UKŁAD KRĄŻENIA

Układ krążenia to układ narządów organ- system, odpowiedzialny za transport płynów (krew, limfa) w organizmach zwierząt. Jest on układem zamkniętym , w którym krew krąży w systemie określonych naczyń krwionośnych. Serce pełni w nim rolę pompy zalewowo-tłoczącej (ssąco-tłoczącej) zapewniającej stały obieg krwi.
1628r. – William Harvey; jako pierwszy opisał budowę i funkcjonowanie krwioobiegu
Nadrzędną rolę w układzie krążenia spełniają różnorodne typy naczyń:
   - żyły
   - tętnice
   - naczynia włosowate
Ciśnienie krwi wytwarzane jest przez pracę pulsującą mięśnia sercowego oraz wspomagającą pracę mięśniówki tętnic.
Układ krwionośny składa się z:
   - serca ( z własnym systemem naczyń wieńcowych)
   - naczyń krwionośnych
WAŻNE!!!!  (do powtórki)
budowa strukturalna serca ; obieg duży i mały ; układ bodźco-twórczy i bodźco-przewodzący

Czynniki ryzyka oraz rozwój chorób sercowo- naczyniowych

STRATEGIE/SPOSOBY MODYFIKACJI CZYNNIKÓW RYZYKA WEDŁUG WHO

1. Strategia populacyjna
Polega na zmianie w całej populacji elementów stylu  życia i czynników środowiskowych, które są przyczyną masowego występowania choroby wieńcowej i zaburzeń naczyniowych.
      np.  zakaz palenia w miejscach publicznych
              automaty w szkołach – brak napojów wysokosłodzących
              budowanie stadionów i boisk – Orliki

2. Strategia dużego ryzyka
Wyodrębnienie z populacji osób z dużym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i podjęciu działań służących modyfikacji istniejących u osób z czynnikiem wysokiego ryzyka .
      np. wywiady lekarskie

3. Strategia prewencji wtórnej – zapobieganie
Polega na zapobieganiu powtórnych incydentów wieńcowych i postępowi choroby u grupy pacjentów z rozpoznaną chorobą niedokrwienną serca.
     np. farmakoterapia zapobiegawcza – Acard, Polocard

NOWE CZYNNNIKI RYZYKA
Są to zazwyczaj czynniki izolowane z krwi a ich zmienność stęż. koreluje się z ryzykiem występowania chorób sercowo-naczyniowych.
     np. lipoproteina
            fibrynogen
            molekuły adhezyjne     ICAN-1, VACAN-1, E-selektyna itp.

UNERWIENIE SERCA
1. Regulacja współczulna 
- nerw  sercowo-szyjny górny
- nerw sercowo-szyjny środkowy
- nerw sercowo-szyjny dolny
- nerw piersiowy
2.Regulacja przywspółczulna  
- gałęzie sercowe górne ( rozgałęzienia części szyjnej nerwu błędnego)
- gałęzie sercowe piersiowe ( rozgałęzienia od części piersiowej nerwu błędnego)
- gałęzie sercowe dolne (nerw krtaniowy wsteczny)

Nerw Błędny:
- nerw czaszkowy ( w sumie 12)
- jest dziesiątym nerwem czaszkowym
- zwalnia pracę serca
- biegnie od podstawy czaszki w dół

Farmakoterapia Nadciśnienia Tętniczego:

Organizm człowieka posiada tzw. układ zabezpieczający  prawidłowe ciśnienia tętnicze .
Funkcjonujący w oparciu o różne mechanizmy:
   1) Działające przez OUN
       - ośrodek sercowy (regulują ukł. współczulnego i przywspółczulnego; składa się z ośrodka zwalniającego  czynność serca w rdzeniu przedłużonym i  przyspieszającego  czynność serca w rdzeniu przedłużonym (w rogach bocznych rdzenia)
       - ośrodek naczynioruchowy ( w rdzeniu przedłużonym i tworze siatkowym)
   2) Neurohumoralna regulacja ciśnienia krwi
       - uwolnienie amin katecholowych (adrenalina, serotonina)
       - wytworzenie wazopresyny
       - wytworzenie angiotensyny drugiej

   3) Miejscowe mechanizmy regulujące przepływ
      - prostaglandyny ( reakcja o charakterze zapalnym)
     - kininy
      - histamina (alergia)
      - adenozyna
      - cholina
      - kwas mlekowy ( reakcje energetyczne beztl. ,kurcząco)
      - CO₂  (rozszerza naczynia)

