DGP_2014_01_02_ubezpieczenia_i_swiadczenia.pdf

(1038 KB) Pobierz

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

Czwartek

2 stycznia 2014, nr 1 (3642)

gazetaprawna.pl

prenumerata

40 tys. zł z ZUS na poprawę

bezpieczeństwa pracy

Mało który pracodawca wie, że przysługuje mu doﬁnansowanie działań związanych z bhp. Środki są wypłacane

z funduszu wypadkowego i

można się o nie ubiegać w każdej chwili

Andrzej Radzisław

ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych

Środki z ubezpieczenia wypadkowego prze-

znaczone są m.in. na ﬁnansowanie działal-

ności związanej z zapobieganiem wypadkom

przy pracy i chorobom zawodowym. Prewen-

cja wypadkowa prowadzona jest z uwzględ-

nieniem zdolności do pracy przez cały okres

trwania aktywności zawodowej.

Środki przeznacza się w szczególności na:

1) doﬁnansowanie działań skierowanych

na utrzymanie zdolności do pracy przez cały

okres aktywności zawodowej;

2) analizy przyczyn i skutków wypadków

przy pracy, a zwłaszcza wypadków śmier-

telnych, ciężkich i zbiorowych, oraz chorób

zawodowych;

3) upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach

powodujących wypadki przy pracy i choroby

zawodowe oraz o sposobach przeciwdziałania

tym zagrożeniom;

4) prowadzenie prac naukowo-badawczych

mających na celu eliminację lub ograniczenie

przyczyn powodujących wypadki przy pracy

i choroby zawodowe.

Taka działalność prowadzona jest przez

ZUS, który jako podmiot administrujący

funduszem wypadkowym jest bezpośred-

nio zainteresowany poprawą bezpieczeń-

stwa i warunków pracy oraz zmniejszeniem

liczby wypadków przy pracy. To przełoży się

na mniejszą liczbę świadczeń wypłacanych

z tego tytułu.

Realizując zapisy ustawowe, ZUS prowa-

dzi projekt doﬁnansowania działań zwią-

zanych z bhp.

W jego ramach ﬁnansuje:

projekty o charakterze doradczym, któ-

rych celem jest poprawa zarządzania bhp,

projekty inwestycyjne, które odnosić się

będą przede wszystkim do kwestii bezpie-

czeństwa technicznego (rozwoju, modyﬁ-

kacji i usprawnienia stanu technicznego

Zróżnicowana wysokość dostępnych kwot

Rodzaj

przedsiębiorstwa

Liczba

pracowników

Procent budżetu

projektu

podlegający

dofinansowaniu

90 proc.

80 proc.

60 proc.

20 proc.

Maksymalna kwota

dofinansowania

mikro

małe

średnie

duże

1–9

10–49

50–249

250 i więcej

40 000 zł

60 000 zł

120 000 zł

200 000 zł

maszyn, urządzeń oraz systemów i środ-

ków ochronnych),

projekty doradczo-inwestycyjne łączące

wyżej opisane działania.

Program jest adresowany do wszystkich

przedsiębiorców zatrudniających przy-

najmniej jednego pracownika, którzy

są płatnikami składek na ubezpieczenie

wypadkowe, ze szczególnym uwzględnie-

niem sektora małych i średnich przed-

siębiorstw.

Wysokość doﬁnansowania została zróżni-

cowana ze względu na wielkość podmiotu

mierzoną liczbą zatrudnionych. Odnośnie

do tych zatrudniających do 9 osób poziom

doﬁnansowania jest najwyższy w stosunku

do poniesionych przez pracodawcę kosz-

tów. Na zdecydowanie niższą pomoc mogą

liczyć płatnicy, którzy mają więcej niż 250

zatrudnionych.

Przedsiębiorcy ubiegający się o przyzna-

nie doﬁnansowania powinni złożyć wniosek

do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Skła-

dany jest on na formularzu opracowanym

przez zakład i dostępnym na jego stronach

internetowych.

Doﬁnansowanie można otrzymać na na-

stępujące działania:

przeprowadzenie identyfikacji zagro-

żeń w miejscu pracy i ocenę ryzyka

zawodowego związanego z tymi zagro-

żeniami,

wykonanie pomiarów stężeń i natężeń

szkodliwych czynników występujących

w miejscu pracy,

dokonanie doboru środków ochrony indy-

widualnej do zidentyﬁkowanych zagrożeń

(bez uwzględniania kosztów zakupu tych

środków),

przeprowadzenie analizy i oceny ergono-

miczności miejsc pracy,

wykonanie oceny bezpieczeństwa maszyn

i instalacji technicznych,

opracowanie projektów technicznych

środków ochrony zbiorowej lub instalacji

innego sprzętu ochronnego na stanowi-

skach pracy.

Także w projektach inwestycyjnych są dzia-

łania, na które można otrzymać doﬁnanso-

wanie. Są to zakup i instalacja, np.: osłon do

niebezpiecznych stref maszyn i urządzeń,

zakup środków ochrony indywidualnej (wy-

łącznie dla przedsiębiorstw zatrudniających

do 49 pracowników, pod warunkiem przed-

stawienia i pozytywnej oceny dokumentacji

potwierdzającej prawidłowe przeprowadzenie

oceny ryzyka zawodowego oraz dokonanie

na jej podstawie właściwego doboru środków

ochrony indywidualnej).

Podstawa prawna

Art. 37 ust. 2 i 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubez-

pieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322

z późn. zm.).

Firmy mają więcej czasu na odzyskanie składek od zatrudnionych

Płatnik, który opłacił ZUS po terminie,

zażąda zwrotu należności nawet po kilku latach.

Wezwań do zapłaty mogą

się spodziewać głównie osoby na umowach cywilnych, bo w ich przypadku okres przedawnienia wynosi 10 lat

Joanna Śliwińska

radca prawny

Zdarza się, że składki uiszczane są przez płat-

nika po terminie, dopiero w wyniku decyzji

ZUS, a wcześniej nie były potrącane w czę-

ści z wynagrodzenia ubezpieczonego. W ta-

kiej sytuacji zatrudniający może domagać

się zwrotu tej kwoty od ubezpieczonego (np.

pracownika albo zleceniobiorcy).

W wydanej 5 grudnia 2013 r. uchwa-

le (sygn. akt III PZP 6/13) Sąd Najwyższy

stwierdził, że termin przedawnienia po-

winien być obliczany od dnia uiszczenia

składek przez płatnika.

Sąd rozpatrywał zagadnienie dotyczące

początku biegu terminu przedawnienia rosz-

czenia o zwrot składek od ubezpieczonego,

w części przez niego ﬁnansowanej. Było to

spowodowane występującymi wątpliwościa-

mi dotyczącymi tego, czy termin ten liczyć

trzeba od daty faktycznej zapłaty składek, czy

też od daty ich wymagalności (czyli upływu

ustawowego terminu do zapłaty).

Należności wobec organu rentowego

z tytułu składek ulegają przedawnieniu

po upływie 5 lat. Czas ten liczy się od dnia,

w którym stały się one wymagalne. SN obo-

wiązek zwrotu płatnikowi części opłaconych

(wskutek decyzji ZUS) składek wyprowadził

z przepisów o bezpodstawnym wzbogace-

niu. Dotyczą one sytuacji uzyskania korzyści

majątkowej kosztem innej osoby, bez pod-

stawy prawnej. Okres przedawnienia będzie

uzależniony od stosunku łączącego strony.

