wobec jego ofiar;

f/ administracji i utrzymania porządku na obszarach okupowanych (prawo okupacyjne);

g/ stosunków między państwami wojującymi i państwami neutralnymi (prawo neutralności).

W przypadkach nie objętych prawem traktatowym obowiązuje tzw. zasada zastępcza zwana też klauzulą Martensa określająca ochronę osób cywilnych i kombatantów, którzy pozostają pod ochroną i władzą zasad prawa międzynarodowego wynikających z:

a/ ustalonych zwyczajów;

b/ zasad humanitaryzmu;

c/ wymagań publicznego sumienia.

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża określa dokładniej czym jest MPHKZ. Według jego definicji międzynarodowym prawem humanitarnym stosowanym w konfliktach zbrojnych są międzynarodowe normy traktatowe lub zwyczajowe, które służą rozwiązywaniu problemów humanitarnych bezpośrednio wynikających z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych. Ze względów humanitarnych normy te ograniczają prawo stron konfliktu do stosowania metod i środków walki według własnego uznania oraz chronią osoby i mienie, które są lub mogłyby być zagrożone przez konflikt.

„Termin międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych - oznacza normy międzynarodowe ustanowione przez umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy, których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających bezpośrednio z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią osoby i dobra, które są lub mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego”.

Ostatnia definicja mimo swojej obszerności oddaje najpełniej istotę MPHKZ. Zawiera wszystkie elementy pozwalające na zrozumienie jego treści oraz podporządkowanie interesu stron konfliktu zbrojnego jego podstawowej zasadzie: zasadzie humanitaryzmu.

Stąd też stosowanie nazwy międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych jest jak najbardziej zasadne. Poprawność ta wynika również ze względu na istnienie w nazwie pojęcia konfliktu zbrojnego, co pozwala na naturalne podkreślenie zakresu stosowania MPHKZ nie tylko w czasie wojny, ale także w czasie każdego konfliktu zbrojnego.

ZAGADNIENIE 2:

Podstawowe reguły międzynarodowego prawa humanitarnego w konfliktach zbrojnych

Terminu "międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych" użyto po raz pierwszy w jednej z uchwał XX Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża, która odbyła się w Wiedniu w 1965 roku. W przeszłości na określenie tego prawa używano terminów "prawo wojny", "prawo wojenne" (ius belli, ius in bello) lub "prawo konfliktów zbrojnych"; niektórzy autorzy nadal używają tych terminów. Od chwili przyjęcia dnia 10 czerwca 1977 roku Aktu Końcowego Konferencji Dyplomatycznej w sprawie potwierdzenia i rozwoju międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, termin "międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych", w skrócie "międzynarodowe prawo humanitarne", jest powszechnie używany w oficjalnych dokumentach i w opracowaniach naukowych.

1. Strony w konflikcie oraz członkowie sił zbrojnych mają ograniczone prawo w doborze i stosowaniu metod oraz środków walki zbrojnej. Zabronione jest stosowanie zwłaszcza takich rodzajów broni oraz metod walki zbrojnej, które powodują zbędne cierpienia lub nadmierne straty w środowisku naturalnym.
2. Mając na uwadze ochronę ludności cywilnej i dóbr o charakterze cywilnym przed skutkami działań wojennych, strony konfliktu powinny zawsze odróżniać kombatantów od ludności cywilnej. Zarówno ludność cywilna, jak też poszczególne osoby cywilne nie powinny być przedmiotem ataków wojskowych; ataki mogą być skierowane wyłącznie na cele wojskowe.
3. Zabronione jest zabijanie lub ranienie przeciwnika poddającego się lub wyłączonego z walki.
4. Osoby wyłączone z walki oraz osoby, które nie uczestniczą bezpośrednio w działaniach zbrojnych, mają prawo do poszanowania ich oraz niezależności fizycznej i moralnej. W każdych okolicznościach powinny być chronione i traktowane po ludzku.
5. Pojmani kombatanci (uczestnicy walki zbrojnej) oraz osoby cywilne, które są we władzy strony przeciwnej, mają prawo do poszanowania ich życia, godności, praw osobistych i przekonań. Należy ich chronić przed wszelkimi aktami gwałtu i represjami. Mają oni także prawo do wymiany korespondencji ze swoimi rodzinami oraz mogą korzystać z wszelkiej pomocy z zewnątrz.
6. Ranni i chorzy powinni być zabierani z pola walki i leczeni. Należną im ochronę i poszanowanie powinna zapewnić im ta strona konfliktu, w której władzy się znajdują. Ochroną objęci są także: personel medyczny i duchowni, zakłady lecznicze, środki transportu medycznego oraz sprzęt i materiały przeznaczone do użytku medycznego. Znakiem tej ochrony są emblematy Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca na białym tle, które także podlega ochronie.
7. Każdej osobie przysługują podstawowe gwarancje sądowe. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyn nie zabroniony. Niedozwolone są tortury fizyczne lub psychiczne, kary cielesne oraz traktowanie w sposób okrutny lub poniżający.
Tak więc normy te wynikają z ogólnych zasad humanitaryzmu i są powszechnie obowiązujące. Nie wymagają one od dowódcy decyzji dotyczącej takiego postępowania. Są bowiem ustanowione i powinny być szanowane. Za nieprzestrzeganie ich ponosi się odpowiedzialność karną.

ZAGADNIENIE 3:

Wybrane przepisy prawa wojennego (walki zbrojnej)

A). Podczas prowadzenia walki należy przestrzegać norm prawa wojennego, zawarowanych w umowach międzynarodowych lub ustalonych zwyczajowo, zawierających nakazy i zakaz obowiązują walczące strony. Przestrzeganie ich jest podstawą prowadzenia walki według zasad humanitaryzmu.

B). Normy prawa wojennego głównie dotyczą: zakazu stosowania niektórych rodzajów broni, ochrony ofiar walki (wojny) tj. chorych, rannych, rozbitków, jeńców i ludności cywilnej; zakazu niszczenia dóbr materialnych bez wyraźnej konieczności wojennej. Stosownie do postanowień konwencji międzynarodowych obowiązkiem walczących stron jest także zapewnienie właściwej ochrony specjalnie oznaczonym dobrom, stanowiącym dziedzictwo kulturalne narodu. W ich skład zalicza się zabytki architektury, sztuki i historii, dzieła sztuki i inne przedmioty o znaczeniu arty­stycznym, historycznym lub archeologicznym, jak również zbio­ry naukowe książek i archiwaliów oraz gmachy, których przezna­czeniem jest ich przechowywanie lub wystawianie.

C). Normy prawa wojennego dotyczą także stosowania środków walki. W czasie jej prowadzenia zabrania się używania: trucizn, gazów trujących i duszących, broni chemicznej i bakteriologicznej, pocisków rozpłaszczających się w ciele, pokrytych nacięciami, nie mających powłoki zewnętrznej lub rażących odłamkami, niewy­...