Wykłady – całość.
MTBS - wykłady
Wykład 1 08.10.2003
· metody i techniki badań społecznych – nie jest to pojęcie jednoznaczne
· metoda – powtarzalny, zaplanowany sposób osiągania jakiegoś celu (def. ogólna)
· metoda naukowa – powtarzalne sposoby rozwiązywania problemów naukowych o różnym stopniu szczegółowości
· metoda badawcza (S. Nowak) – typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowania, analizy i interpretacji danych empirycznych, służące uzyskaniu odpowiedzi na pytania badawcze
· czynności wymienione w definicji nie są wszystkimi czynnościami, trzeba znaleźć cel badania, postawić odpowiednie pytania; pojęcie metody dotyczy tylko pewnej fazy badania; jest to działanie empiryczne
· technika badawcza (S. Nowak) czynności, środki poddane pewnym regułom o różnym stopniu szczegółowości, służące zgromadzeniu potrzebnych informacji, by odpowiedzieć na pytania; powtarzalne i typowe
· te same czynności nazywane są raz techniką a raz metodą, ale teoretycznie technika to mniej niż metoda
· metody wyliczania różnych wskaźników społecznych, np. miar ubóstwa (metoda genewska) tutaj użyte jako pojęcie określające wykorzystanie algorytmów przetwarzania danych; metody są pojęciem bardzo rozbudowanym
· metody, techniki, algorytmy – w PS często zapożyczone i zaadoptowane z innych dziedzin – dyscypliny pokrewne
· sposoby gromadzenia informacji technika ekonomiczna – GUS, BAEL aktywność zawodowa w wieku 15-74 lata – wskaźnik zatrudnienia, wskaźnik aktywności zawodowej, wskaźnik bezrobocia (stopa bezrobocia); technika socjologiczna BAEL sondaż
· lustracja społeczna – metoda badań społeczeństwa lokalnego
· metoda analizy pamiętników – Instytut Gospodarstwa Społecznego
· Typy badań w PS: kryterium pytań i problematyki badawczej
o diagnostyczne – jak jest, co to jest – pytania o stan rzeczy, uszeregowanie do klasy zjawisk tego, co jest obiektem naszych obserwacji
o ewaluacyjne – oceniające, istotą ich jest, jak oceniamy realizowane programy pomocowe; w szerszym znaczeniu – czy jest jak być powinno, zawierają dodatkowy element oceny, w znaczeniu węższym skupiamy się tylko na suchych faktach dotyczących realizowanych programów
o historyczne – jak było, problemy, instytucje, działania
o prognostyczne – w jakim kierunku będą postępowały zmiany, w którą stronę będą rozwijały się dziedziny życia społecznego, jakie działania będą konieczne; trafność prognoz
o porównawcze – przepływ doświadczeń z różnych krajów, kierunki kształtowania PS, pokazanie możliwych modeli, stworzenie międzynarodowych norm i standardów
· kryterium podejmowania działań:
o poznawcze – niepełne informacje, nowe zjawisko
o praktyczne – coś nas niepokoi
· kryterium zakresu podmiotu badania:
o funkcjonowanie przedmiotu – przedmiot(podmiot) sam w sobie
o wybrane obiekty (ludzie) o ile możemy je traktować jako reprezentantów
· podejście do przedmiotu badań:
o zmiana – pokazanie procesów i trendów – b. dynamiczne, pseudodynamiczne
o różnice – mediana, średnia – b. przekrojowe
Wykład 2 15.10.2003
o Diagnoza w PS; społeczna (bo w badaniach społecznych); w szerszym zakresie wszystkie badania zadające pytania co to jest, jaki typ, zjawisko, przyczyny; w węższym zakresie – jest utożsamiana z badaniami charakterystycznymi naukom społecznym – dot. Problemów społecznych.
o rozpoznanie zdarzeń i sytuacji społecznych ze względu na ich dotkliwość i potrzebę zmiany
o diagnoza – prowadzenie badań, proces lub efekt naszych badań, rezultat
o diagnoza teoretyczna(naukowa) – ograniczona tylko do obserwacji w danym środowisku przez zespół badawczy; ustalają ogólne prawa i zależności, kto inny przeprowadza badania, kto inny z nich korzysta
o diagnoza praktyczna – te same osoby badają i przeprowadzają działania(np. pracownik socjalny jest w stałym kontakcie z klientami, ma cały czas możliwość dokonywania diagnozy, większa konkretyzacja, możliwość realizacji diagnozy w trakcie działania
o badania diagnostyczne odróżniają się od innych badań problematyką badawczą i pytaniami głównymi
o mogą być podejmowane z 2 przesłanek – poznawczych, ciekawość badacza, brakuje nam wiedzy, nie możemy określić istoty badanych zjawisk, lub jest nowa metoda badawcza i chcemy sprawdzić jej przydatność – problemy poznawcze
o lub druga przesłanka – praktyczna, mamy sytuację problemową sensie społecznym, dotychczasowe metody zawodzą, chcemy się dowiedzieć czegoś więcej – problemy społeczne
o Etapy
§ I - pojawienie się problemów poznawczych lub społecznych
§ II – opracowanie koncepcji badań, może być to poprzedzone zwiadem badawczym, ustalenie, czy dana grupa, instytucja jest dobrym obiektem do przeprowadzenia badań, jakie procedury i techniki można zastosować, specyfika kulturowa danego środowiska
§ III – badania pilotażowe, sprawdza się, czy wybrana technika jest dobra, ew. wprowadza się poprawki
§ IV – zbieranie danych
§ V – porządkowanie danych
§ VI – analiza danych (ilościowa i jakościowa)
§ VII – interpretacja – problemy poznawcze – twierdzenia o wysokim poziomie ogólności, problemy społeczne – wnioski praktyczne, zalecenia
o jaka jest nauka o PS – praktyczna, stosowana, sposoby wprowadzenia zmian; interdyscyplinarna – eklektyczna, czerpie z innych nauk, wielowarsztatowa; empiryczna – zajmuje się zachodzącymi zjawiskami, konkretnymi informacjami o cechach zjawisk, instytucji, faktach
o fakty(cechy) – indukcja – twierdzenia(teorie) – dedukcja – hipotezy – weryfikacja – fakty i cechy (czy takie być powinny w krańcowych założeniach)
o indukcja – od szczegółu do ogółu
o weryfikacja – poszukiwanie faktów potwierdzających naszą hipotezę
o falsyfikacja – poszukiwanie faktów zaprzeczających naszej hipotezie
o oceny opierają się na systemach wartości pochodzących od – badacza, dominującego w społeczeństwie, instytucji zamawiającej
o modele socjotechniki (A. Podgórecki)
§ klasyczny – o doborze przedmiotu badania decyduje zleceniodawca, diagnoza może być stronnicza
§ kliniczny – jest zleceniodawca, ale badacz ma większą swobodę
§ interwencyjny – badacz działa sam
o pytania dotyczące rodzaju diagnozy (St. Zieliński) - diagnozy cząstkowe:
§ klasyfikacyjna – co to jest, do czego zaklasyfikować
§ fazy – w jakiej fazie znajduje się obserwowane zjawisko
§ znaczenia – jaki jest wpływ tych zjawisk na otoczenie, znaczenie dla innych
§ genetyczna – przyczyny powstania, skąd się wzięło
§ prognostyczna – co będzie dalej, jakie są rokowania
Wykład 3 i 4 22.10.2003, 29.10.2003
o Koncepcja badawcza – elementy – problematyka badawcza, przedmiot badań, aparat pojęciowy, źródła, metody i techniki, sposób prezentacji wyników
o problematyka badawcza – uporządkowany zbiór pytań, na które w toku badań będziemy odpowiadać, uzyskać na nie maksymalnie uzasadnione odpowiedzi; mogą to być również hipotezy, które chcemy weryfikować
o przedmiot – zjawiska, procesy, zdarzenia, które chcemy zbadać, a następnie w wyniku badań chcemy sformułować uzasadnione twierdzenia
o koncepcja badawcza nie powinna ograniczać się tylko do pytań ogólnych, ale powinna zawierać również pytania szczegółowe
o Rodzaje pytań:
§ rozstrzygnięcia (zaczynają się od czy) – odpowiedź tak lub nie
§ dopełnienia - wszystkie inne
o gdy mamy tylko pytania rozstrzygnięcia to tak jakbyśmy oparli nasze badanie tylko na hipotezach; wysoki moment asercji – przekonanie o trafności hipotezy
o dobre pytanie – to takie pytanie, na które można udzielić bezpośredniej odpowiedzi
o logiczne założenia pytania – pozytywne - na dane pytanie istnieje min. jedna odpowiedź bezpośrednia prawdziwa; negatywne - istnieje min. jedna odpowiedz bezpośrednia fałszywa;
o założenia ontologiczne:
§ założenie istnienia – to co badamy istnieje
§ założenie nieistnienia – np. nie istnieją inne czynniki wpływające na dane zjawisko
§ założenie jednorodności zbioru – zakładamy, że wszyscy zachowują się w podobny sposób, jak ci, którzy znaleźli się w naszej wylosowanej grupie
o założenia empirycznej rozstrzygalności – możliwość przeprowadzenia obserwacji, będzie można odpowiedzieć na pytania po przeprowadzeniu obserwacji
§ zasadnicza rozstrzygalność – wiemy jak, ale rak nam środków finansowych i technicznych do przeprowadzenia doświadczenia
§ praktyczna rozstrzygalność – wiemy co i jak, nasza technologia pozwala na przeprowadzenie badania i robimy je
o przedmiot badań i obiekt badań
o przedmiot badań w ujęciu statycznym – jakie są czynniki, struktura, zróżnicowanie zjawiska
o przedmiot badań w ujęciu dynamicznym – zmiany, następstwa chronologiczne, przyczyny i kierunki zmian
o zakres stosowania wniosków – twierdzenia jednostkowe – dotyczą konkretnych badanych obiektów; uogólnienia – formułujemy uogólnienia mające pewne ograniczenia czasowo – przestrzenne; ogólne prawa nauki – mają w założeniu charakter uniwersalny
o aparat pojęciowy – muszą być zdefiniowane podstawowe pojęcia; pojęcia nieostre – nie ma pewności które przedmioty są ich desygnatami (dzieci); pojęcia wieloznaczne – mają wiele definicji i nie ma zgodności co do interpretacji
o definicje często zawierają czysto teoretyczne pojęcia, które trzeba opisywać za pomocą definicji empirycznych
o definicja – objaśnienie, wyłożenie znaczenia jakiegoś pojęcia – definiendum – coś, co jest określane, definiens – to, co określa
o typy definicji
§ realne – to takie, które opisują istotne, faktycznie występujące cechy pojęcia (definiendum), opis instytucji, etc.; mogą być prawdziwe lub fałszywe
§ nominalne – ustalają jakieś pojęcie dla nazwania pewnego typu zjawisk (danym pojęciem będziemy nazywali takie i takie zjawiska lub sytuacje...)
o definicja sprawozdawcza (analityczna) – opisują, jak dane pojęcie jest rozumiane na gruncie danej dyscypliny naukowej
o def. projektujące (syntetyczne) – propozycja nowej terminologii, dogłębniejsze przeprowadzenie badań wymaga konkretyzacji terminów
o def. regulujące (porządkujące) – odwołują się do istniejącej konwencji językowej, bazują na istniejących definicjach, ale proponuje się w nich pewne zmiany – zawężenie lub rozszerzenie
o budowa definicji (sposoby definiowania): zawierają opis wspólnych, podstawowych cech desygnatów (np. definicja czasu wolnego); definiowanie per genus proximum et differentium specificam
o definiowanie poprzez definicje kontekstowe, np. szczęście – opisujemy cechy człowieka szczęśliwego, szukamy pojęć pokrewnych
o źródła – dokumenty, wypowiedzi osób, utrwalone bądź nie
o możemy wyróżnić źródła zastane, w proces tworzenia których badacz nie ingeruje, oraz wywołane, powstające z woli badacza
o metody i techniki badawcze – zależą od źródeł, jakie nas interesują(zastane czy wywołane)
o wybór techniki badawczej musi być pochodną problematyki badawczej, gdy wiemy co chcemy badać, wtedy decydujemy, jak to robić
o ważna jest również dostępność źródeł, możliwość przeprowadzenia badań (czy są one wykonalne), jak również względy etyczne 9czy nie złamiemy norm społecznych, czy nie naruszymy czyichś dób osobistych)
o sposoby prezentacji – poprzez przedstawienie raportu końcowego; w nim powinno się znajdować co badamy, jak, po co, informacje o próbie badawczej, czas badania, opis narzędzi badawczych, analizy ilościowe i jakościowe, gdy badania mają jakieś przesłanki praktyczne – jak popularyzować tego typu badania
o często trzeba powracać do wcześniejszych elementów koncepcji i weryfikować je (np. do zakresu problematyki, kiedy brakuje źródeł, z których moglibyśmy korzystać); koncepcja „musi być żywa”, bo czasem możemy być zmuszeni do jej zmiany
o badanie – religijność studentów UW – wyznaczniki – częstotliwość udziału w praktykach religijnych, wyznawanie wiary, noszenie symboli religijnych (krzyżyk, medalik), przystępowanie do sakramentów świętych
o co różnicuje religijność – pochodzenie społeczne, wiek, płeć, miejsce zamieszkania
o cechy badanych obiektów, które poddajemy obserwacji, określamy jako zmienne
o zmienne przyjmują przynajmniej dwie wartości – np. zmienna płeć – K lub M, zmienna wiek – liczba lat
o zmienne dzielimy na:
§ jakościowe – nie dają się w sposób naturalny wyrazić przy pomocy liczb
§...
chomikSGHowy