W przypadku zatrudnienia będą to 3 lata,

a dla umów cywilnoprawnych – 10.

Uchwała jest korzystna dla pracodawców

(płatników). W sytuacji gdy należności nie

zostały opłacone celowo lub przez pomyłkę,

a ZUS wyda decyzję zobowiązującą do zapła-

ty, będą oni mogli domagać się zwrotu części

kwoty składek bez względu na datę wydania

decyzji przez ZUS.

[przykład]

Uchwała pogarsza sytuację ubezpieczo-

nych, świadczących pracę na różnych pod-

stawach, ponieważ wydłuża okres ich nie-

pewności. Najczęściej konieczność oddania

PRZYKŁAD

Z korzyścią dla zatrudniającego

Spółka Z zawarła z panią X umowę, której przedmiotem było świadczenie usług konsultingo-

wych w okresie od maja do sierpnia 2008 roku. Kontrakt określony został jako umowa o dzieło,

w związku z czym nie odprowadzano żadnych składek ubezpieczeniowych. ZUS zakwestionował

prawidłowość zakwalifikowania umowy jako umowy o dzieło. Uznał, że była to umowa staranne-

go działania, a nie rezultatu. Organ rentowy wydał w marcu 2012 roku decyzję, którą zobowiązał

spółkę do zapłaty zaległych składek za panią X. Po korzystnym dla ZUS wyroku spółka Z w listo-

padzie 2013 roku opłaciła składki w pełnej wysokości. Także w części, która powinna wcześniej

zostać potrącona z wynagrodzenia pani X. Spółka Z może domagać się od pani X zwrotu tej

części składek. W przypadku zleceniobiorcy będzie to część składek na ubezpieczenie emerytal-

ne i rentowe. Roszczenie ulegnie przedawnieniu dopiero w listopadzie 2023 roku, gdyż w tym

wypadku zastosowanie ma 10-letni okres przedawnienia.

składek będzie dotyczyła osób, które otrzy-

mywały wynagrodzenia z tytułu umowy-zle-

cenia lub umowy o dzieło, a Zakład Ubezpie-

czeń Społecznych zakwestionował później

wysokość należności lub ich nieopłacenie.

Może się więc okazać, że ubezpieczony po

wielu latach otrzyma wezwanie do zapłaty

od podmiotu, dla którego świadczył kiedyś

pracę. Jeżeli nie zapłaci, płatnik może wy-

stąpić na drogę sądową z powództwem cy-

wilnoprawnym o zapłatę.

Podstawa prawna

Art. 24 ust. 4 i 5f ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442).

Art. 118 i 405 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywil-

ny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm).

Art. 291 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

Dziennik Gazeta Prawna, 2 stycznia 2014 nr 1 (3642)

gazetaprawna.pl

e m e ry t u ry

Wojsko wlicza się do emerytury

Zasadniczą służbę uwzględnia się przy ustalaniu czasu ubezpieczenia. Kontrowersje budzi jednak to,

czy

zaliczać ją do okresów pracy w szczególnych warunkach

lub charakterze

Magdalena Januszewska

radca prawny

Okresy służby wojskowej zalicza się do stażu

emerytalnego jako okresy składkowe – zgod-

nie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (dalej: ustawa emerytalna). W ten sposób

traktuje się czynną służbę w Wojsku Polskim,

okresy jej równorzędne albo zastępcze formy

tej służby. Mieści się więc tu także zasadnicza

służba wojskowa, którą przez lata odbywało

wielu mężczyzn. Trwała ona 24 lub 36 mie-

sięcy. Z punktu widzenia ubezpieczonych,

choć nie był to okres zatrudnienia, to jest

on traktowany tak, jakby były wtedy opła-

cane składki.

Z orzeczeń

Sądu

Najwyższego

wynika po-

nadto, że jeżeli zostały spełnione przesłan-

ki wliczenia zasadniczej służby wojskowej

– według obowiązujących w tym czasie prze-

pisów – do okresu zatrudnienia, to zalicza

się ją do okresu pracowniczego ubezpiecze-

nia, o którym mowa w art. 29 ust. 3 ustawy

emerytalnej (wyroki SN: z 25 stycznia 2010 r.,

sygn. akt I UK 239/09, LEX nr 577820; z 22 paź-

dziernika 2009 r., sygn. akt I UK 126/09, OSNP

2011/7-8/112).

W praktyce wiele wątpliwości budzi to, czy

czas zasadniczej służby wojskowej można

uwzględnić przy ustalaniu okresów pracy

w szczególnych warunkach lub charakterze,

skoro nie jest to przecież służba zawodowa.

Zgodnie z

art.

32 ust. 3

pkt 6 ustawy eme-

rytalnej do okresów pracy w szczególnym

charakterze uwzględnia się służbę żołnie-

rzy zawodowych oraz funkcjonariuszy służb

mundurowych. Przepis ten dotyczy urodzo-

nych przed 1949 r., ale ma również znaczenie

dla młodszych ubezpieczonych, z uwagi na

stosowanie w związku z innymi przepisami.

nym charakterze. Ujęto w nim jedynie żoł-

nierzy zawodowych (par. 10), tak samo jak we

wspomnianym wcześniej art. 32 ust. 3 pkt 6,

co eliminuje lukę prawną.

Podobne stanowisko SN wyraził w wyro-

ku z 22 lutego 2007 r., sygn. akt I UK 258/06

(OSNP 2008/5-6/81). Przepisy o zasadniczej

służbie wojskowej nie regulują kwestii za-

liczenia jej do ubezpieczenia społecznego,

a więc tym bardziej do okresu pracy w szcze-

gólnych warunkach, a jedynie do uprawnień

związanych z zatrudnieniem. Zasadnicza

służba wojskowa nie podlega więc wlicze-

niu do okresu zatrudnienia w szczególnych

warunkach, od którego zależy prawo do wcze-

śniejszej emerytury.

Podsumowując, stanowiska te opierają się

na założeniu, że sądy nie powinny wyręczać

ustawodawcy. Podobną zasadę przyjmuje

ZUS.

[ramka]

Można jednak znaleźć odmienne stanowi-

ska. Za zaliczaniem przemawiają np. wyroki

SN z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06

(OSNP 2007/7-8/108), z 5 lutego 2013 r., sygn.

akt II UK 274/12 (niepubl.). Uznawano, że za-

sadniczą służbę należy doliczyć do okresów

pracy w szczególnych warunkach lub charak-

terze, jeśli była to przerwa w zatrudnieniu,

wymuszona powołaniem do wojska, po której

w terminie zainteresowany wracał do pracy.

W tym nurcie mieści się uchwała siedmiu

sędziów SN z 16 października 2013 r., sygn.

WażNe

Przejść na emeryturę pomo-

stową mogą m.in. osoby, które mają

jednocześnie okresy pracy w szczegól-

nych warunkach lub charakterze sprzed

1 stycznia 1999 r. wymienione w starych

lub nowych wykazach oraz okresy po

31 grudnia 2008 r. prac wymienionych

w nowych wykazach

Szybki powrót

Niekiedy można do stażu doliczyć także czas pomiędzy służbą a faktycznym powro-

tem do pracy. Chodzi o zastosowanie art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia

zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę w miejscu, w którym był zatrudnio-

ny w dniu powołania, odbywanie służby wlicza się do okresu zatrudnienia u tego praco-

dawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Podobnie jest, gdy w tym terminie pracownik podjął pracę po raz pierwszy lub w innym

zakładzie. Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z 20 października 2005 r. (sygn. akt

III AUA 1336/04, LEX nr 175549) uznał, że nie można na podstawie wspomnianego art. 120

zaliczać jako okresu składkowego przerwy między ukończeniem służby wojskowej a po-

nownym zatrudnieniem.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 5 października 2010 r. (sygn. akt III AUa

621/10, OSAB 2010/3/77-87) zmodyfikował to stanowisko uznając, że można jako okresy

składkowe potraktować czas od zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy po zakończeniu

zasadniczej służby do dnia faktycznego jej rozpoczęcia.

Różne wyroki

Orzecznictwo w tej kwestii jest rozbież-

ne. Z wyroku SN z 7 grudnia 2010 r., sygn.

akt I UK 203/10 (LEX nr 786370), wynika, że

bez szczególnych regulacji lub uwarunko-

wań okres zasadniczej służby wojskowej nie

podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia

w szczególnych warunkach. SN podkreślił, że

wcześniejsza emerytura jest świadczeniem

wyjątkowym, a zatem zamknięty katalog prac

w szczególnym charakterze lub w szczegól-

nych warunkach wyłącza wykładnię rozsze-

rzającą. W rozporządzeniu w sprawie wieku

emerytalnego pracowników zatrudnionych

w szczególnych warunkach lub w szczegól-

nym charakterze nie ma regulacji, że zasad-

nicza służba wojskowa jest okresem pracy

w szczególnych warunkach lub w szczegól-

akt II UZP 6/13 (LEX nr 1385939). W sprawie

chodziło o emeryturę na podstawie art. 184

ustawy emerytalnej, lecz ze względu na źró-

dło uprawnienia (art. 32 ustawy emerytalnej,

który ma zastosowanie do różnych katego-

rii ubezpieczonych) znaczenie uchwały jest

szersze. Wyróżniające było to, że doszło do

rozwiązania zatrudnienia w szczególnych wa-

runkach przed rozpoczęciem służby i do jego

nawiązania tuż po jej zakończeniu. Uchwała

ta może pozytywnie wpłynąć na interpre-

tacje przepisów właśnie gdy dochodziło do

rozwiązania umowy o pracę.

Korzystne rozwiązanie

We wspomnianej uchwale SN stwierdził,

że czas zasadniczej służby wojskowej odby-

tej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1

ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym

obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej

Ludowej (Dz.U. nr 44, poz. 220, w brzmieniu

obowiązującym do 31 grudnia 1974 r.) zalicza

się do okresu pracy wymaganego do nabycia

prawa do emerytury w niższym wieku eme-

rytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy

emerytalnej).

Z kolei zgodnie z art. 108 ust. 1 (przepis

ten obowiązywał od 29 listopada 1967 r. do

31 grudnia 1974 r.) czas odbywania zasadni-

czej lub okresowej służby wojskowej wlicza

się pracownikowi do okresu zatrudnienia

w zakresie wszelkich uprawnień związanych

z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej

służby podjął on zatrudnienie w tym samym

zakładzie pracy, w którym był zatrudniony

przed powołaniem do służby.

Przyjęta przez SN interpretacja wydaje się

korzystna dla mężczyzn, którzy byli w woj-

sku w tym czasie. Dzisiejsi 64–60-latkowie

(czyli urodzeni w latach 1949–1953) odbywa-

li bowiem zasadniczą służbę właśnie wte-

dy. Będą mogli doliczyć ją do okresów pracy

w szczególnych warunkach lub charakterze,

co w niektórych wypadkach da w sumie wy-

magane 15 lat, a w konsekwencji umożliwi

skorzystanie z wcześniejszego świadczenia.

A przecież powszechny wiek emerytalny

w tej grupie wiekowej się wydłuża. Dla uro-

dzonych w pierwszym kwartale 1949 r. wyno-

si 65 lat i 5 miesięcy, stopniowo rośnie, a dla

urodzonych po 30 września 1953 r. dochodzi

do ogólnego poziomu, tzn. 67 lat. Możliwość

skorzystania z wcześniejszych uprawnień

emerytalnych poprzez doliczenie wojska ma

więc dla tej grupy wiekowej istotne znaczenie.

W stosunku do ubezpieczonych urodzo-

nych przed 1949 r. znaczenie uchwały ma-

leje, gdyż mężczyźni ci ukończyli 65 lat

w 2013 roku, więc nie będą już korzystać ze

wcześniejszych emerytur, a tylko tych w po-

wszechnym dla nich wieku emerytalnym.

Przy pomostówkach

Uchwała siedmiu sędziów SN zapewne

wpłynie na praktykę i orzecznictwo, nie

tylko w sprawach, w których znajduje za-

stosowanie art. 184 ustawy emerytalnej.

Lektura uzasadnienia wyjaśnia poglądy SN

także na inne kwestie dotyczące traktowa-

nia zasadniczej służby wojskowej na grun-

cie ubezpieczeń.

Należy zwrócić uwagę, że okresy pracy

w szczególnych warunkach lub charakterze

pojawiają się nie tylko przy okazji art. 184

w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej, ale rów-

nież w innych przepisach, w tym adresowanej

głównie do młodszych ubezpieczonych usta-

wy o emeryturach pomostowych. Ustawa ta,

podobnie jak emerytalna, traktuje zawodową

służbę wojskową na równi z pracą w szcze-

gólnych warunkach lub charakterze (art. 13),

jednak nie zawiera regulacji odnoszącej się do

służby zasadniczej. W art. 3 ust. 7 przewiduje,

że okresy pracy w szczególnych warunkach

lub charakterze sprzed 2009 r. należy rozu-

mieć zgodnie z ustawą emerytalną.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 32 i 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440).

Art. 120 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym

obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 461 ze zm.).

Par. 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrud-

nionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym

charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Art. 3 ust. 7, art. 163 ustawy z 19 grudnia 2008 r.

o emeryturach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz. 1656

z późn. zm.).

W jakiej sytuacji ZUS wypłaci odsetki z powodu

nieterminowej wypłaty jednorazowego odszkodowania

Nasza pracownica w czerwcu 2013 roku uległa

wypadkowi w pracy, uszkadzając sobie górną

część uda prawej nogi. Po zakończeniu lecze-

nia zatrudniona została skierowana na rehabi-

litację. Następnie 1 października 2013 r. został

złożony wniosek o wypłatę jednorazowego

odszkodowania. Komisja lekarska ZUS orzecze-

niem z 24 listopada 2013 r. orzekła o 15-procen-

towym uszczerbku na zdrowiu. Organ rentowy

5 grudnia 2013 r. wydał decyzję przyznającą od-

szkodowanie, jednak wypłata (za pośrednic-

twem urzędu pocztowego) nastąpiła dopiero

9 grudnia 2013 r. Czy ZUS nie powinien wypłacić

odsetek za opóźnienie wypłaty odszkodowania?