Czynniki biorące udział w patomechanizmie nadciśnienia tętniczego:
   - wzrost napięcia układu współczulnego
   - zaburzenia hormonalne
   - zburzenia czynności nerek → wzrost retencji H₂O, brak filtracji, wzrost objętości osocza
   - zmniejszenie światła tętniczek oporowych →na skutek np. miażdżycy
   - upośledzenie regulacji krążenia przez OUN

Rodzaje i podział nadciśnienia tętniczego:
  1. Podział ze względu na przyczynę:
       - wtórne (następstwa innej choroby np. niedoczynności nerek)
       - pierwotne
2. Podział ze względu na szybkość powstawania:
       - łagodne (ok. 30% społeczeństwa)
       - złośliwe
3. Podział w zależności od utrzymywania się:
       - chwiejne
       - ustalone

Cele leczenia hipotensyjnego:
+ skuteczne obniżenie ciśnienia (135/100)
+ przywrócenie prawidłowej struktury serca i naczyń
+ obniżenie prawdopodobieństwa zachorowań i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych

Farmakoterapia okresów nadciśnienia:
   1. Unormowanie stylu życia.
   2. Wprowadzenie leków moczopędnych
   3. Wprowadzenie β-blokerów (przy braku skuteczności łączy się je z lekami moczopędnymi)
   4. Podawanie inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I) lub leków blokujących kanały wapniowe (leki te stosuje się samodzielnie lub w połączeniu z diuretynami albo z β-blokerami)
   5. Działanie hipotensyjne w ciężkich postaciach nadciśnienia:
          - leki hipotensyjne działające na OUN
          - leki sympakolityczne
          - leki adrenolityczne blokujące receptor α1 
          - leki rozkurczające mięśnie gładkie naczyń

Klasyfikacja leków anty-hipotensyjnych na podstawie punktu uchwytu i mechanizmu działania :
1. DIURETYKI
     + Tiazydy i Tiazydy heterocykliczne     np. hydrochlorotiazyd, indapamid
     + Diuretyki pętlowe                                np. Furosemid, Torasemid
     + Diuretyki oszczędzające jony K⁺        np. Amilorid, Triamteren, Spironolakton 

2. LEKI HAMUJĄCE CZYNNOŚCI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO
   a) β-adrenolityki                                        np. Metoprolol, Atenolol
   b) α-adrenolityki                                       np. Prazosyna
   c) leki o ośrodkowym mechanizmie działania:
         * pobudzająco w śródmózgowiu, presynaptyczne receptory                    np. Klonidyna, Guanfacyna
         * pobudzające OUN receptory imidazolowi                                                  np. Moksonidyna, Rilmenidyna
         * Metyldopa
         * Alkaloidy rauwolfii (Rezerpina)
  d) leki hipotensyjne o obwodowym działaniu sympakolitycznym
         * pochodne Guanidyny                      np. Guanetydyna
         * alkaloidy Rauwolfii                          np. Rezerpina

3. ANTAGONIŚCI KANAŁÓW WAPNIOWYCH
      np. Nimodipina

4. INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY
      np. Enalapril, Lisinopril

5. ANTAGONIŚCI RECEPTORA ANGIOTENSYNY
      np. Losartan, Kondesartan

6. INHIBITORY RENINY
      np. Aliskiren

7. WAZODILATORY
       * tętnicze                 np. Dihydrolezyna, Todrelazyna
       * tętnicze i żylne     np. Nitroprusydek

8. LEKI HIPOTENSYJNE AKTYWUJĄCE JONY K⁺
      np. Pinacidil, Diazoksyd, Minoksydil

Leki Moczopędne – DIURETYKI

Działające na korony kanalika nefronu:
   - Tiazydy
   - Tiazydy heterocykliczne

Mechanizm działania:
Są to inhibitory koprzenośnika Na⁺/Cl⁻ zlokalizowanego w segmencie korowym kanalika dalszego stanowiącego wydłużenie kanalika grubościennego ramienia występującego w pętli nefronu.
Diuretyki te łączą się z miejscem anionowym koprzenośnika blokując wchłanianie zwrotne jonów Na⁺.

Działanie hipotensyjne tiazydów wynika z:
  - zmniejszenia objętości płynów krążących w naczyniach
  - zmniejszenia pojemności minutowej serca
  - bezpośredniego działania zwiotczającego mięśnie gładkie naczyń krwionośnych

Działanie hipotensyjne tiazydów heterocyklicznych:
  - zmniejsza objętość krwi krążącej
  - zmniejsza pojemność minutową serca

Działania niepożądane w diuretykach:
  - hipoglikemia
  - hipokalemia
  - hipomagnezemia
  - hiperkalemia
  - hiperglikemia
  - zwiększenie stęż. kwasu moczowego ( w dmie moczanowej)
  - zwiększenie stęż. cholesterolu i trój glicerydów oraz zmniejszenia frakcji HDL we krwi

Miejsce diuretyków w terapii nadciśnienia:
  - mogą być lekiem pierwszego rzutu.
  - powinny być stosowane jako drugi lek.
  - muszą być zastosowane jako lek 3!

LEKI β-ADRENOLITYCZNE

Są kompetatywnymi antagonistami receptorów katecholaminowych typu β, które są zlokalizowane w różnych tkankach. Konkurują z aminami katecholinowymi – receptor typu β

Podział:
1. Leki I generacji – nieselektywne, blokują oba podtypy receptorów β
          np. Propranolol   - wykazuje ISA
                 Pindolol         - wykazuje ISA
                 Tymolol
                 Nadolol
                 Oksprenolol
                 Alprenolol

2. Leki II generacji – bardziej selektywne względem receptorów β₁   ; tzw. kardioselektywne
          np. Metoprolol
                 Atenolol
                 Bisoprolol
                 Betaksolol
                 Aceutolol   - wykazuje ISA

3. Leki III generacji – wielofunkcyjne (hybrydowe) lub wazodylat.
          np. Labetalol (kardioselektywny)
                                    blokuje receptory α₁ adrenergiczne
                Karwedinolol ( niekardioselektywny)
                                           blokuje receptory α₁, nieznacznie blokuje kanaliki wapniowe, działa wazo dylatacyjnie)
                Celiprolol (kardioselektywny)
                                   silny agonista receptora β₂, działa wazo dylatacyjnie, słabo blokuje receptory α
               Nebiwolol ( wybitnie kardioselektywny)
                                    działanie naczyniorozszerzające, wynika z mechan. Aktywacji szlaku przemian adrenergicznych,
                                    tlenek azotu (NO) – w śródbłonku

Działanie hipotensyjne β-blokerów wynika z :
  - bezpośrednich efektów kenodynamicznych – zmniejsza częstość rytmu w pojemności minutowej serca
  - bezpośredni wpływ na OUN
  - obwodowego hamowania aktywności układu sympakolitycznego
  - wzrostu wytwarzania przedsionkowego peptydu ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
  - wzrostu wytwarzania prostacykliny ( rozszerzanie naczyń)
  - przestrojenia baroreceptorów (strojenie układu krążenia)                      

Objawy nagłego odstawienia β-blokerów:
  - wzrost aktywności ukł. współczulnego
  - wzrost ciśnienia tętniczego krwi
  - tachykardia
  - możliwość ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego ( u pacjentów z chorobą wieńcową – zwłaszcza!)

LEKI BLOKUJĄCE

Podział:
A. Nieselektywne (blokada α₁ i α₂)               np. Fenoksybenzamina, Fentalamina
B. Selektywne (blokada α₁)                            np. Prazesyna, Doksazosyna, Terazosyna, Trimazosyna

Mechanizm działania:
  - blokowanie postsynaptycznych receptorów α₁ - adrenergicznych
  - w przypadku niektórych także na bezpośrednim działaniu wazo dylatacyjnym
            (hamowanie aktywności fosfodiesterazy)

Efekt działania:
Silna reakcja rozkurczowa drobnych tętniczek oporowych i zmniejszenie oporu obwodowego

Dodatkowe wł. Farmakologiczne – α-blokery

1.       Korzystny wpływ na profil lipidowy
     - spadek poziomu cholesterolu
     - spadek stęż. trój glicerydów
     - spadek stęż. frakcji LDL i VLDL
     - wzrost HDL

2.       Wzrost tkankowej wrażliwości na insulinę
     - komórki lepiej wykorzystują glukozę
     - leczenie nadciśnienia u pacjentów z cukrzycą

3.       Działania niepożądane:
     - hipotonia autostatyczna (początek terapii, efekt pierwszej dawki)
     - obrzmienie błon śluzowych nosa
     - bóle głowy
     - zmęczenie
     - senność

Preparaty:
- Clonidyna (Klonidyna)

KLONIDYNA

Mechanizm działania:

...