IMG_0015. Bogowie i sanktuaria w Azji Mniejszej.pdf

(3490 KB) Pobierz
qRECJA
Bogowie
i
sanktuaria
Cechą
szczególną
hellenizmu
w
Małej Azji jest
większa
niz w Grecji właŚciwej rola
wielkich
sanktuariÓw,
większa
liczba Świątyń
o
ponadregionalnym
znaczeniu
i
-
co za
tym
idzie
-
rywalizacja
poszczegÓlnych
ośrodkÓw o
prestiz.
nieustannej
ry-
walizacji między
lenistycznymi
aktywny
udział brały
stare
monarchami hel-
nowe
połeis greckie' Dodatkowo
panujący
hellenistycznej
Azji
Mniejszej
stan
niepew-
nościpotęgowała
działalność
piratów,
któtzy, zwlaszcza
po
zmniejszeniu znaczenia
Rodos
w
168
roku
p.n.e.,
rozzuchwa-
lili
się na
tyle, by
założyć
stale
bazy
i
quasi-państewko w
Cylicji.
i
Miasta
ze
szczególnie szanowanymi
kultami
starały się
więc wykorzystać
swój prestiz
religijny
i
uzyskać
dla sie-
bie
i
dla swojej
świątyni
status
hieros
kai asylos (świętych
i
nietykalnych),
potocznie zwany asylią
(stąd
nasz
azyl).
Zabiegi
o
uzyskanie
asylii
wymagały
spofego
wysiłku
propagandowego;
miasto,
które
prosiło przez posłów
inne
państwa
o
uznanie swego nadzwyozaj_
nego
Statusu, częSto
potrzebowało
dla
r
altzacji swych
planów
akcepta-
cji
uznanego, panhelleńskiego ośrod-
ka
kultowego
(najlepiej
Delf
z
ich wy-
rocznią).
e
Epangelie
Najlepiej
znanym
małoazjatyckim
ape-
lem
o
uznanie
świątyni
za
asylos
jest
epangelia (rozesłanie posłów)
przez
Magnetów
zMagtezji
nad
Meandrem'
W
roku
22l
p.n.e.
miała
się tam
ukazać
bogini
Artemida Leukofryene. Jak in-
formuje imponująca
inskrypcja
wylyta
na
murach portyku
przy
agorze,
indago-
wana w
tej
sprawie
wyrocznia delficka
na (ll
w.
p.n.e.) odnaleziona
w
Seleucjl
w
Cylicji.
^
Brązowa statuetka ApolIi-
qRECJA
:=
a:
ę
-::,
ogłosiła, ,,żebędzte lepiej
i
korzystniej,
aby
ci
wszyscy,którzy
czczą
Apollina
Pytyjskiego
i
Artemidę Leukofryene,
uznali polis
i kraj
Magnetów
nad
Mean-
drem
za
święty
i
nienaruszalny".Znie-
znanych
nam
bliżej
przyczył7
dopiero
po 14latach,
w
roku
Ż07 p.n.e.,
Magne-
ci rozesłali poselstwa
do
królów,
ludów
i miast, które
licznie
uznały asylię
Ma-
nego centrum
Etolii.
Ten ostatni doku-
ment
leprezentuje
dość
typowe w for-
mie nadanie
asylii: ,,Kiedy
strategiem
był Agelaos
z
Naupaktos
po raz
drugi,
30
m
wieza
akweduktu
dos; ok. 160
r.
^
Wysoka
na
pzeszło
w
ciśnień
Aspen
hipparohą
Polemarchos
z
Thyriskai,
a
sekretarzem
Skopas z Trichonionu
Etolowie
postanowili: Skoro
Magneci
znad
Meandru wysłali
posłów
Mnasip-
gnezji
i
zadekretowały uznanie
lokal-
ny'ch
świąt
Leukofryenejów
za
równe
paristw
hellenistycznyoh
na
apel
Ma-
gl]etów
zachorłaly
się (czasami nieco
skr'ócone)
w
odpisie opublikowanym
rla
ścianachwspomnianego
juz portyku
igrzyskom pytyjskim.
Odpowiedzi
tolemosa
i
Hipponikosa
i
odnowili
przyjaźś
stosunku do
ludu, atakŻe
w
jaką
mają
w
sto-
ujawnili życzliwość,
sunku do
wspólnoty
Etolów
Magneci,
zostało postanowione
:
zachow ać przy
-
jaźńw
stosunku
do
nich
samych, nieoh
też
ich
polis
i kraj
będą święte
i niety-
kalne,
jak wzywali
posłowie.
I
nie bę-
dzie
wo'Ino
żadnemu
z
Etolów
ani
za_
.iZ}- agorze.
U
niektórych
partnerów
I'J:gneci
kilkakrotnie zabiegali
o ak-
-
-f lJ-Ję
rwych
prób
-znani
z uprarł ia-
:-:a
pirackiego procederu
Etolowie
co
::inmiej
trzykrotnie nadawali Magne-
i-.rr-r
as}'lię.
obok
odpisu
dekretu
Kali-
J,:,:ru
mieszkujących
w E'tolii
uprowadzić
niozego
zkraju
Magnetów,
bez wzglę-
du
na
to,
czy
zaataklją
Z mofza,
Czy
urzędujący
strateg
zajmie
jego
dobra
nieruchome,
a
z
majątku
osobistego
z lądu.
Jeślijednak ktoś
coś
uprowadzi,
li.]lr
_
i inny'ch
miast etolskich zachowa-
113
nrurach
Magnezji
znamy
też
:...=r:tltarr'czną uchwałę
opublikowa-
j
:
1|Z?Z
Zir
iązek
Etolski w
samych
-..-..i
-.r
roku
208
p.n.e.
oraz
o
rok
:.>lr. :,tkuiite:rt
z
Temtos. sakral-
członkowie
rady zabiorą
wyrokiem ja-
ko
karę tyle,
ile
będą
uważać
za
stosow-
ne
wobec szkodzących wspólnej
spra-
wie. Będą
też
w mocy ukarać
na
ciele
winnych
i
wynagrodzić
skrzywdzo-
qRECJA
w
Amfiktionii.
uchwałę zapisze
się
r
wystawi
w Termos
i
w
Delfach''.
nym'
Należy
im
jeszaze
dać
głos
Cezarowie i
sankfuańa
od strony
sceny'
-
Teatr
w
Aspendos
j"i
w
warownię
w
wie-
kach
średnich.
-
.
komity'
stan
obecny
Magnetów
budow|a zawdzięcza
Zna-
p,'"r.'.t.ł""niu
'
że
W
efekcie
w
22
roku n.e.
odebra-
schronisko
Diany
Leukofryńskiej
mia-
no
przywilej
asylii
kilku
miastom
ło być nietykalne. Następnie
Afrody-
małoazjatyckim,
m.in.
Smyrnie
i
Mile-
zyjczycy i
Stratonikanie
przynieśli
de-
towi.
w
ten
sposób uczcili,
gneci
opierali
się
na
zarządzeniachLu-
mienionych
uzrtany
azyl
E'skulapa
jest
cjusza
Scypiona
i
Lucjusza Sulli,
z
któ-
1eszcze
w Pergamonie; reszta zaśopie-
rych
pierwszy, pobiwszy
Antiocha,
ra swe pretensje na
ciemnych
z
powodu
drugi Mitrydatesa, wienrość
i
męstwo
swej dawności
początkacL''.
wszystkich
zjawili
się
E1'ezyjczycy
gdzieś nie
wkradły
się
nadużycia,
a
po-
i
przypomnieli,
że nie
na
Delos'
jak
tem,
nie rozstrzygając*p.u'y
r'u
no*o'
ogólnie więrzono'
urodzili
się
Diana
jąptzecJsenat
wnieśli. Konsulowie
zło_
i
Apollo.
['..]
Bezpośrednio
po
nich
Ma-
zyli
sprawozd atie, żę
prócz miast wy-
po-
stanowił
ukrócić
tę praktykę.
Mias-
ta
greckie
twardo
broniły
w
Rzymie
swoich
przywilejów' o czym
donosi
rzymski
historyk Tacyt: ,,Pierwsi
ze
tusu
hieros kai asylos,
że
Tyberiusz
W
epooe
Wczesnego cesarstwa
tak
wie-
le miast
greckich
w
Azji
posiadało
lub
rościło
sobie
prawo
do
posiadania
sta-
nięcie Partów
z
niezmienną
wobec
na-
rodu
rzymskiego
stałością.
otóz
gmina
praw Wenery,
gmina
Stratonikan * Jo-
wisza
i
Trywii.
[...]
Wysłuchano
też
po-
selstw inrrych miast.
Lecz
senatorowie
kret pochwalny dyktatora
Cezara za
dawne swe
około jego
partii
zasługi
i
świeży,wystawiony przez
boskiego
Augusta, poniewaz
wytrzymali
wta.rg_
Afrodyzyjczyków
broniła
świętych
znużerimnóstwem tych
spraw,
ponie-
waż
spory
prowadzono
nadto
w
stron-
niczy
sposób,
poruczyli konsulom,
aby
wptzód
zbaddri
uprawnienia
i
czy
-
,
.ir':--i r'
."
:{'"' t(
't-
-.
{
I
sl
{i
Zgłoś jeśli naruszono regulamin