Jak można ustalić, czy wysokość świadczenia

ustalona została prawidłowo?

Łukasz Matuszewski

ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych

Nie ma podstaw, żeby ZUS wypłacił odsetki

za spóźnioną wypłatę odszkodowania, po-

nieważ zarówno wydanie decyzji, jak i wy-

płata jednorazowego odszkodowania nastą-

piły w terminie. Przyznanie lub odmowa

przyznania jednorazowego odszkodowania

omawianego świadczenia oraz ustalenie jego

wysokości następuje w drodze decyzji. ZUS

powinien wydać ją nie później niż w termi-

nie 14 dni od dnia:

■

otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika

lub komisji lekarskiej, albo

■

wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbęd-

nej do wydania rozstrzygnięcia, tj. wyja-

śnienia wszystkich tych okoliczności, które

mają wpływ na prawo do jednorazowego

odszkodowania.

Organ rentowy powinien wypłacić jednora-

zowe odszkodowanie, nie później niż w ter-

minie 30 dni od wydania decyzji.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje

ubezpieczonemu, który wskutek wypad-

ku lub choroby zawodowej doznał stałego

lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecz-

nym z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa)

ocena stopnia tego uszczerbku oraz jego

związku ze zdarzeniem powinna być do-

konana dopiero po zakończeniu leczenia

i rehabilitacji. Dokonuje jej lekarz orzecznik

w formie orzeczenia, a w przypadku zgło-

szenia przez osobę zainteresowaną sprze-

ciwu lub przez prezesa ZUS zarzutu wadli-

wości komisja lekarska ZUS.

Zakład nie mógł wydać decyzji przyzna-

jącej prawo do jednorazowego odszkodo-

wania wcześniej niż zostało wydane orze-

czenie lekarskie. Powodem tego jest, że

ustawa wypadkowa nie przewiduje możli-

wości wydania orzeczenia wstępnie ustala-

jącego stały lub długotrwały uszczerbek na

zdrowiu, jak też wypłaty zaliczki na poczet

tego świadczenia. Jego wysokość zależy

od wielkości orzeczonego uszczerbku, jak

też od daty wydania decyzji. W okresie od

1 kwietnia 2013 r. do 31 marca 2014 r. kwo-

ty jednorazowych odszkodowań wynoszą

704 zł za każdy procent ustalonego stałego

lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wysokość świadczenia ulega zwiększeniu

o 12 326 zł, jeżeli ubezpieczony zostanie

uznany za osobę całkowicie niezdolną do

pracy i niezdolną do samodzielnej egzy-

stencji, wskutek wypadku przy pracy lub

choroby zawodowej.

Państwa pracownicy przysługuje jedno-

razowe odszkodowanie w kwocie 10 560 zł

(15 proc. x 704 zł). Odsetki nie przysługują,

ponieważ decyzja została wydana w ter-

minie nieprzekraczającym 14 dni, a wy-

płata nastąpiła przed upływem 30 dni od

jej wydania.

Podstawa prawna

Art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 1, art. 16 ustawy

z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym

z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

(t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

Dziennik Gazeta Prawna, 2 stycznia 2014 nr 1 (3642)

gazetaprawna.pl

iii

świadczenia

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Jak ustalić

podstawę wynagrodzenia

za czas niezdolności do pracy

Czy

wykonywanie zatrudnienia podczas urlopu rodzicielskiego

powoduje pozbawienie zasiłku

Kiedy 55-letnia kobieta nabędzie

prawo do wcześniejszej emerytury

W jakiej wysokości trzeba wypłacać

świadczenie za dodatkowy urlop macierzyński

Zatrudniony na czas określony od

15 grudnia 2012 r. do 30 września 2013 r.

przedłożył zwolnienie lekarskie na okres

od 23 września do 11 października 2013 r.

Otrzymywał on stałe wynagrodzenie

w wysokości 4000 zł miesięcznie oraz

premie miesięczne wynoszące po 300 zł

(zachowywał do nich prawo w okresie

choroby). Pracownikowi przysługiwały

też premie kwartalne (za czas pobierania

zasiłków pomniejszane w sposób uzna-

niowy, nieproporcjonalny do okresów

przysługiwania świadczeń chorobo-

wych – w 2012 roku za IV kwartał – nie

otrzymał premii, za I kwartał 2013 roku

– otrzymał kwotę brutto 640 zł, za

II kwartał – 800 zł brutto). Jak ustalić

podstawę wymiaru wynagrodzenia za

czas choroby pracownika?

Aneta Maj

ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

sie trwania zatrudnienia pracownika wy-

nosi zatem 3658,70 zł (3451,60 zł + 207,10 zł).

Podstawa prawna

Art. 36 ust. 1 i 2, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 2 ustawy

z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubez-

pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

– (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.).

■

raport ZUS RSA z kodem 01 10 xx, gdzie

Pracownik od 16 grudnia 2013 r. przeby-

wa na urlopie rodzicielskim. W połowie

stycznia (w okresie, gdy w dalszym ciągu

będzie na nim przebywał) ma zawrzeć

umowę-zlecenie. Czy z tej umowy

powinny być za niego opłacane składki

na ubezpieczenia społeczne i zdrowot-

ne? Jakie dokumenty zgłoszeniowe i roz-

liczeniowe muszą zostać złożone do ZUS

za styczeń 2014 roku? Czy obowiązują-

ce przepisy dopuszczają pracę podczas

urlopu rodzicielskiego i czy taka praca nie

pozbawi pracownika zasiłku?

Michał Jarosik

ekspert od ubezpieczeń społecznych

i ubezpieczenia zdrowotnego

wykaże okres, za który wypłacił w stycz-

niu zasiłek, liczbę dni zasiłkowych, kwotę

wypłaconego zasiłku i kod świadczenia

– 319 (zasiłek macierzyński z ubezpiecze-

nia chorobowego za okres ustalony jako

okres urlopu rodzicielskiego),

■

raport ZUS RZA (lub ZUS RCA, gdyby zle-

ceniobiorca przystąpił do dobrowolnych

ubezpieczeń społecznych) z kodem 04

11 xx, gdzie wykaże przychód wypłacony

w styczniu i od tego przychodu naliczy

składkę na ubezpieczenie zdrowotne (oraz

na ubezpieczenia społeczne, gdy zlecenio-

biorca przystąpi do dobrowolnych ubez-

pieczeń społecznych).

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1c ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442).

ny w następnym lub kolejnych, ZUS ustali

prawo do emerytury od pierwszego dnia

tego miesiąca. W takim przypadku powin-

na pani pamiętać, aby wniosek złożyć nie

wcześniej niż w dniu osiągnięcia wieku 55

lat i 1 miesiąca, czy też 55 lat i 2 miesięcy

i odpowiednio dalej. Ma to znaczenie dla

ustalenia wskaźnika średniego dalszego

trwania życia, niezbędnego do ustalenia

wysokości emerytury.

Podstawa prawna

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442).

