Plan wykładów z Podstaw Zarządzania - studia dzienne
1. Podstawowe pojęcia z zakresu Nauk o Organizacji i Zarządzaniu
2. Ewolucja Nauk o Organizacji i Zarządzaniu
3. Modele zarządzania
4. Podejmowanie decyzji w zarządzaniu organizacjami
5. Komunikowanie w organizacjach
6. Planowanie w zarządzaniu organizacjami
7. Organizowanie w zarządzaniu organizacjami
8. Przewodzenie w zarządzaniu organizacjami
9. Motywowanie w zarządzaniu organizacjami
10. Kontrolowanie w zarządzaniu organizacjami
11. Systemy informacyjne w zarządzaniu organizacjami
12. Nowoczesne trendy w Naukach o Organizacji i Zarządzaniu
Plan wykładów z Podstaw Zarządzania
Każde ludzkie działanie oparte na przemyśleniu i znajomości realiów nosi cechy działania zorganizowanego i w jakimś stopniu racjonalnego. Cechą działania zorganizowanego w świetle definicji prakseologicznej (ogólna teoria sprawnego działania, dziedzina badań naukowych dotycząca metod wszelkiego celowego działania ludzkiego) jest:
· celowość, czyli nastawienie się na realizację określonych celów,
· sposób zorganizowania, czyli przypisanie każdemu etapowi realizacji celów potrzebnych zasobów (tworzy się struktura organizacji),
· określenie relacji z otoczeniem, poprzez wyodrębnienie organizacji z otoczenia i równoczesne określenie relacji z nim,
· istnienie przywództwa, ogarniającego całość organizacji i określenie stosunków władzy.
Pojęcie kierowania i zarządzania
Kierowanie w znaczeniu szerszym odnosi się do rzeczy nieożywionych oraz istot żyjących, w znaczeniu węższym tylko do istot żyjących. Kierowanie jest to działanie zmierzające do spowodowania funkcjonowania innych rzeczy zgodnie z celem tego, kto nimi kieruje.
Podstawą kierowania ludźmi jest władza, może ona wynikać z pozycji hierarchicznej - władza formalna lub z aspektów nieformalnych - władza nieformalna (przywództwo).
Zarządzanie potocznie jest uważane jako synonim kierowania, wielu autorów traktuje zarządzanie wyżej, łącząc je z dysponowaniem środków produkcji (np. powierzonych zarządcy przez ich właściciela).
Pojęcie organizacji
Def.
Organizacja jest to całość z złożona z części, z których każda przyczynia się do realizacji celów organizacji.
Organizacja to uporządkowany system złożony z:
· celów przez nią realizowanych,
· ludzi,
· wyposażenia materialno-technicznego,
· foralnej struktury (czyli zasad podziału działań i odpowiedzialności i wynikającego z tego dostępu do władzy i informacji).
Podstawowe właściwości każdej organizacji:
· celowość, czyli istnienie ogólnego celu oraz wspólne dązenie części do jego realizacji,
· złożoność wielość części składających się na całość,
· odrębność wyodrębnienie celów i struktury całości z otoczenia, a jednoczesne powiązanie z otoczeniem tych celów.
Termin organizacja można rozumieć w trzech zasadniczych z naczeniach:
· rzeczowym (instytucjonalnym), jako całość złożoną z zespołu ludzi wyposażonych w środki rzeczowe i dążących do realizacji celu organizacji;
· atrybutowym (strukturalnym), oznaczającym sposób wewnętrznego zorganizowania, układ współzależności;
· czynnościowym jako rodzaj działania skierowanego na osiągnięcie celów, świadom ego procesu polegającego na racjonalnym łączeniu ludzi i innych zasobów w celu osiągnięcia efektu synergii.
Efekt działania zorganizowanego:
Efekt zorganizowanej pracy zespołowej jest wyższy aniżeli suma efektów działań indywidualnych. Zjawisko to nazywa się efektem synergicznym czyli "2+2=5"
Zjawisko synergii tłumaczy się na rozmaite sposoby. T. Kotarbiński omawia to zjawisko wyróżniając w synergii swoistą katalizację, polegająca na potęgowaniu się efektu na skutek korzystnego współdziałania elementów składowych działania zespołowego.
Zjawisko efektu synergicznego stanowi sens tworzenia i rozwoju wszelkich organizacji
Miary efektu synergii:
Zasada optymalnej działalności: Dla każdego organu (człowieka, maszyny) istnieje zawsze pewna granica wydajności, przy której koszt na jednostkę działalności jest najmniejszy.
Rys.1. Związek pomiędzy wielkością działalności a jej kosztem jednostkowym
Sprawność jest ogółem walorów praktycznych danego działania.
Efektywność czyli stosunek wyników danej działalności do nakładów na nią poniesionych, działanie można nazwać ekonomicznym jeżeli stosunek szeroko pojętych wyników użytecznych do poniesionych nakładów jest większy od jedności.
Skuteczność stopień realizacji założonych celów
Cykl działania zorganizowanego jako wyznacznik sprawności działania: ustalanie celu, analiza warunków, planowanie działania, przygotowanie zasobów, realizacja planu, kontrola wyników.
Kierownik osoba, która odpowiada za podwładnych i za inne zasoby organizacji.
Podział kierowników
Według zajmowanego szczebla w organizacji:
· kierownicy pierwszej linii (operacyjni),
· kierownicy średniego szczebla (taktyczni),
· kierownicy najwyższego szczebla (strategiczni).
Według obszaru odpowiedzialności:
· kierownicy funkcjonalni, np.: produkcji, marketingu, sprzedaż, finanse, itp.,
· kierownicy ogólni odpowiedzialni za całą organizację.
Umiejętności i role kierownicze
L. Katz wyróżnił trzy zasadnicze rodzaje umiejętności kierowniczych:
· techniczne (zdolność poruszania się wewnątrz danej specjalności),
· społeczne (zdolność współpracy z innymi ludźmi),
· koncepcyjne (zdolność postrzegania organizacji jako całości).
H. Mintzberg definiuje różnorakie aspekty pracy kierowników jako zorganizowane zbiory zachowań, które można podzielić na:
· interpersonalne role kierownika
· informacyjne role kierownika
· decyzyjne role kierownika
Wykład 2. Ewolucja Nauk Zarządzania
W połowie XX wieku nauki o organizacji i zarządzaniu wyodrębniły się w światowym systemie nauki w odrębną grupę nauk, w skład której wchodzą różne dyscypliny oraz specjalności naukowe. W grupie nauk o organizacji i zarządzaniu można wyodrębnić kilka podgrup:
· psychologia organizacji,
· socjologia organizacji,
· antropologia organizacji,
· ekologia organizacji,
· teoria podejmowania decyzji,
· badania operacyjne,
· analiza systemowa organizacji,
· badanie metod i normowanie pracy,
· ergonomia i organizacja pracy, projektowanie systemów informacyjno decyzyjnych,
· techniki organizatorskie i kierownicze,
· nauka o administrowaniu.
Cechą odróżniającą nauki o organizacji i zarządzaniu od innych grup nauk jest wieloaspektowość analizy rzeczywistości i interdyscyplinarny charakter badań. Głównym przedmiotem tej grupy nauk jest badanie i usprawnianie wszelkich form zorganizowanych działań, a w szczególności organizacji gospodarczych. W ostatnich latach wyodrębnia się jako obszar badań i racjonalizacji, projekty, czyli organizacje w rozumieniu procesowym.
2. Ewolucja nauk o Organizacji i Zarządzaniu
Szkoła klasyczna
1. Naukowa organizacja pracy powstała w wyniku potrzeby zwiększania wydajności pracy (głównie w Stanach Zjednoczonych na skutek braku siły roboczej) początek XX wieku
Główny przedstawiciel: Frederick W. Taylor (1856-1915), który formułował swoje teorie na podstawie pracy w przemyśle.
Oparł on swoją filozofię na czterech zasadach:
· opracowania prawdziwej nauki zarządzania (aby można było ustalić najlepsza metodę wykonania zadania),
· naukowym doborze pracowników,
· naukowym wyszkoleniu i doskonaleniu pracownika,
· przyjaznej atmosferze między kierownikami i pracownikami.
Głównym celem jego teorii było zwiększenie wydajności pracy (1861-1919), co według Taylora leżało zarówno w interesie kierowników jak i robotników.
Inni przedstawiciele: Henry L. Gantt (1861-1919) zmodyfikował system motywacyjny opracowany przez F. Taylora (system akordowy uzupełnił o premie dzienne, czy premię dla kierowników), oraz zapoczątkował graficzne prezentacje przebiegu różnych działalności (tzw wykresy Ganta); Frank B. oraz Lillian M. Gilberthowie (1868-1924; 1878-1972) znani jako bracia Gilberthowie. Obydwoje badali ruchy fizjologiczne pracowników (uważali iż istnieje ścisły związek pomiędzy ruchami z zmęczeniem). Opracowali trójpozycyjny plan awansów według którego każdy pracownik wykonuje swoją pracę, przygotowuje się do awansu o jeden szczebel i szkoli swojego następcę. Każdy pracownik jest jednocześnie realizatorem, pracownikiem i uczniem.
Osiągnięcia:
· uświadomienie konieczności racjonalizowania i usprawniania wykonywania różnorakich działań (opracowanie wielu technik sprawnościowych),
· nacisk na naukowy dobór pracowników oraz konieczność ich doskonalenia,
· zachęcenie kierowników do ustawicznego polepszania metod pracy (projektowanie metod pracy).
Ograniczenia
· obciążenie kosztami wprowadzenia naukowej organizacji pracy głównie pracowników,
· nie dostrzeganie pozamaterialnych czynników motywujących zachowania pracowników.
3. Klasyczna teoria organizacji wyrosła z potrzeby wskazań dla zarządzania złożonymi organizacjami (takimi jak np. fabryki).
Główny przedstawiciel: H. Fayol (1841-1925) kierowanie nie jest sprawą talentu ale umiejętnością. Opracowując teorię organizacji rozpoczął od podziału działalności gospodarczej na sześć czynności: techniczne-wytwarzanie wyrobów, handlowe, finansowe-pozyskiwanie i użytkowanie kapitału, ochronne, rachunkowe - rejestracja obrotów finansowych oraz kierownicze. Zdefiniował on zarządzanie za pomocą pięciu funkcji: planowania, organizowania, rozkazywania, koordynowania i kontrolowania.
...
kama882