wlasnosc intelektualna.docx

Maciej Maciejak

Własność intelektualna

Prawa autorskie podmioty chronione i zakres ochrony

              Pojęcie prawo własności intelektualnej odnosi się do wszelkich wytworów ludzkiego umysłu, jak i praw do korzystania z nich. Prawo własności intelektualnej daje uprawnionym osobom możliwość zakazania innym pełnego korzystania z utworów, koncepcji lub znaków będących przedmiotem ochrony.               Przedmiotem ochrony nie są przedmioty materialne, lecz pewne dobra stanowiące zjawiska o charakterze niematerialnym. Dobra niematerialne to dobra występujące w obrocie cywilnoprawnym, nie posiadające postaci materialnej. Stanowią one wynik trzech twórczości: artystycznej, naukowej i wynalazczej.

              Uprawnioną osobą jest twórca własności intelektualnej. Twórcą może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna, której nazwisko widnieje na egzemplarzach utworu lub w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. Może być tak, że twórca nie ujawnił swojego autorstwa – wtedy zastępuje go producent lub wydawca, czyli osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

              Możemy również spotkać się z takim przypadkiem, że twórca nie ujawnia swojego autorstwa, a podpisuje się pod cudzym nazwiskiem lub też oznaczeniem – jest to już fałszerstwo, które wiąże się również z kopiowaniem cudzych dzieł, stylu, itp. Występuje również taki termin jak ghostwriter, tłumacząc jest to pisarz-widmo, inaczej mówiąc to osoba, która za opłatą, redaguje teksty piosenek, książki, opowiadania, które w późniejszym czasie zostaną opublikowane pod nazwiskiem zleceniodawcy. Na zlecenie polityków, ghostwriterzy często zobowiązują się pisać dla nich przemówienia. W Polsce uprawianie ghostwritingu jest niezgodne z prawem.

              Każdemu twórcy utworu, przysługują prawa autorskie, które upoważniają autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpania z niego korzyści finansowych. Zgodnie z prawem, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej, w szczególności są to utwory wyrażane słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi, plastyczne, fotograficzne, muzyczne, słowno-muzyczne, itp. Prawo autorskie działa automatycznie – ochrona praw autorskich rozpoczyna się z chwilą ustalenia utworu, który nie musi być przy tym skończony.

              Jakie są prawa osobiste twórcy? Otóż twórca, może swoje autorstwo zataić przez opublikowanie utworu anonimowo, pod pseudonimem, lub kryptonimem. Współtwórcom wspólnie przysługuje prawo autorskie. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie. Aby wykonać prawo autorskie do całości utworu, potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców, w przypadku jej braku, współtwórca może żądać rozstrzygnięcia drogą sądową. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Nie jest

się współtwórcą jeśli, np. przejrzy się tłumaczenie utworu poetyckiego, dokona opracowania cudzego utworu, korekty w tekście jak i dodanie do niego własnego opracowania.

              Czy każdy utwór ma charakter pracowniczy? Otóż, aby utwór miał charakter pracowniczy niezbędne jest, aby stworzenie utworu nastąpiło w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze strony pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe.

              Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.

              W przypadku pracy magisterskiej lub licencjackiej, uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta.

              Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.

1