Par. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrud-

nionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym

charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Podstawę wymiaru wynagrodzenia za okres

niezdolności do pracy z powodu choroby

w czasie trwania zatrudnienia, tak jak

zasiłku chorobowego, stanowi przecięt-

ne miesięczne wynagrodzenie wypłaco-

ne pracownikowi za okres 12 miesięcy ka-

lendarzowych poprzedzających miesiąc,

w którym powstała niezdolność do pracy,

a jeżeli zatrudnienie trwało krócej – za peł-

ne kalendarzowe miesiące zatrudnienia.

Ponieważ pracownik został zatrudniony od

15 grudnia 2012 r., a zachorował we wrze-

śniu 2013 roku, to do podstawy wymiaru

przysługującego mu wynagrodzenia za czas

choroby należy przyjąć przeciętne miesięcz-

ne wynagrodzenie za okres od stycznia do

sierpnia 2013 roku, wynoszące 3451,60 zł

(przychód 4000 zł, po pomniejszeniu o kwo-

tę 548,40 zł stanowiącą 13,71 proc. składek

na ubezpieczenia społeczne finansowane

ze środków pracownika = wynagrodzenie

w kwocie 3451,60 zł).

Wynagrodzenia za grudzień 2012 roku nie

należy przyjmować do podstawy wymiaru,

ponieważ jest to pierwszy niepełny miesiąc

zatrudnienia. Do podstawy wymiaru nie na-

leży przyjmować także premii miesięcznych,

ponieważ nie uwzględnia się w niej skład-

ników wynagrodzenia, do których zgodnie

z przepisami płacowymi obowiązującymi

u pracodawcy zachowuje on prawo w okresie

pobierania wynagrodzenia za czas choroby

i zasiłków. Do przeciętnego miesięcznego

wynagrodzenia należy przyjąć natomiast

premie kwartalne.

Premie kwartalne, do których pracownik

nie zachowuje prawa w okresach pobierania

świadczeń z tytułu choroby, a które ule-

gają pomniejszeniu za te okresy w sposób

nieproporcjonalny, uwzględnia się w pod-

stawie wymiaru w wysokości 1/12 sumy

tych premii, wypłaconych za 4 kwartały

poprzedzające niezdolność do pracy. Na-

leży także pamiętać, że premie kwartal-

ne uwzględnia się w podstawie wymiaru

w wysokości 1/12 wypłaconych za 4 kwar-

tały poprzedzające miesiąc, w którym po-

wstała niezdolność do pracy. Nawet gdy za

niektóre z tych kwartałów pracownik nie

otrzymał takiej premii i to bez względu na

przyczynę jej nieprzyznania. Jeżeli nato-

miast pracownik jest zatrudniony krócej

niż 4 kwartały, to do podstawy wymiaru

premie kwartalne przyjmuje się proporcjo-

nalnie do liczby pełnych kalendarzowych

miesięcy zatrudnienia w tych kwartałach,

z których składnik podlega uwzględnieniu

w podstawie wymiaru.

W przypadku, o którym mowa w pytaniu,

do przeciętnego miesięcznego wynagrodze-

nia należy zatem doliczyć 1/6 sumy premii za

I i II kwartał 2013 roku. Kwota premii podle-

gająca uwzględnieniu w podstawie wymiaru

wynosi zatem (640 zł – składki wynoszące

87,74 zł = 552,26 zł; 800 zł – składki wynoszą-

ce 109,68 zł = 690,32 zł; 552,26 zł + 690,32 zł

= 1242,58 zł; 1242,58 zł : 6 miesięcy = 207,10 zł).

Podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas

choroby od 23 do 30 września 2013 r. w cza-

Obowiązujące przepisy nie zabraniają ak-

tywności zawodowej w trakcie przebywania

na urlopie rodzicielskim. Nie ma także prze-

szkód, aby w tym okresie pracownik wyko-

nywał pracę na podstawie umowy-zlecenia

u pracodawcy, który udzielił mu tego urlo-

pu. Zatrudnienie to nie ma także wpływu na

prawo do zasiłku macierzyńskiego.

W zakresie ubezpieczeń społecznych za

pracownika uważana jest także osoba, która

z własnym pracodawcą zawiera umowę-

-zlecenie. Wynika to z art. 8 ust. 2a ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej:

u.s.u.s.). Pracodawca, który z własnym pra-

cownikiem zawiera umowę-zlecenie, nie

składa dokumentów zgłoszeniowych do

ZUS. Przychód z umowy cywilnoprawnej

wykazuje w podstawie wymiaru składek

w raporcie ZUS RCA składanym z kodem

pracowniczym. Jednak statusu własnego

pracownika nie ma osoba, która przebywa

na urlopie macierzyńskim, dodatkowym

macierzyńskim, rodzicielskim czy też oj-

cowskim.

Osoba, która pobiera zasiłek macierzyń-

ski, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym. Zatrudniający,

który udzieli urlopu rodzicielskiego, wyka-

zuje w tym okresie za pracownika składki

na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od

kwoty wypłacanego mu zasiłku macierzyń-

skiego. Wobec tego, jeżeli z taką osobą w cza-

sie, kiedy przebywa na urlopie rodzicielskim

pracodawca zawrze dodatkowo umowę-zle-

cenie, to obowiązek ubezpieczeń jest usta-

lany na zasadach ogólnych. Występuje wte-

dy zbieg tytułów do ubezpieczeń – zasiłek

macierzyński oraz umowa-zlecenie. Zgod-

nie z art. 9 ust. 1c u.s.u.s., osoba pobierająca

zasiłek macierzyński, która jednocześnie

spełnia warunki do podlegania ubezpie-

czeniom z umowy-zlecenia, obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym

podlega z zasiłku. Ze zlecenia ubezpiecze-

nia emerytalne i rentowe są dobrowolne.

Obowiązkowe jest natomiast ubezpieczenie

zdrowotne. W konsekwencji po zawarciu

umowy-zlecenia płatnik powinien złożyć

zgłoszenie do ubezpieczeń na formularzu

ZUS ZZA i z umowy-zlecenia zgłosić zle-

ceniobiorcę do ubezpieczenia zdrowotne-

go (o ile ubezpieczony nie złoży wniosku

o objęcie go dobrowolnymi ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi). Powinno ono

zostać przekazane do ZUS w ciągu 7. dnia

od dnia zawarcia umowy. Gdy zleceniobior-

ca zechciałby przystąpić do dobrowolnych

ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, to

zgłoszenie powinno zostać przekazane na

druku ZUS ZUA.

Za styczeń pracodawca powinien za ubez-

pieczonego złożyć:

■

raport ZUS RCA z kodem 12 40 xx i od kwo-

ty zasiłku macierzyńskiego wykazać skład-

ki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,

W marcu 2013 roku skończyłam 54 lata.

Posiadam 18 lat pracy nauczycielskiej, ale

obecnie nie jestem zatrudniona w szkole. Od

4 lat prowadzę pozarolniczą działalność go-

spodarczą. W jej ramach prowadzę zajęcia

sportowe dla młodzieży. Wcześniej w okresie

od 1 lipca 1978 r. do 31 lipca 1982 r. pracowa-

łam w sklepie jako ekspedientka (jedno-

cześnie w latach 1978–1982 studiowałam).

Od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 2000 r.

zatrudniona byłam w szkole na stanowi-

sku nauczyciela wychowania fizycznego

w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie przy-

stąpiłam do otwartego funduszu emerytal-

nego. Czy nabędę prawo do wcześniejszej

emerytury po ukończeniu 55 lat?

Łukasz Matuszewski

ekspert od ubezpieczeń społecznych

Pracownica korzysta z zasiłku macie-

rzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka

w wymiarze podstawowym (20 tygodni)

do 16 stycznia 2014 r. 12 grudnia 2013 r.

złożyła wniosek o dodatkowy urlop ma-

cierzyński (6 tygodni) i urlop rodzicielski

(26 tygodni). Zasiłek macierzyński za okres

urlopu podstawowego wypłacaliśmy jej

w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Czy teraz, gdy złożyła wniosek o urlop do-

datkowy i rodzicielski, powinniśmy za

ich okres wypłacać zasiłek w wysokości

80 proc. podstawy wymiaru?

Aneta Maj

ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Nabędzie pani prawo do wcześniejszej eme-

rytury w dniu ukończenia 55 lat, ponieważ

spełnione zostaną wszystkie niezbędne wa-

runki do przyznania świadczenia, wymienio-

ne w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej:

ustawa emerytalna).

Kobieta urodzona po 31 grudnia 1948 r.,

która wykonywała pracę w szczególnym

charakterze (do której zalicza się także ta

w charakterze nauczyciela), nabędzie prawo

do emerytury w obniżonym wieku emery-

talnym. Warunkiem jest osiągnięcie wyma-

ganego wieku, który wynosi dla kobiet 55 lat

oraz udokumentowanie, że na 1 stycznia

1999 r. posiadała 20-letni okres: składkowy,

nieskładkowy oraz prowadzenia gospodar-

stwa rolnego i pracy w tym gospodarstwie,

w tym co najmniej 15 lat pracy nauczyciel-

skiej wykonywanej stale i w pełnym wy-

miarze czasu pracy. Poza warunkami wieku

i stażu konieczny jest także brak członko-

stwa w OFE. Jeśli ubezpieczony przystąpił do

niego, musi przy składaniu wniosku o eme-

ryturę złożyć wniosek o przekazanie środ-

ków zgromadzonych w OFE, za pośrednic-

twem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Wystarczające jest w tej kwestii wypełnie-

nie punktu 3 części II formularza wniosku

o emeryturę (Rp-1E). Dla przyznania emery-

tury nie jest wymagane (od 1 stycznia 2013 r.)

rozwiązanie stosunku pracy w przypadku

osób podlegających ubezpieczeniu pracow-

niczemu. Jednakże jest ono wymagane dla

podjęcia wypłaty świadczenia.

Podkreślić trzeba, że nie ma znaczenia tu-

taj fakt, że ostatnim tytułem ubezpieczenia

jest prowadzenie pozarolniczej działalności

gospodarczej. W przypadku ustalania prawa

do wcześniejszej emerytury, na podstawie

art. 184 ustawy emerytalnej, nie wymaga

się, aby ostatnim ubezpieczeniem było pra-

cownicze. Istotne jest natomiast, żeby praca

w szczególnym charakterze była wykony-

wana w ramach umowy o pracę.

Jak wynika z pytania, na 1 stycznia 1999 r.

ma pani ponad 20 lat stażu ogólnego i 15 lat

pracy nauczycielskiej. Wniosek o świadcze-

nie można złożyć w miesiącu poprzedzają-

cym ukończenie 55 lat. Jeżeli zostanie złożo-

W przypadku przedstawionym w pytaniu za

cały czas podstawowego i dodatkowego urlo-

pu macierzyńskiego pracownicy przysługuje

zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc.

podstawy wymiaru, a za okres urlopu rodzi-

cielskiego w wysokości 60 proc.

Jedynie w przypadku, gdy w ciągu 14 dni

po porodzie pracownica zadeklaruje, że

będzie korzystała po urlopie podstawo-

wym z dodatkowego i rodzicielskiego, to

za wszystkie te urlopy ma prawo do zasił-

ku macierzyńskiego w wysokości 80 proc.

podstawy wymiaru.

Dodać trzeba, że tak wynika z przepisów,

jednak decyzja należy do pracownicy. Może

ona w ciągu 14 dni po porodzie, mimo dekla-

racji o zamiarze korzystania ze wszystkich

urlopów bezpośrednio po sobie oświadczyć,

że zasiłek macierzyński chce pobierać w wy-

sokości 100 proc. za okres urlopu macierzyń-

skiego w wymiarze podstawowym i dodat-

kowym, a za okres urlopu rodzicielskiego

w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru.

Pracodawca powinien przyjąć takie oświad-

czenie i wypłacać zasiłek w wysokości zgod-

nej z wolą pracownicy.

Z informacji zawartych w pytaniu wynika,

że pracownica korzysta z urlopu macierzyń-

skiego (z tytułu urodzenia przy jednym poro-

dzie jednego dziecka) w wymiarze 20 tygodni,

od 30 sierpnia 2013 r. do 16 stycznia 2014 r.

(tj. 140 dni). W dniu 12 grudnia 2013 r. zło-

żyła wniosek o urlop dodatkowy i rodziciel-

ski. Jest to termin przekraczający 14 dni po

porodzie. Nie można więc w tym przypadku

dokonać wypłaty zasiłku macierzyńskiego za

okres urlopu dodatkowego i rodzicielskiego

w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru ani

zweryfikować do tej wysokości zasiłku macie-

rzyńskiego za okres urlopu podstawowego.

W związku z tym za cały czas urlopu

macierzyńskiego od 30 sierpnia 2013 r. do

16 stycznia 2014 r. (20 tygodni – 140 dni) oraz

za okres urlopu macierzyńskiego w wymia-

rze dodatkowym, od 17 stycznia do 27 lute-

go 2014 r. (6 tygodni – 42 dni), zasiłek ma-

cierzyński należy jej wypłacać w wysokości

100 proc. podstawy wymiaru. Natomiast za

okres urlopu rodzicielskiego, od 28 lutego

do 28 sierpnia 2014 r. (26 tygodni – 182 dni)

zasiłek macierzyński będzie wynosił 60 proc.

Podstawa prawna

Art. 31 ust. 1–3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadcze-

niach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie

choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512

z późn. zm.).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

Dziennik Gazeta Prawna, 2 stycznia 2014 nr 1 (3642)

gazetaprawna.pl

or z e c z n Ic t w o

Nieszczęśliwe zdarzenie w trakcie spotkania biznesowego

to także wypadek przy pracy

Sąd Najwyższy

o jednorazowym

odszkodowaniu

gospodarczą, udając się do miejsca zakwaterowania zapew-

nionego przez organizatora spotkania biznesowego, po za-

kończeniu wspólnej biesiady, w czasie której omawiano spra-

wy dotyczące współpracy gospodarczej, jest wypadkiem przy

pracy podczas wykonywania zwykłych czynności związanych

z prowadzeniem działalności gospodarczej.

STAn fAkTycZny

Wyrokiem sądu okręgowego została odda-

TEZA

Wypadek, któremu ulega osoba prowadząca działalność

lona apelacja pozwanego organu rentowego od orzeczenia

sądu rejonowego. Ten z kolei zmienił decyzję ZUS z listopada

2008 roku i przyznał wnioskodawczyni prawo do jednora-

zowego odszkodowania w związku z wypadkiem jej męża.

