Wyżyna Częstochowska
Jaskinia w Prędziszowie
J.Cz.I-01.04
λ: 19°11'44".000 φ: 50°47'26".000
M. Częstochowa; m. Częstochowa; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Częstochowskie, Częstochowa-Kucelin, wzgórze Prędziszów.
Ekspozycja otworu: W
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 275.0
Pozostałe otwory: 2 ku SE, 275 m n.p.m.
Właściciel terenu: prywatny, Huta Częstochowa
Długość jaskini [m] 26.0, Głębokość [m] -2.5.
Opis drogi dojścia do otworu
Od końcowego przystanku autobusowego linii 11 należy udać się na południe, wzdłuż opuszczonego bloku mieszkalnego, w kierunku rozległego, częściowo zalesionego młodnikiem sosnowym wzgórza. Po dotarciu do zachodniego obrywu ścian kamieniołomu, należy zejść na jego dno. We wschodnim ograniczeniu kamieniołomu, 2-3 m poniżej jego krawędzi, w wysuniętej grzędzie skalnej, na wysokości 10 m nad jego dnem, znajdują się otwory jaskini: pierwszy, zachodni - w stromym zboczu wśród małych skałek, a drugi, południowo-wschodni - po drugiej stronie grzędy, w ściance skalnej. Opis jaskini
Otwór zachodni ma kształt nieregularny, uzależniony od układu szczelin oraz wyglądu odpękniętych want. Jest mały, o szerokości 0,8 m i wysokości 0,6 m. Został odsłonięty podczas eksploatacji wapienia. Otwór południowo-wschodni jest ładnie myty, w przekroju owalny, o szerokości 1,3 m i wysokości 1,8 m. Sprawia wrażenie naturalnego, mimo, że wyprowadza w zboczu wyrobiska. Znajduje się na półce skalnej, trawersującej ściankę 7-metrowej wychodni wapienia.
Dogodnym do wejścia jest otwór południowo-wschodni. Prowadzi on do wysokiego korytarza, w którego dnie znajdują się trzy 2-metrowe studzienki. Są one na dnie połączone niskim prześwitem, tworzącym jakby dolne piętro groty. Dno w tym miejscu jest skaliste, pozbawione namuliska. Ściany pokryte są zwietrzałymi naciekami, występującymi w postaci żeber i polew.
Po przetrawersowaniu studzienek wchodzi się w ciasny korytarz, wyprowadzający po 4 metrach do małej salki. Jej spąg pokryty jest wantami i rumoszem wapiennym. Nieaktywne nacieki występują tu w postaci drobnych stalaktytów, grzybków i polew i są częściowo zwietrzałe. W kierunku południowo-zachodnim odchodzą z salki dwie ślepe odnogi, jedna w górę, stopniowo zanikająca w ilastym namulisku oraz druga - w dół, zagruzowana.
Powstała w wapieniach jurajskich. W pobliżu otworu zachodniego jaskinia traci myty charakter i jest utworzona w zawalisku - ściany budują wanty. Pojawia się też skąpe namulisko ilaste z rumoszem wapiennym.
Jaskinia jest w środkowej części ciemna i sucha. Zimą wymarza całkowicie - posiada dynamiczny mikroklimat. Wewnątrz, we wnęce skalnej w pobliżu otworu, gniazdował kopciuszek Phoenicurus ochruros, ptak typowy dla skalnych siedlisk. Na zewnątrz, na piarżystych zboczach wyrobiska w pobliżu jaskini, masowo rosną i kwitną rzadkie, chronione rośliny - zawilce wielkokwiatowe Anemone silvestris.
Historia eksploracji
Jaskinia została odsłonięta w trakcie eksploatacji kamieniołomu i z pewnością, jako obiekt łatwo dostępny, była zwiedzana. Pierwszy raz była wzmiankowana przez Bąka (1996).
Materiały dokumentacyjne zebrali J. Zygmunt i W. Małolepszy w dniu 21 maja 1999 r. Dane zaktualizował J. Zygmunt (2009 r.). Plan opracował J. Zygmunt
Literatura
Bąk M. 1996 (wzmianka); Zygmunt J. 2003 (wykaz jaskiń)
Materiały archiwalne: Zygmunt J. i in. 2000 (dokumentacja).
Jaskinia Mysia
J.Cz.I-01.05
λ: 19°11'50".000 φ: 50°47'32".000
Częstochowa (gmina miejska); pow. Częstochowa; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Częstochowskie, Częstochowa-Kucelin, Góra Prędziszów.
Ekspozycja otworu: ku górze
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 283.0
Długość jaskini [m] 80.0, Głębokość [m] -20.5.
Od końcowego przystanku autobusowego linii 11 należy udać się na południe, wzdłuż opuszczonego bloku mieszkalnego, w kierunku rozległego, częściowo zalesionego młodnikiem sosnowym wzgórza. Po dotarciu do obrywu ścian kamieniołomu droga prowadzi w lewo, na wschód. W północno-wschodnim ograniczeniu kamieniołomu, w odległości 2,5 m od jego krawędzi, na prawie płaskim, kamienistym lecz pozbawionym skałek oraz roślinności zboczu, znajduje się niepozorny, poziomo usytuowany otwór jaskini. Ze względu na trudne zaciski jaskinia jest trudna i niebezpieczna w zwiedzaniu. Opis jaskini
Otwór jaskini ma wymiary 0,3x0,6 m i stanowi trudny do pokonania, pionowy zacisk o trudnościach Z-II. Na głębokości 1 m zacisk rozszerza się w mytą studzienkę o głębokości 5,2 m. Sprowadza ona do szczelinowatego korytarza, rozwiniętego na tektonicznym pęknięciu, o kierunku SW-NE. Także dalsza część jaskini ma tektoniczny charakter. Wspomniany korytarz opada stromo w dół aż do podcięcia 6-metrowym progiem. Zapieraczkowy trawers w połowie jego wysokości prowadzi do małej salki, ograniczonej od góry zaklinowanymi blokami. Poniżej progu, po przejściu kolejnego przewężenia, w kierunku SE prowadzi ciasny korytarz, który na poziomie -10 m, poprzez wąską szczelinę i fragment mytego korytarzyka, jest zamknięty zawaliskiem. Natomiast na poziomie -16 m, poprzez kolejny, trzeci zacisk można przejść do głębokiej i zwężającej się szczeliny, osiągalnej tylko do głębokości 20 m.
Wracamy do zakręcającego w kierunku północno-wschodnim, głównego ciągu. Poniżej wspomnianego już trawersu korytarz powiększa swą szerokość do 1 metra. W płytkiej, 2-metrowej, urywającej się pod wschodnią ścianką studzience jaskinia osiąga maksymalnie dostępną głębokość -20,5m.
Powatała w wapieniach jurajskich. Wszystkie korytarze Jaskini Mysiej posiadają charakter pionowych szczelin, wysokich do 10 m i szerokich do 1 m. Ich dno jest zagruzowane odpękniętymi kamieniami i rumoszem skalnym. Namuliska brak. Szata naciekowa jest reprezentowana jedynie przez niepozorne formy grzybkowe w południowo-wschodnim odgałęzieniu.
Jaskinia jest sucha, pozbawiona cieków wodnych, zbiorników a nawet deszczu podziemnego. Rozproszone światło dociera do dna wlotowej studzienki.
Poza naskalnymi glonami i porostami roślinność nie występuje w tej strefie. W okresie zimowym obserwowano w jaskini hibernujące, pojedyncze nietoperze. Wlotowa studnia jest naturalną pułapką dla zwierząt aktywnych na powierzchni gleby, stąd też obecność w tym miejscu wielu bezkręgowców, takich jak biegacze Carabidaei trzyszcze Cicindela sp. z gromady owadów oraz stonogi Oniscus sp. z gromady skorupiaków. Wszędzie można zauważyć ślady (głównie odchody) myszy Apodemus sp., prawdopodobnie myszy leśnej i zaroślowej, szukających tu łatwej zdobyczy i bezpiecznego schronienia. Z grupy trogloksenów występują ślimaki bezskorupowe - pomrowy Limax sp.
