parazyty zajebiste-EGZAMIN!!!.doc

Zestaw 1

1.Pasożyt

To organizm cudzożywny, który wykorzystuje stale lub okresowo organizm żywiciela jako źródło pożywienia i środowisko życia. Pasożytnictwo to oddziaływanie antagonistyczne między organizmami, która przynosi korzyść jedynie pasożytowi; żywicielowi, zwanemu czasem gospodarzem, związek ten przynosi wyłącznie szkody (straty substancji odżywczych, destrukcja tkanek, zatrucie produktami przemiany materii pasożyta itp.). Pasożyt może doprowadzić organizm żywiciela do wyniszczenia a nawet śmierci.

Ze względu na stopień zależności od żywiciela pasożyty dzieli się na:

·         fakultatywne, okolicznościowe, względne - mogące rozwijać się zarówno na żywych organizmach, jak również na materii nieożywionej. Forma odżywiania zależy od predyspozycji genetycznych, dostępu do rośliny żywicielskiej, jej podatności na zakażenie oraz warunków pogody

·         obligatoryjne, ścisłe, bezwzględne i względne - mogące rozwijać się w fazie wegetatywnej tylko w lub na organizmach żywych. Poza organizmem żywiciela pasożyty te mogą przetrwać tylko jako niektóre formy rozwojowe organizmu - przetrwalniki.

Ze względu na środowisko życia pasożyty dzieli się na:

·         pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty),

·         pasożyty wewnętrzne (endopasożyty).

Ze względu na czas trwania związku z żywicielem pasożyty dzieli się na:

·         pasożyty stałe – bytujące na lub w organizmie żywiciela,

·         pasożyty czasowe – wykorzystujące żywiciela okresowo, np. podczas pobierania pokarmu (kleszcze, pijawki) lub w larwalnych stadiach rozwojowych (gzy). 

(Wg. Stefańskiego) Pasożyta charakteryzuje to że:

-czerpie pokarm od drugiego członka zespołu;

-wykorzystuje organizm żywiciela jako miejsce zamieszkania;

-wykazuje pewną trwałość stosunku z żywicielem;

-szkodzi żywicielowi, nie zawsze dając jednak objawy chorobowe- co rożni go od symbionta

2. Patogeneza fasciolozy

a. Młodociane motylice drążą w miąższu wątroby korytarze, dążąc do przewodów żółciowych.

b. Uszkadzając naczynia krwionośne powodują wynaczynienia krwi co w krańcowych przypadkach powoduje skrwawienie do jamy otrzewnowej.

c. Przywry w przewodach żółciowych odżywiają się komórkami nabłonka oraz oddziaływają mechanicznie, uszkadzając je.

d. Zmiany w obrębie ścian przewodów żółciowych (włóknienie) są wynikiem wpływu metabolitów pasożyta na przemiany PROLINY w organizmie żywiciela.

e. U bydła dochodzi do przesycenia przewodów żółciowych SOLAMI WAPNIA i MAGNEZU (proces wapnienia) co skutkuje tworzeniem się ODLEWÓW PRZEWODÓW (cholangioitis chronica hyperplastica).

f. Młode motylice wnikają w miąższ wątroby powodują URAZOWE, OSTRE ZAPALENIE WĄTROBY ( hepatitis distomatosa acuta).  Na powierzchni wątroby widać punkcikowa te otworki, prowadzące do korytarzy wypełnionych krwią i rozpadłymi hepatocytami. Później, wydrążone kanały stają się większe i wnikają w głąb miąższu.

g. ROZLEGŁY ROZROST TKANKI ZIARNINOWEJ (na skutek wzmożonych odczynów naprawczych) àBLIZNOWACENIE ( wypełnianie ubytków miąższu) hepatitis distomatosa chronica. àZAPALENIE ŚCIAN PRZEWODÓW ŻÓŁCIOWYCH (czasami dochodzi do ropnego zapalenia przewodów żółciowych cholangitis purulenta)àŁĄCZNOTKANOWE ZGRUBIENIE ŚCIAN (a towarzyszy temu osadzanie się soli wapnia i magnezu) i ROZROST OKOLICZNEJ TKANKI ŁĄCZNEJ (między- i śródzrazikowej)à Ostatnim etapem jest MARSKOŚĆ WĄTROBY TŁA MOTYLICZEGO cirrhosis hepatis distomatosa

h. W wyniku uszkodzenia wątroby i oddziaływania na organizm metabolitów pasożyta dochodzi do zmian parametrów hematologicznych i biochemicznych takich jak: leukocytoza, eozynofilia, spadek wskaźników  czerwonokrwinkowych, zmiana zawartości białka i jego frakcji, wzrost aktywności enzymów ( np. GLDH, AST, GGT).

i. Pogarsza się stan ogólny zwierzęcia, utrata apetytu, biegunki, nastroszenie sierści, wychudzenie, spadek mleczności, niekiedy żółtaczki, obrzęki na przedpiersiu i szyi, powiększenie brzucha u owiec ( na skutek gromadzenia się dużych ilości płynów)

3. Charakterystyka świdrowców

Świdrowce czyli: Leiszmanie i trypanosomy

Są bezwzględnymi pasożytami kręgowców, u których żyją w osoczu krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym i narządach miąższowych, i u bezkręgowców, u których lokalizują się w jelicie i innych narządach.

Należą do wiciowców. Mają wrzecionowaty, a rzadziej kulisty lub owalny kształt. Ich ciało zaopatrzone jest  zawsze w pojedynczą witkę z wyjątkiem form owalnych i kulistych (Leishmania).

U niektórych wydłużonych form pojawia się drugi narząd ruchu – błona falująca.

W rozwoju świdrowców często pojawia się żywiciel pośredni.

Kuliste i owalne àpasożytują w tkankach. Wrzecionowateà pasożytują w osoczu krwi, przewodzie pokarmowym owadów, naczyń mlecznych roślin.

Wielkość: 10-80um dł., 0,5-3 um szer; Trypanosoma ingens pasożytujący u przeżuwaczy wyjątkowo bije rekord wielkości dł. 122um dł i 10um szer.

Posiadają gładką, cieniutką otoczkę (pellikula) która otacza ciało, u większych gatunków otoczka może być pogrubiona, a pod błoną mogą występować kurczliwe włókna (mionem).

Zarodź przybiera strukturę piankowatą. Wewnątrz zarodzi daje się niejednokrotnie stwierdzić chromatyczne granulacje oraz wodniczkę w pobliżu kinetoplastu.

Jądro leży pośrodku, zaopatrzone jest w jedno jąderko.

Wić- zbudowana z nici osiowej (axonema) i pochewki. Axonemma zbudowana jest 9 obwodowych i 2 środkowych włókien. Wić odchodzi od blefaroplastu i przechodzi pelikulę. U rodzajów posiadających błonę falującą (jest ona fałdem pelikuli), nić osiowa biegnie wzdłuż wolnej krawędzi tej błony.

Typowe świdrowce pasożytujące w osoczu krwi poruszają się ruchem wężykowatym.

Rozmnażają się drogą PODZIAŁU PODŁUŻNEGO. Najpierw dzieli się jądro i kinetoplast, później wytwarza się nić osiowa (równolegle do poprzedniej) jednocześnie z błoną falującą. Podział całej komórki następuje później.  U niektórych z rodzaju Trypanosoma podział jest tak szybki że komórki nie nadążają się rozłączyć a już powstają kolejne powstają wtedy tzw. RÓŻYCZK(kilkanaście trypanosomów).

Świdrowce pochłaniają z organizmu żywiciela znaczne ilości węglowodanów. Ciężar pochłoniętych cukrów może 2-3 krotnie przewyższać ich masę. U opadniętych zwierząt może to powodować znaczną hipoglikemię.

Do rozwoju tych pasożytów potrzebni są dwaj żywiciele.

Świdrowce dzieli się na 5 istotnych dla medycyny grup:

1.Trypanosoma

-Kinetoplast umieszczony w pobliżu tylnego końca ciała; błona falująca długa;

-Pasożyty tego rodzaju mogą przechodzić przez postać Blastocrithidia (2) i Leptomonas(4) oraz Leishmania (5);

2.Leishmania

-Zarażenie następuje przez ukłucie skóry lub poprzez odchody, w których zawarte są świdrowce;

3.Blastocrithidia

-Kinetoplast przesunięty do przedniej połowy ciała przed jądro.

-Krótka błona falująca

- Gatunki należące do tego rodzaju przechodzą w swym cyklu rozwojowym przez postać Leptomonas(4) i Leishmania(5).

-Pasożyty bezkręgowców, a zarażenie następuje przez cysty wydalane z kałem.

4. Leptomonas

-Kinetoplast na przednim końcu ciała, a od kinetoplastu odchodzi krótka nić osiowa oraz brak błony falującej

-W cyklu rozwojowym przechodzi przez stadium Leishmania (5)

-Pasożytuje na bezkręgowcach, zarażenie następuje za pośrednictwem cyst wydalanych z kałem.

5.Leishmania

-Kulistego lub owalnego kształtu z krótką nicią osiową, nie wystającą jednak poza ciało komórki. Pozbawione wolnej wici i błony falującej.

-Pasożyd ;-) kręgowców .

4. Rozwój słupkowców

a. Słupkowce małe

Rozwój tych nicieni przebiega bez wędrówek. Larwy po zrzuceniu wylinek z L3 wnikają w błonę śluzową jelita grubego, tworząc guzki. W nich linieją dwukrotnie, wpadają do światła jelita i dojrzewają płciowo. Okres prepatentny inwazji wynosi od 8 do 20 miesięcy. Szczególnie niebezpieczne są larwy schowane w guzkach które w okresie jesiennym  wstrzymują rozwój i wczesną wiosną wydostają się masowo z guzków powodując rozsiane zapalenie błony śluzowej jelita grubego.

b. Słupkowce duże

-Strongylus edentatus: Do zarażenia dochodzi per os larwami inwazyjnymi III stadium, które po przedostaniu się do jelita cienkiego tracą wylinkę i przenikają do błony śluzowej jelita cienkiego. Dalej, larwy przebijają się przez mięśniówkę jelita do otrzewnej trzewnej i pomiędzy dwoma listkami krezki dochodzą do korzenia krezki i dalej do otrzewnej ściennej, gdzie linieją dwukrotnie w cystach do postaci L5. Następnie larwy opuszczją cysty i wracają tą samą drogą do jelita grubego. Tam pod błoną surowiczą jelita grubego zostają jeszcze miesiąc, worząc guzki wielkości orzecha laskowego i wkońcu przechodzą do światła jelita.

-Strongulus equinus: Do zarażenia dochodzi per os larwami L3, które w jelicie cienkim tracą wylinkę i przemieszczają się do jelita ślepego. W jego podśluzówce tworzą guzki, w których po 11 dniach przekształcają się w L4. Larwy te,przebijają błonę surowiczą jelita ślepego i przedostają się do jamy brzusznej. Stamtąd do wątroby i trzustki, w których linieją i przekształcają się w L5. Larwy L5 powracają do jelita ślepego, drążąc kanały w miejscu graniczenia trzustki z głową jelita ślepego i okrężnicy.

-Strongylus vulgaris: Zarażenie per os larwami L3, które dostają się do jelita grubego. W kryptach śluzówkowych jelita ślepego i gałęzi poprzecznej okrężnicy zrzucają wylinkę, stając się L4. Larwy L4 wędrują poprzez tętniczki błony śluzowej jelita (pod prąd krwi) do sieci tętnic krezki, kalecząc błonę wewnętrzną tętnic co powoduje powstawanie zakrzepów przyściennych, a w następstwie uszkodzeń mięśniówki tętnic- tętniaków. W przedniej tętnicy krezkowej , pod osłoną zakrzepów larwy linieją do L5 i są spłukiwane przez prąd krwi podczas odrywania się zakrzepów od ścian tętnic.  Odrywające się zakrzepy mogą zaczopować światło mniejszych naczyń tętniczych i spowodować występowanie zatorów oraz lokalnych zawałów pewnych odcinków jelita konia. Dalej larwy L5 dostają się z prądem krwi do ściany jelita grubego i następnie przedostają się do światła jelita grubego.

5 Charakterystyka wszołów ssaków- Mallophaga

-Narządy gębowe typu gryzącego.

-Odwłok płaski, owalny

-Długość 1-11mm, najczęściej zabarwione na kolor od jasnożółtego do ciemno brązowego.

-Otwór gębowy brzuszny, uzbrojony w dwie haczykowatego kształtu żuwaczki, na końcu ząbkowane.

-Karmią się złuszczonym nabłonkiem, włosem, rzadziej krwią. Osiedlają się albo wysko na włosie albo  na skórze

-Typ rozwoju- przeobrażenie niezupełne, larwa linieje 3-krotnie, rozwój od jaja do postaci dojrzałej trwa od 3 do 4 tygodni.

-Liczba składanych jaj waha się 10-30, a w ten sposób jedna para wszołów może dawać w ciągu kilku miesięcy ponad 100 000 sztuk potomstwa. Po złożeniu jaj mija 5-8 dni zanim wyklują się larwy.

-Żyją od kilku tygodni do kilku miesięcy, jednak są specyficznie przywiązane ponieważ śmierć żywiciela powoduje również śmierć wszołów. Wszoły osiedlają się na zwierzętach utrzymywanych w złych warunkach.

-Latem populacja wszłów zmniejsza się z powodu temperatury ponieważ larwy giną w temperaturze powyżej 37,8st Cel.

- Wszoły swoim ruchem powodują niepokój zwierząt,  ocieranie się o przedmioty, ogryzanie i drapanie miejsc swędzących. Przy intensywnej inwazji powoduje zapalenie skóry, nastroszenie i zmatowienie sierści, wyłysienia, łuszczenie nabłonka, rany i strupy. To wszysto ujemnie wpływa na kondycję, wydajność zwierząt. Same wszoły mogą przenosić choroby zakaźne, poprzez bakterie chorobotwórcze, wirusy i riketsje.

-Jajo wszoła do włosa przyczepione jest tylko podstawą.

-Wśród wszołów ssaków wymieniamy:

Trichodectes canis: ok. 2mm, głowa prawie kwadratowa, nieco szersza niż dłuższa, lekko wcięta na przednim końcu;  żywicielem jest pies i kot, a w szczególności chodzi tu o osobniki młode i zaniedbane. Umiejscawia się na włosach głowy i szyi.

Werneckiella equi: ok. 2mm, długość głowy równa szerokości, żywicielem jest koń i osioł. Poza żywicielem wszoł żyje do 10 dni. Umiejscawia się na szyi i kłębie, a przy inwazjach intensywnych na całym ciele. żywią się włosami, złuszczonym naskórkiem,strupami oraz płynem wysiękowym. Mogą przenosić wirusy NZK.

- Poza tym rozpoznajemy jeszcze: Felicola subrostratus, Bovicola bovis, ovis i  caprae

Zestaw 2

1. Pasożytnictwo

to forma współżycia dwóch organizmów, w której jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi szkody (najważniejsza cecha różnicująca od np. komensalizmu). Osobnik, który czerpie korzyści z pasożytnictwa nazywany jest pasożytem, a ten, który ponosi szkody - żywicielem. Im układ pasożyt-żywiciel trwa dłużej, tym jest bardziej stabilny. Istnieją dwa rodzaje pasożytnictwa - pasożytnictwo zewnętrzne i wewnętrzne. W przypadku śmierci żywiciela ginie także pasożyt. Z tego powodu pasożyty starają się utrzymywać swego żywiciela przy życiu, np. w organizmie ludzkim może żerować tylko jeden tasiemiec. W niektórych przypadkach (np. owsików) pasożyt nie jest jednak bardzo dobrze przystosowany do funkcjonowania w ciele żywiciela. Większe ich ilości przyczyniają się do rozwoju owsicy i mogą zakończyć się śmiercią żywiciela. Wówczas giną również pasożyty, które tracą dostęp do pokarmu.

Trwałość związku, zapewnienie przez żywiciela miejsca zamieszkania oraz działania pasożyta polegające na utrzymywaniu jednak przy życiu swojego żywiciela charakteryzuje pasożyty-pasożytnictwo i różnicuje ten stosunek z drapieżnictwem.

2.OBJAWY ZARAZY STADNICZEJ

Exanthema coitale paralyticum equorum/”durine”

Wywoływana przez Trypanosoma equiperdum.  Podobnie do innych świdrowców, świdrowiec koński umiejscawia się we krwi. We krwi końskiej pojawia się w dużych ilościach tylko podczas gorączki, natomiast u zwierząt laboratoryjnych  może namnażać się w ilości dorównującej ilości krwinek czerwonych. Ponadto stwierdza się je w płynie mózgowo-rdzeniowym, śledzionie, węzłach chłonnych, wątrobie jądrach i innych narządach. W pierwszym okresie choroby świdrowce występują w śluzie pochwy i przewodzie moczowo-płciowym oraz płynie obrzękowym (obrzęki skórne). Okres wylęgania choroby waha się w znacznych granicach, od kilku . dni do kilku miesięcy, średnio 15—60 dni, przy czym na ogół okres ten jest krótszy u klaczy niż u ogierów. Objawy kliniczne i przebieg zarazy stadniczej ma w Europie przebieg przewlekły lub częściej jeszcze nietypowy, w krajach południo­wych natomiast ostry.

POSTAĆ PRZEWLEKŁA ZARAZY STADNICZEJ

Składa się z 3 okresów:

1.zmiany zewnętrznych narządów rodnych

- Pierwsze objawy chorobowe występują u ogierów na puzdrze w po­staci chłodnego, ciastowatego, niebolesnego obrzęku niekiedy jednak środkowa okolica obrzęku ma charakter zapalny obrzęk rozszerza się wkrótce na mosznę i podbrzusze. Obrzęki te mogą być trwałe lub czasowe.

- Prącie, a szczególnie żołądź, Jest obrzękłe. Zewnętrzne ujście przewodu moczowo-płciowego jest zaczerwienione. Podczas wzwodu prącia żołądź wydaje się powiększona. Na powierzchni żołędzi mogą tworzyć się czer­wone plamki, nadżerki, a nawet owrzodzenia. Uszkodzenia te nie są jednak stałe ani typowe. Oddawanie moczu staje się bolesne; ogier napina się, oddając niewielką ilość moczu. Popęd płciowy pozostaje, często nawet jest wzmożony, spółkowanie jest jednak utrudnione w związku z powięk­szeniem żołędzi i bólem odczuwanym przez ogiera przy próbach wpro­wadzenia prącia do pochwy.

- W późniejszym okresie tworzy się na granicy puzdra i błony śluzo­wej pierścieniowa ty twardy wałek.

- Regionalne węzły chłonne są w mniejszym lub większym stopniu obrzękłe., U klaczy obrzękłe są obie wargi sromowa lub, najczęściej, jedna z nich. Błona śluzowa jest przekrwiona. Obrzęk dotyczy również łech­taczki, która niekiedy jest tak powiększona, że wysuwa się ze szpary sromowej. Podobnie jak u ogiera obrzęk może obejmować dalsze okolice podbrzusza i wymię. Z pochwy -wydostaje się przejrzysta wydzielino\ śluzowa, .która po kilku dniach staje się lepka i żółta. Na błonie śluzowej mogą pojawiać się nadżerki, a nawet wrzody, które jednak, podobnie jak u ogierów, nie są charakterystyczne. Podrażnienie błony śluzowej wywo­łuje świąd i objawy tzw. nymfomanii (bicie ogonem-rłyśkariie, rozstawia­nie nóg). Ponadto nastawiają się co chwila do oddawania moczu, który oddają tylko w malej ilości.

- W pierwszym okresie choroby powstają również „plamy bielacze". Jak już wspomniano nie mają one nic wspólnego z bliznami pozostałymi po wygojeniu się nadżerek i wrzodów, i stanowią ważną cechę rozpoznawczą w zestawieniu z innymi objawami. Plamy te występują w pierwszym okresie w okolicy .sromu i odbytu lub na puzdrze i żołędzi, mogą pojawiać się w dalszych okresach wokół nozdrzy, na wargach i powiekach.

- Depigmentacja rozpoczyna się zwykle pojawieniem się drobnych o nie­prawidłowym zarysie plamek, które zlewając się w większe plamy pro­wadzą do zupełnego bielactwa okolicy sromu i odbytu. W większości przy­padków jednak proces ten pozbawiony jest cech prawidłowości. Plamy pojawiają się nagle, powiększają się, znikają, tworzą się ponownie już, w postaci kilku plamek o zmiennych kształtach,-to znów występując licznie, przy czym okolica odbytu i części rodnych wygląda jak nakropiona białą farbą. Niektórzy autorzy sądzą, że intensywność pojawiania' się plam bielaczych jest wykładnikiem nasilenia samego stanu chorobowego.

-Objawy ogólne w pierwszym okresie choroby są nietypowe. Ciepłota ciała waha się od 38 do 38,5°. Apetyt jest zachowany, często daje się stwierdzić postępujące wychudzenie. Po pierwszym okresie trwającym kilka tygodni, a nawet miesięcy, obrzęki stopniowo ustępują, proces cho­robowy ulega jednak uogólnieniu

2.Zmiany szczególnie dotyczą skóry i węzłów chłonnych

Najbardziej znamienne dla drugiego okresu są wykwity, pojawiające się na skórze w postaci drobnych i dużych bąbli. Pierwsze, wielkości od ziarna grochu do orzecha laskowego, pokrywają mniejszą lub większą część powierzchni ciała. Osutka pojawia się nagle w ciągu kilku godzin i równie szybko znika. Osutce towarzyszy często lekki świąd.

Drugi rodzaj bąbli to tzw. Obrzęki talarowate to zaokrąglone płaskie obrzęki, wielkości monety 1-złotowej do wielkości dłoni, kształtu krążka, obwarzanka lub podkowy. Sierść w miejscach tych jest matowa i nastroszona. W przeciwieństwie do pierwszych nie powodują świądu. Obrzęki talarowate pojawiają się przeważnie na pośladkach, udach i bo­kach klatki piersiowej, pojedynczo, po kilka, rzadko liczniej. Pojawiają się nagle, trwają kilka dni i równie szybko znikają, aby niekiedy po się ponownie w innej okolicy ciała. Obrzęki talarowate stanowią objaw patognomoniczny zarazy stadniczej. W tym samym okresie choro­bowym obrzękają też często obwodowe węzły chłonne, które mają konsy­stencję miękką, elastyczną, nie są bolesne lub tylko nieznacznie bolesne.

Wycieki z dróg rodnych, a niekiedy również z oczu i nozdrzy stają się częstsze i obfitsze. Z objawów ogólnych wymienić należy zaznaczające się w tym okresie wyraźne osłabienie i chudnięcie. Konie często pokładają się i podnoszą z trudnością.

Wreszcie przy końcu drugiego okresu zaczynają się pierwsze zaburzenia układu nerwowego: przejściowy niedowład lub bezwład mięśni ucha, warg, powiek, nadwrażliwość w okolicy lędźwiowej i drżenie skóry.

Postępują osłabienie i chudnięcie. Mięśnie kończyn tylnych wiotczeją. Koń zmuszony do szybszego ruchu potyka się co chwila. Powstają obrzęki stawów głównie kończyn tylnych, a najczęściej stawu skokowego i pęcinowego. Obrzęki te powstają i niekiedy równie szybko znikają, mogą jednak utrzymywać się do końca życia zwierzęcia, są one chłodne chełbocące i niebolesne.

3.Zmiany w szczególności dotyczą ośrodkowego układu nerwowego

Na czoło objawów wysuwają się zaburzenia układu nerwowego, zaznaczające się często przejściową przeczulicą skóry w róż­nych okolicach ciała.

Przy uciskaniu pni nerwów (n. ischiadictis, n. peroneus, n. intercostalis, n. medianus, n. łn/raorbitalis itp.) występuje bolesność. Z powodu podraż­nienia zapalnego nerwów międzyżebrowych oddychanie sprawia zwierzę­ciu ból; oddechy są powierzchowne, a nadwrażliwość nerwu błędnego powoduje napady, kaszlu. Często w stajni chore zwierzęta unoszą kurczowo jedną kończynę, trzymając ją pewien czas drżącą w powietrzu, jakby w niej odczuwały wędrujące bóle. Porażenia nerwów ruchowych zjawiają się później. Chód staje się niepewny, występuje powłóczenie tylnymi  kończynami,   zataczanie   się upadanie podczas chodu. Przy dłuższym okresie  choroby  niedowład przechodzi w bezwład, połączony z zanikiem mięśni. Szczególnie często występuje    jednostronne,    zwykle lewostronne, porażenie nerwu twarzowego. Twarz jest wtedy asyme-tryczna na skutek opadnięcia lewej małżowiny usznej, górnej powieki, wydłużenia się i przesunięcia ku do-łowi lewego nozdrza i zwisania lewej połowy wargi dolnej (rys. 5). Ponad to występuje niekiedy porażenie nerwów ruchowych prącia, które u ogiera objawia się bezwładnym zwisaniem prącia. W okresie tym koń traci apetyt, błony śluzowe przybierają zabarwienie bladoróżowe. Mocz sta je się gęsty, a ilość mocznika, która normalnie waha się pomiędzy 12—15 g na litr, dochodzi do 34—39 g. Niekiedy ponadto mocz zawiera dużą ilość białka.

...