Zdarzenie miało miejsce podczas zwykłych czynności zwią-

zanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej. Podstawą

prawną był art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy z 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pra-

cy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322

z późn. zm., dalej: ustawa wypadkowa).

Organ rentowy wskazywał, że spotkanie integracyjne,

w którym uczestniczył mąż wnioskodawczyni, nie zostało

uznane jako zwykła czynność przy prowadzeniu działalności

gospodarczej (karta wypadku). Poza tym w chwili wypadku

był on w stanie nietrzeźwości.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że przedsiębiorca prowadził

działalność gospodarczą m.in. w zakresie sprzedaży węży

wysokociśnieniowych, które służą do produkcji przewodów

wysokociśnieniowych dla potrzeb górnictwa. Chcąc nawiązać

współpracę z zakładem z branży przemysłu gumowego, został

zaproszony do wzięcia udziału w spotkaniu handlowo-inte-

gracyjnym tego zakładu 18–20 czerwca 2010 r. Podczas niego

zamierzał uzgodnić najlepsze warunki zakupu materiałów.

Zgodnie z informacją organizatorów podaną w zaproszeniu

18 czerwca 2010 r. o godzinie 19 zaplanowano biesiadę na

świeżym powietrzu, przy grillu. W trakcie spotkania integra-

cyjnego ubezpieczony uzgadniał z dyrektorem handlowym

zakładów plan współpracy, to, ile zamierza kupować towaru

i w jakich odstępach czasu oraz na jakich zasadach. Jako przed-

siębiorca miał składać oferty sprzedaży węży wysokociśnie-

niowych kopalniom węgla kamiennego w przetargach. Jego

firma była znaczącym partnerem handlowym dla producenta

węży wysokociśnieniowych. W trakcie spotkania uczestnicy

mogli zjeść grillowane mięso i napić się piwa. Brało w nim

udział kilkadziesiąt osób, a zakończyło się po północy. Po tym

spotkaniu przedsiębiorca, udając się do pokoju, w którym był

zakwaterowany, potknął się i spadł z ciągu schodów, uderza-

jąc głową w zespolenie spocznika ze ścianą. Mimo udzielonej

pomocy medycznej i przebytej operacji zmarł w następstwie

ciężkiego urazu czaszkowo-mózgowego, licznych złamań

podstawy czaszki i masywnego obrzęku mózgu. Odstąpiono

od przeprowadzenia sekcji zwłok oraz badania na zawartość

alkoholu. W dokumentacji medycznej szpitala wpisano stan

wskazujący na spożycie alkoholu. Trudno ustalić, jaką ilość

piwa spożył ubezpieczony. Jednakże dokumentacja medyczna

wskazuje, że był jedynie nieznacznie pod wpływem alkoholu,

a nie w stanie nietrzeźwości.

Sąd rejonowy stwierdził też, że zmarły wykonywał zwykłe

czynności związane z prowadzeniem działalności pozarolni-

czej. Pojechał na zaproszenie zakładów, w celu prowadzenia

rozmów handlowych oraz ustalenia planu i strategii sprze-

daży węży wysokociśnieniowych dla przemysłu górniczego.

Rozmowy z dyrektorem handlowym producenta odbywały się

podczas spotkania handlowo-integracyjnego. Jego uczestnicy

wskazali, iż zwyczajowo jest przyjęte, że spotkania handlo-

we są połączone z integracyjnymi. Taka atmosfera sprzyja

ustalaniu warunków współpracy, które następnie mają swo-

je odzwierciedlenie w zawieranych umowach. W związku

z tym rozmowy połączone były z biesiadą przy grillu, gdzie

także spożywano piwo. Taka formuła spotkań handlowych

jest zwyczajowo przyjęta we współczesnych stosunkach go-

spodarczych. Przedsiębiorcy spotykają się podczas targów

i imprez plenerowych, aby negocjować oraz ustalać warun-

ki dalszej współpracy i strategii partnerów gospodarczych.

Sąd okręgowy w uzasadnieniu wyroku, oddalając apelację

ZUS, wskazał, że nie budzi wątpliwości, iż mąż wnioskodaw-

czyni, uczestnicząc w spotkaniu, wykonywał zwykłe czynności

związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w ro-

zumieniu art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy wypadkowej w związku

z art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności go-

spodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) oraz art. 8

ust. 16 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442). Wypadek

nie zdarzył się w drodze powrotnej z ośrodka do domu, lecz

w pierwszym dniu spotkania handlowo-integracyjnego, na

terenie ośrodka. ZUS nie wykazał, że zmarły znajdował się

w stanie bardzo wysokiej nietrzeźwości oraz aby w jakiejkol-

wiek formie zachowywał się w sposób sprzeczny z wykony-

waniem czynności związanych z prowadzeniem działalności

podczas spotkania handlowo-integracyjnego.

Nie doszło do zerwania związku z pracą przez to, że na

spotkaniu podawane były napoje alkoholowe i piwo. Ubez-

pieczony był w stanie wskazującym na spożycie alkoholu,

a nie w stanie nietrzeźwości (stężenie alkoholu nie przekra-

czało 0,5 promila). Spożycie alkoholu nie wyłącza świadczeń

wypadkowych dla członków rodziny ubezpieczonego (art. 21

ustawy wypadkowej). Zdarzenie miało miejsce podczas wy-

konywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem

działalności gospodarczej, pozostawało w związku z tą dzia-

łalnością, a zaistniałe okoliczności nie pozbawiają świadczeń

z ustawy wypadkowej (art. 3 ust. 3, art. 13 ustawy wypadkowej).

Mimo że organ rentowy nie zarzucił w niej naruszenia

przepisów postępowania, to należało rozpocząć od stanu

faktycznego, z powodu braku konkretności zarzutu naru-

szenia prawa materialnego. ZUS wydaje się co do zasady

nie kwestionować, że spotkanie handlowo-integracyjne

objęte było ochroną wypadkową, choć w innej części swo-

jej argumentacji podważa takie rozstrzygnięcie. Poza tym

wydziela drugi etap czasu po biesiadzie, przyjmując, że

skończyła się wtedy ochrona wypadkowa i ubezpieczony

był już w drodze do domu, a nawet że w chwili wypadku

doszło do zerwania związku z prowadzoną działalnością.

To, wbrew zarzutom skargi, nie wyłącza go z ochrony ubez-

pieczeniowej. Przedsiębiorca po biesiadzie nie zakończył

spotkania handlowego i nie rozpoczął drogi powrotnej do

domu, lecz udał się na spoczynek do miejsca zakwatero-

wania, które zapewnił mu organizator spotkania. Trafnie

i zasadnie rozstrzygnęły sądy obu instancji, że ochrona

wypadkowa służyła ubezpieczonemu także w chwili zda-

rzenia. Jako sztuczne i nienaturalne trzeba uznać wydzie-

lanie momentu powrotu do pokoju hotelowego z całego

zdarzenia, jakim było spotkanie handlowo-integracyjne

w części obejmującej biesiadę przy grillu. Według ustaleń

stanu faktycznego uznać można, że samo spotkanie bie-

siadne mieściło się w zwykłych czynnościach związanych

z prowadzeniem działalności gospodarczej. Naturalną rze-

czą jest więc zakończenie takiego spotkania i udanie się

do miejsca zakwaterowania. Podkreślenia wymaga też, że

miejsce biesiady i zakwaterowania określiła firma, która

organizowała spotkanie i z którą przedsiębiorca zamierzał

współpracować. Udanie się do miejsca zakwaterowania

było więc zwykłym następstwem zakończenia biesiady.

Nie ustalono, żeby między zakończeniem biesiady a uda-

niem się na spoczynek ubezpieczony wykonywał jakieś

inne czynności, które zachwiałyby albo wyłączyły normalny

związek czasowy zakończenia biesiady i udania się potem

do miejsca zakwaterowania.

Jak ustalono, prowadzący działalność trzymał się określo-

nego programu spotkania ustalonego przez firmę, z którą

prowadził rozmowy biznesowe. Elementem tych rozmów był

udział w biesiadzie przy grillu. Spotkania handlowe składają

się na zwykłe czynności w prowadzeniu działalności gospo-

darczej. Stąd też ich forma – biesiada przy grillu – powinna

być także akceptowana w aspekcie ochrony wypadkowej osób

prowadzących działalność.

Nie jest zasadna argumentacja ZUS, że doszło do zerwania

związku z czynnościami zawierającymi się w prowadzeniu

działalności przez przedsiębiorcę. Nie uzasadnia jej spoży-

UZASAdniEniE

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.

komEnTArZ

EkSpErTA

Marcin Wilczyński

asystent sędziego sądu

najwyższego

efinicja wypadku przy pracy zawarta w ustawie

wypadkowej z 2002 roku (poza określeniem skutku

w postaci urazu lub śmierci) nie ulegała zmianie.

Stąd w rozstrzyganiu sporów uzasadnione jest odwoływa-

nie się do poprzedniego orzecznictwa, w którym zdarzenia

podobne do omawianego uznawano za wypadek przy

pracy. Przykładowo można wskazać na wypadek pracowni-

cy w czasie imprezy przy ognisku (wyrok SN z 18 sierpnia

1999 r., sygn. alt II UKN 86/99, OSNP 2001/1/20), wypadek

pracownika w czasie podróży służbowej biorącego udział

w jej części rekreacyjnej (wyrok SN z 8 października 1999 r.,

sygn. akt II UKN 545/98, OSNP 2001/1/1). Oczywiście

w kwalifikacji zdarzenia jako wypadku przy pracy,

znaczenie ma związek przyczynowy normatywny. Stąd

ochrony wypadkowej nie zawęża się tylko do bezpośred-

niego związku przyczynowo skutkowego wypadku jako

następstwa czynności stricte wynikającej z działalności

(pracy). Ochroną objęty jest więc także wypadek skutkiem

upadku, potknięcia (wyrok SN z 6 października 2000 r.,

sygn. akt II UKN 23/00, OSNP 2002/10/248). Wprawdzie

orzeczenia te dotyczą pracowniczej ochrony wypadkowej,

jednak w świetle podobieństwa definicji wypadków przy

pracy i wypadków podczas wykonywania zwykłych

czynności związanych z

prowadzeniem działalności

gospodarczej, można je uznać za aktualne do wypadków

przy prowadzeniu działalności.

cie alkoholu, gdyż nie było znaczne i mieściło się w formule

spotkania biznesowego. W sprawie nie ustalono, aby alkohol

był przyczyną wypadku (art. 398

par. 2 ustawy z 17 listopada

1964 r. kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. nr 43, poz. 296

z późn. zm., dalej: k.p.c.). W ocenie SN należało stwierdzić, że

zakres ochrony wypadkowej osób prowadzących działalność

gospodarczą nie powinien być rozumiany wąsko w kontek-

ście pytania o jej granice. W pierwszej kolejności z uwagi na

samą definicję wypadku (art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy wypad-

kowej). W pewnym zakresie może być ona porównywana

z ochroną wypadkową pracownika. Zauważalne jest dążenie

do ich ujednolicenia (jedna ustawa wypadkowa) i nie można

nie dostrzec, że konstrukcja pracowniczego wypadku przy

pracy była tu pewnym punktem odniesienia. Wyraża się to

w podobieństwie na poziomie definicji wypadku przy pracy

i wypadku przy wykonywaniu zwykłych czynności związa-

nych z prowadzeniem działalności pozarolniczej (art. 3 ust. 1

pkt 1 i ust. 3 pkt 8). Uznać trzeba, że podstawową granicę

ochrony wypadkowej wyznacza związek czasowy wypadku

z wykonywaniem zwykłych czynności związanych z prowa-

dzeniem działalności. Konsekwentnie należałoby stwierdzić,

że ubezpieczenie wypadkowe z tytułu działalności gospodar-

czej czasowo pokrywa się z okresem prowadzenia tej dzia-

łalności. Oznacza to, że istnieje ono od dnia rozpoczęcia do

dnia zaprzestania prowadzenia firmy (art. 13 pkt 4 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych). Poza tym prowadzą-

cy działalność gospodarczą sam ją organizuje i podejmuje

czynności z nią związane. Stąd ich początek i koniec może

być trudno uchwytny. Różne są rodzaje działalności gospo-

darczej i co za tym idzie, pojęcie zwykłych czynności powin-

no uwzględniać oprócz rodzaju, także specyfikę, indywidu-

alnej działalności. Innymi słowy, sama definicja wypadku

przy pracy osób prowadzących działalność gospodarczą nie

pozwala na zawężającą wykładnię. Z jednej strony granice

te adekwatnie określił ustawodawca w definicji wypadku,

ale z drugiej strony wykładnia i stosowanie tej definicji nie

może pomijać rodzaju i przedmiotu indywidualnej działal-

ności prowadzonej przez przedsiębiorcę.

Wyrok Sn

z 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt i Uk 56/13

AUTOPROMOCJA

Najważniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego

PRAWO PRACY

Można uniknąć procesu w sądzie pracy.

ocesu

pracy

Wystarczy skorzystać z gotowych

rozwiązań sporów między

pracoda

pracownikami i pracodawcami

ZAMÓW: bok@infor.pl, 22 761 30 30

bok@infor.pl ,

k@inf or.pl

k@infor.pl

•

czas pracy • wynagrodzenia • wypadki przy pracy

zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

równe traktowanie w zatrudnieniu i mobbing

uprawnienia związane z rodzicielstwem

urlopy • zakaz konkurencji

Cena: 119 zł | liczba stron: 336

PATRZYMY OBIEKTY

WNIE

PISZEMY ODPOWIEDZIALNIE

Plik z chomika:

Pajak77

Inne pliki z tego folderu:

DGP_2014_03_20_kadry_i_place.pdf (2775 KB)
DGP_2014_07_22_firma_i_prawo.pdf (2342 KB)
DGP_2014_01_21_przewodnik_msp_leasing.pdf (522 KB)
DGP_2014_05_14_dotacje_unijne.pdf (361 KB)
DGP_2014_08_04_podatki_i_ksiegowosc.pdf (2859 KB)

DGP_2014_01_02_ubezpieczenia_i_swiadczenia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: