Opiaty.doc

Opiaty

  Wygląd

Drogi przyjmowania

Opiaty - zespół abstynencyjny

Objawy obiektywne

·                      rozszerzenie źrenic

·                      wzrost ciśnienia krwi, tętna, temperatury ciała

·                      piloerekcja (gęsia skórka)

·                      wysięk z nosa

·                      łzawienie, poty

·                      kichanie

·                      biegunka, wymioty

·                      zaburzenia snu

Objawy subiektywne

·                      pragnienie (głód) narkotyku

·                      bóle stawowo-mięśniowe

·                      dreszcze

·                      nudności

·                      bóle i skurcze żołądka

·                      drażliwość

·                      osłabienie

·                      Zespół opioidowy zazwyczaj nie zagraża życiu pacjenta. Przy nasilonych wymiotach i biegunce mogą wystąpić objawy odwodnienia.

·                      Zazwyczaj większość objawów zespołu abstynencyjnego mija w okresie 6-10 dni

Opiaty - leczenie

Detoksykacja osób uzależnionych od opiatów

·                      W celu łagodzenia objawów opioidowego zespołu abstynencyjnego można stosować:

o                                             w malejących dawkach aż do odstawienia substancję, od której pacjent jest uzależniony

o                                             w malejących dawkach aż do odstawienia substancję wykazującą tolerancję krzyżową w stosunku do przyjmowanego opiatu (np. metadon, buprenorfina, rzadziej morfina o przedłużonym działaniu czy kodeina)

o                                             leki usuwające poszczególne objawy abstynencyjne, tzw. leczenie objawowe (np. nienarkotyczne leki przeciwbólowe, leki przeciwbiegunkowe, uspokajające, nasenne, anksjolityczne, neuroleptyki, uzupełniające niedobory wodno-elektrolitowe)

o                                             leki wpływające na mechanizmy powstawania zespołu abstynencyjnego (np. klonidyna, lofeksydyna)

·                      W Polsce najczęściej stosowane jest leczenie objawowe, rzadziej - klonidyną czy metadonem

·                      W Polsce zorganizowane są specjalne stacjonarne oddziały detoksykacyjne, gdzie leczeni są głównie pacjenci uzależnieni od heroiny, kompotu, morfiny, kodeiny, tramalu i innych opiatów

·                      Detoksykacja typu „cold turkey" (nazywana też „na sucho") odbywa się bez interwencji farmakologicznej. Podstawowym działaniem jest zaprzestanie przyjmowania opiatów. Jest to metoda mało skuteczna, niemniej większość uzależnionych próbuje w warunkach domowych zaprzestać codziennego przyjmowania narkotyków i podejmuje takie próby wielokrotnie

·                      Od lat dziewięćdziesiątych, w ramach programów eksperymentalnych, w celu zwiększenia efektywności leczenia przeprowadzana jest detoksykacja w znieczuleniu ogólnym - przy zastosowaniu odpowiednich leków, w ciągu 42 - 72 godzin uzyskuje się:

o                                             zlikwidowanie objawów abstynencyjnych oraz

o                                             zabezpieczenie pacjenta przed wystąpieniem nawrotu choroby (z zasady stosowany jest naltrekson). Zawsze po „skróconym odtruciu" chory powinien kontynuować leczenie w odpowiednim programie leczniczym. Metoda ta jest obarczona licznymi powikłaniami i nie udowodniono większej efektywności niż pozostałych metod.

·                                              Do leczenia opioidowych zespołów abstynencyjnych stosowana jest również akupunktura. W Polsce metoda ta nie cieszy się dużą popularnością.

Programy leczniczo - rehabilitacyjne zakładające utrzymywanie abstynencji od narkotyków, tzw. programy drug free

·                      Celem tego typu leczenia jest utrzymanie abstynencji i poprawa funkcjonowania psychicznego i społecznego

·                      Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia, społeczność terapeutyczna (bez leczenia farmakologicznego uzależnienia)

·                      W Polsce zorganizowano (MONAR, Służba Zdrowia, kościół katolicki i inne kościoły, gminy itp.) dużą sieć stacjonarnych ośrodków rehabilitacyjno-leczniczych (patrz - baza placówek), gdzie realizowane są programy krótko- i długoterminowe

·                      Opieka postrehabilitacyjna - jest prowadzona przez różnorodne ośrodki i programy społeczne, nacelowane na przystosowanie się do życia poprzez:

o                                             oddziaływania wychowawcze

o                                             pracę

o                                             zapełnienie wolnego czasu

o                                             kontynuowanie nauki/ nauka zawodu

o                                             i wiele innych

Leczenie substytucyjne osób uzależnionych od opiatów

·                      W Polsce zasady leczenia substytucyjnego reguluje Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie Leczenia Substytucyjnego z dnia 6 września 1999 r. i z 13 maja 2004 r.

·                      Substytucja jest metodą leczenia uzależnionych od opiatów i jest przewidziana dla tych pacjentów, którzy w danym okresie życia nie są w stanie utrzymać abstynencji

·                      W leczeniu substytucyjnym stosowane są narkotyki: najczęściej metadon, rzadziej buprenorfina oraz kodeina, morfina o przedłużonym działaniu

·                      W Polsce do leczenia substytucyjnego zazwyczaj stosowany jest metadon

·                      Dawka metadonu ustalana jest indywidualnie w zależności od dobowego zapotrzebowania na opiaty danej osoby

·                      Metadon ma długi okres biologicznego półtrwania ( utrzymuje się w organizmie nawet do 36 godzin), więc może być podawany raz na dobę

·                      Metadon niweluje głód psychiczny i fizyczny narkotyku

·                      Stosowany jest w formie doustnej (syrop, tabletki)

·                      Częsty kontakt personelu i pacjenta pozwala na udzielanie pomocy medycznej, psychologicznej oraz socjalnej, prawnej.

Leczenie antagonistą receptorów opioidowych, tzw. „blokery"

·                      Antagonistyczne działanie naltreksonu jako leku blokującego receptory opioidowe, ma zapobiegać odczuwaniu euforii która występuje po zażyciu narkotyku. Osoba przyjmująca naltrekson po wzięciu opiatów nie doznaje oczekiwanego efektu euforyzującego. W ten sposób przerywa się błędne koło uwarunkowań: potrzeba-narkotyk-oczekiwany efekt.

·                      Jest to metoda zapobiegania nawrotom u uzależnionych od opiatów stosowana od lat siedemdziesiątych, od 10 lat także w leczeniu uzależnienia od alkoholu

·                      Najczęściej stosowanym preparatem farmaceutycznym do blokowania receptorów jest naltrekson

·                      Naltrekson nie jest narkotykiem

·                      Leczenie naltreksonem można rozpocząć po całkowitym wydaleniu opiatów z organizmu. Podanie naltreksonu osobie uzależnionej aktywnie przyjmującej opiaty spowoduje wystąpienie zespołu abstynencyjnego.

·                      Stosowanie naltreksonu powinno być połączone z psychoterapią

·                      Skuteczność tego sposobu leczenia oceniana jest ograniczona.

·                      Metoda ta nadaje się dla pacjentów z krótkim okresem uzależnienia, zdyscyplinowanych, z dużą motywacją do leczenia (np. uczniów, lekarzy, pracowników na wysokich stanowiskach itp.). Efektywność leczenia jest większa przy współpracy rodziny leczonego

·                      Od lekarza leczącego tą metodą wymaga się doświadczenia

W Polsce z powodu ceny leku (nierefundowany) dostępność leczenia jest niewielka.