imię.pdf

(277 KB) Pobierz
UNIWERSYTET OPOLSKI
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY
INSTYTUT POLONISTYKI I KULTUROZNAWSTWA
Karolina, Jerzy i Bodzan - historia człowieka złożona z imion.
Etymologia imienia, nazwiska i miejscowości
Karolina Jurek I FP MGR
OPOLE 2015
Imię i nazwisko to osobiste nazwy, które służą do identyfikacji człowieka. Aby
określić powszechność stosowania nazw osobowych, sięgnąć można do sytuacji codziennych,
kiedy to spotyka się dwoje nieznajomych ludzi, podają sobie dłonie i wzajemnie wymieniają
się swymi godnościami. Należy zaznaczyć, że imię posiada funkcję reprezentatywną, jest
określeniem trwałym, zmienić go można tylko w nadzwyczajnych wypadkach, w określonym
urzędzie po spełnieniu odpowiednich wymagań. W ramach uściślenia, kierując się
stwierdzeniami Jana Grzenia „imiona są to nazwy własne osobowe służące do identyfikacji
osób w najbliższym środowisku […] nazwisko zaś tym się różni od imienia, że służy całej
rodzinie i jest dziedziczone.”
1
Całość nazewnictwa zawarta jest w dziale językoznawstwa
zwanym onomastyka, czyli „dyscyplina naukowa, zajmująca się badaniem nazw własnych,
tzn. tych ich właściwości, które różnią ją od nazw pospolitych.”
2
Wybierając imię dla swojego dziecka rodzice często kierują się panującą modą.
W dawnych czasach moda ta, była związana z wpływem ważnych wydarzeń historycznych,
kierowano się tradycją regionu, Biblią oraz Mitologią. W dzisiejszych czasach, również
znajdziemy imiona biblijne czy mitologiczne, ale nastało też duże zainteresowanie imionami
zagranicznymi. Co ciekawe spotkać można nawet imiona, które istnieją w formie
bezosobowej. Opiekunowie bardzo często kierują się fantazją, honorują idoli, serialowych
bohaterów, bądź starają się dopasować imię do nazwiska tak, aby pełna godność ładnie
brzmiała. Trendy z roku na rok ulegają zmianie, możemy spotkać Dżesikę i Michaela, a także
Stanisława i Zofię. „Z doświadczenia wiadomo, że wybór imienia jest bardzo ważny najpierw
dla rodziców, a później dla noszącego je dziecka. […] Ustalenie wszystkich motywacji jest
bardzo trudne, a może i niewykonalne.”
3
„Nazwisko - w naszym odczuciu językowym to dziedziczne określenie człowieka,
które przechodzi z ojca - rzadko z matki - na dziecko, z męża na żonę, określenie, którym
w specyficzny sposób interesują się instytucje społeczne i państwowe.”
4
Nazwiskiem
w dawnych czasach posługiwała się szlachta i stopniowo zaczęło się ono rozprzestrzeniać na
mieszczan i chłopów. Obecnie, każdy człowiek posiada przynajmniej dwuczłonową nazwę
osobową. Różnorodność nazwisk jest ogromna, tak naprawdę większość nazwisk jest
1
2
J. Grzenia,
Nasze imiona,
Warszawa 2002, s. 9.
H. Fros, F. Sowa,
Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny,
Kraków 2002, s.7.
3
J. Grzenia, op. cit., s. 10.
4
K. Rymut,
Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny,
Kraków 1999, s. 9.
wyrazem pospolitym. Kiedy ilość imion jest określona, liczba nazwisk jest trudniejsza do
ustalenia. „Ze względu na to, iż nazwiska, imiona są jakby własnością danego człowieka, są
do niego przypisane, mówi się, że są o nazwy własne”
5
w gramatyce pisane wielkimi literami.
„Nazwy własne geograficzne są nazwami obiektów w terenie. Są to indywidualne
nazwy lądów i krain, osiedli ludzkich (miast, wsi i małych osad), małych obiektów nie
zamieszkałych.”
6
Funkcja nazw geograficznych to orientacja w terenie, poznanie źródeł
historii i kultury danego regionu. Badacze zajmujący się etymologią nazw miejscowych,
geograficznych zagłębiali się w historie nazwy poszukując motywów, dzięki którym owa
nazwa powstała, analizując też jej przemiany na przestrzeni wieków.
Imię: Karolina
Mam na imię Karolina. Jest to imię żeńskie pochodzące od męskiego imienia Karol,
poszerzonego o sufiks
-ina.
Podania mówią, że imię Karolina pochodzi z języka włoskiego
Carolina
i francuskiego
Caroline,
a w Polsce pojawiło się w XIX wieku dzięki utworom
literackim. Wg Jana Grzenia, jest to jedno z bardziej popularnych imion, „nosi je około 244
tysiące Polek”
7
. Literackie bohaterki, „właścicielki” imienia Karolina to np.: Karolina Latter
z
Emancypantek
Bolesława Prusa i Karolina, inaczej zwana Karusią Szarłatowiczówna
z
Przedwiośnia
Stefana Żeromskiego. Imię Karolina pojawiło się również w znanej
wszystkim popularnej, śląskiej piosence
Poszła Karolinka do Gogolina….
Znane posiadaczki
tego imienia to Karolina Kózkówna polska męczennica, dziewica i błogosławiona Kościoła
Katolickiego. Oprócz formy Karolina, pojawiła się także Karola. Zdrobnienia: Karolcia,
Karolka, Karolinka, Karusia.
Nazwisko: Jurek
Moje nazwisko brzmi: Jurek. Jest to zdrobnienie imienia męskiego Jerzy, od greckiego
słowa georgos, co oznacza rolnik, wieśniak. „Do języka polskiego zostało przejęte
prawdopodobnie bezpośrednio z języka czeskiego, w którym posiadało dwie podstawowe
5
6
Tamże, s. 11.
M. Malec,
Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski,
Warszawa 2003, s. 7.
7
J. Grzenia, op. cit., s.162.
formy: Jurzi obok Jirzi.”
8
Ta ostatnia z biegiem czasu w procesie rozwoju polskiej fonetyki,
przekształciła się w
Jerzy.
„Dawna forma
Jurzi
szczątkowo zachowała się w postaci
zdrobniałej tego imienia
Jurek”
9
,
którego zaistnienie można określić na rok 1396. Imię to
cieszy się powodzeniem, wg badacza Jana Grzenia imię to nosi około 444 tysiące mężczyzn.
Popularność w Polsce imię to zdobyło dzięki kultowi świętego Jerzego we wschodnim
chrześcijaństwie. Święty Jerzy to jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli, uznany
wielkim męczennikiem przez Kościół prawosławny. W czasach średniowiecza imię Jerzy
było bardzo cenione i popularne. Nosili je książęta z Rosji, Litwy, Czech i Niemiec. Znani
nosiciele tego imienia w Polsce to np.: kanclerz Jerzy Ossoliński, pisarz Jerzy Żuławski czy
Jerzy Szaniawski. W literaturze: Jerzy Szretter z
Popiołu i diamentu
Jerzego
Andrzejewskiego oraz Jerzy z
Kolumbów
Romana Bratnego. Zdrobnienia: Jurek, Jureczek,
Juruś.
Miejscowość: Bodzanów
Mieszkam w Bodzanowie. Jest to mała wieś w województwie opolskim, w gminie
Głuchołazy. Na dzień dzisiejszy posiadająca około 1200 mieszkańców. W Polsce istnieją trzy
miejscowości opatrzone nazwą Bodzanów.
Słownik etymologiczny miast i gmin PRL
Stanisława Rosponda oraz
Nazwy miast Polski
Kazimierza Rymuta wymieniają tylko jedno
miejsce w powiecie płockim. Żadna pozycja badawcza nie zarejestrowała tej w województwie
opolskim, zapewne ze względu na jej niewielki obszar. Posługując się wyłącznie własną
wiedzą, mogę powiedzieć, że niegdyś, do końca II wojny światowej, miejscowość ta nosiła
nazwę
Langendorf,
co z niemieckiego oznacza ‘długa wieś’. Nazwa ta motywowana była
faktyczną długością tej wioski, istnieje jedna długa ulica z osadzonymi po jednej i drugiej
stronie budynkami mieszkalnymi. Po II wojnie światowej nazwę zmieniono na
Dłużnica.
Od
roku 1947 miejscowość nosi nazwę
Bodzanów,
słowniki wyżej wymienione podają, że sama
nazwa
Bodzanów
pochodzi od nazwy osobowej
Bodzan.
Analiza etymologiczna mojego imienia i nazwiska opierała się jedynie na danych
zawartych w słownikach etymologicznych imion polskich, ponieważ moje nazwisko to
zdrobnienie męskiego imienia. Zarówno jedno jak i drugie imię należy do popularnych nazw
8
9
J. Bubak,
Księga naszych imion,
Wrocław 1993, s.156.
Tamże.
osobowych, wykorzystywanych często w literaturze. Podczas studiowania onomastyki
zauważyłam, jak bardzo zmienia się kierunek nazewnictwa. Rodzice mają skrajnie różne
poglądy w kategorii nadawania imienia dzieciom. Jedni sięgają po tradycyjne, staropolskie
imiona, inni wybiegają przed szereg czerpiąc inspiracje z poza granic Polski. Można doszukać
się plusów takich zabiegów. Różnorodność imienna, innowacyjność i poszerzenie kanonu
imion.
Chcąc zagłębić się w pochodzenie nazwy mojej miejscowości, znalazłam tylko opis
miejsc o takiej samej nazwie jak moja wieś. Posłużyłam się więc własną wiedzą, którą
przekazali mi rodzice i dziadkowie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin