GOMULICKI WIKTOR (1848-1919)

Pseudonim Fantazy. Pisarz i publicysta. Był ojcem historyka literatury, eseisty i edytora, Juliusza Wiktora. Urodził się w Ostrołęce. Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo w warszawskiej Szkole Głównej. Współpracował m.in. z "Przeglądem Tygodniowym", "Kurierem Warszawskim", "Kurierem Codziennym", "Muchą", "Kolcami", "Prawdą". Przez jakiś czas był wydawcą "Tygodnika Powszechnego". W 1888 r. uczestniczył w kongresie literackim w Wenecji. W 1911 r. przebywał w więzieniu (powodem było oskarżenie go o napisanie patriotycznej przedmowy do opowiadania A. Mickiewicza Pod Stoczkiem). Po roku został zwolniony w wyniku amnestii. W 1915 r. objął członkostwo w zarządzie Towarzystwa Przyjaciół Pokoju. Był laureatem wielu nagród, m.in. belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury oraz im. Elizy Orzeszkowej. Zmarł w Warszawie.

W swej twórczości Gomulicki podejmował głównie tematykę związaną z Warszawą, odwoływał się do historii tego miasta, opisywał współczesną mu rzeczywistość, przedstawiał różne środowiska. Ogłosił m.in.: powiastki i szkice, np. Kolorowe obrazki (1868), Róże i osty (1888), Jeden z nowych (1895), Zielony kajet (1896); powieści, np. Cudna mieszczka (1897), Wyzwolona (1901), Miecz i łokieć (1903), Ciury (1904), Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906); nowele, np. Brylantowa strzała (1905); Opowiadania o starej Warszawie (1908), Przy słońcu i przy gazie (1888); zbiory poezji, w tym wiersze Głodnego nakarmić, El mole rachmim; Światła (1919); poematy, np. W kamienicy Pod Okrętem (1886- 1887), a także szkice historycznoliterackie, np. Kłosy z polskiej niwy (1912) oraz liczne przekłady.

Wiktor Teofil Gomulicki (pseud. Fantazy, ur. 17 października 1848 r. w Ostrołęce, zm. 14 lutego 1919 r. w Warszawie) – polski poeta, powieściopisarz, eseista, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Jeden z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu.

Życie [edytuj]

Dzieciństwo, upamiętnione później w powieści dla młodzieży Wspomnienia niebieskiego mundurka i "miecziłokiecz" (1906), spędził w Pułtusku. Uczęszczał tam do gimnazjum przy klasztorze Ojców Benedyktynów. Od 1864 roku mieszkał w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum i w roku 1866 rozpoczął studia na prawie w Szkole Głównej. W trakcie ich trwania zadebiutował jako poeta na łamach "Tygodnika Ilustrowanego". Gdy w roku 1869 szkoła została przekształcona w uniwersytet rosyjski, Gomulicki porzucił naukę

W latach 1873-1874 i 1887-1889 pracował w redakcji "Kuriera Warszawskiego", 1875-1888 "Kuriera Codziennego", w 1874 roku redagował "Muchę", w 1881 roku "Kolce", w latach 1889-1890 "Tygodnik Powszechny", współpracował z "Prawdą", "Świtem", "Krajem". W 1911 skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza, kary nie odbył dzięki amnestii dla przestępców politycznych. W 1912 r. w 30-lecie pracy pisarskiej uczczono wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt. Pokłosie. W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy. W 1918 r. otrzymał nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej. Zmarł w wieku 71 lat, został pochowany na Powązkach.

Jego syn – Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był znanym historykiem literatury i eseistą.

Twórczość [edytuj]

W jego twórczości największe znaczenie mają utwory poetyckie, odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, o urozmaiconej strofice i budowie wersyfikacyjnej. (Poezje 1882, Poezje 1886, Nowe pieśni 1896, Wiersze. Zbiór Nowy 1901, Biały sztandar 1907, Światła 1919, Pod znakiem Syreny 1944). Tworzył także utwory o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. W swojej twórczości poruszał tradycje, życie codzienne i piękno Warszawy (W kamienicy „Pod Okrętem”, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Szereg wierszy poświęcił Ostrołęce, miastu w którym się urodził (Nad błękitną moją Narwią). Pozostawił po sobie kilka powieści historycznych (Miecz i łokieć 1903), mnóstwo felietonów, był również płodnym nowelistą. Był tłumaczem poezji, jako pierwszy w Polsce przekładał Ch. Baudelaire’a (Kwiaty zła). Jako jeden z nielicznych autorów z tamtego okresu głosił wielkość twórczości Norwida, zamierzał opracować jego monografię.

Główne utwory [edytuj]

Utwory swoje drukował od roku 1870, pierwsze zbiory poezji w latach 1873 i 1882, z następnych najważniejsze: „Poezje” (1887), „Nowe pieśni” (1896), „Pieśń o Gdańsku” (1900), „Wybór wierszy” (1900), „Biały sztandar” (1906, poezje pacyfistyczne), „Światła” (1919). Niemniej wybitny prozaik. Zbiory nowel oddzielnie od r. 1868, niektóre z nich (Chałat, Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filemon i Baucis i i.) do dziś bardzo popularne, jubileuszowy wybór nowel p. t. „Pokłosie” (1913). Z licznych powieści najważniejsze: „Cudna mieszczka” (1897), „Miecz i łokieć” (1903), „Ciury” (1907), „Siódme amen IMC Pana Mokrzeckiego” (1910), „Car widmo” (1911), „Bój olbrzymów” (1913). Z utworów powieściowych dla młodzieży najpopularniejsze „Niedziela Romcia” (1896) i „Wspomnienia niebieskiego mundurka” (1906). W „Opowiadaniach o starej Warszawie” (3 t., 1900—1909, wyd. II. 2 t. 1913) stał się epikiem stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał w dwóch tomach szkiców literackich: „Kłosy z polskiej niwy” (1912) i „Sylwety i miniatury literackie” (1916). Zbiorowego wydania pism G. i obszerniejszej oceny jego twórczości brak.