Jaskinia została odkryta 16 sierpnia 1992 r. przez J. Śliwińskiego ze Speleoklubu Częstochowa. Partie za zaciskiem odkryto 24 października 1992 r., z udziałem K. Sywuli i W. Małolepszego.
W grudniu 1992 r. jaskinię pomierzył J. Śliwiński, aktualizacji materiałów obserwacyjnych dokonał J. Zygmunt w dniu 18 maja 1999 r. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r. Plan opracował J. Śliwiński.
Śliwiński J. 1993 (opis, plan); Zygmunt J. 2003 (wykaz jaskiń).
System Jaskiń Srockich
J.Cz.I-01.08
λ: 19°14'57".000 φ: 50°47'30".000
Mstów (gm. wiejska); częstochowski; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Częstochowskie, : we Wzgórzach Srockich, w pierwszym od strony wioski Srocko wzgórzu, zwanym „Skałki".
Ekspozycja otworu: NW
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 324.0
Pozostałe otwory: 2 (Jaskinia Sosnowiecka w Srocku) - ku SW, 324 m n.p.m.; 3 (Jaskinia Kowalskiego w Srocku) - ku SE, 324 m n.p.m.
Właściciel terenu: Skarb Państwa, Lasy Państwowe
Długość jaskini [m] 90.0, Deniwelacja [m] +3.5.
Z zachodniego krańca wsi kierujemy się na południe do niskich skałek (kota 322,8), w których znajduje się Schronisko w Srocku. Stąd 200 m na SW, do podstawy niskich skałek. Opis jaskini
System Srockich Jaskiń składa się z trzech połączonych ze sobą obiektów: Schroniska w Srocku II, Jaskini Sosnowieckiej w Srocku i Jaskini Kowalskiego w Srocku.
1. Schronisko w Srocku II.
Otwór schroniska jest trójkątny, o szerokości 1,5 m i wysokości 1 m. Za nim prosty 8-metrowy korytarzyk. Jest on dość niski; ma 0,5-1,0 m wysokości oraz zmienną, w granicach od 1,5 do 2,5 m, szerokość. Ściany są myte, w niektórych miejscach zdobne zwietrzałymi grzybkami. W końcowej części, za zwężeniem, znajduje się mała salka, w której jest niewielki zbiorniczek stałej wody. Schronisko to, poprzez wspólny okap oraz krótki, przekopany korytarzyk, łączy się z Jaskinią Sosnowiecką w Srocku.
Namulisko jest bardzo obfite, próchnicze, w wielu miejscach rozkopane przez lisy. Schronisko jest prawie w całości rozświetlone dziennym światłem, jedynie w końcowej komórce posiada stabilny mikroklimat jaskiniowy.
2. Jaskinia Sosnowiecka w Srocku
Otwór jest trójkątny, o szerokości 2 m i wysokości 1,4 m. Za nim korytarz rozszerza się do rozmiarów salki, szerokiej na 5 m i wysokiej na 2,5 m. Jej prawa część jest pokryta dużymi blokami skalnymi, pod którymi widać prowadzące w dół prześwity. Namulisko jest tutaj bardzo obfite, próchnicze. Dalej spąg jest nierówny, rozkopany, tworzy pryzmy i doły. Po około 11 m korytarz ten wyprowadza do obszernej choć niskiej salki. Ma także rozkopane dno. Z tego miejsca odchodzą bardzo niskie, szczelinowate korytarze, w niektórych miejscach po strop zasypane próchnicowo-ilastym namuliskiem. Jeden z nich, rozdzielony filarkiem na dwie części, prowadzi na południe i po około 15 m wyprowadza do Jaskini Kowalskiego w Srocku.
Ściany korytarzy są ogładzone, lecz pozbawione nacieków. Jedynie na stropie najwyższej części salki występuje kożuchowate mleko wapienne. Obfite namulisko w części wstępnej jest próchnicze, w głębi ilasto-próchnicze. Światło sięga do salki. W głębi panuje mikroklimat stabilny, jaskiniowy. Woda nie występuje. Obiekt jest zamieszkały przez lisy.
3. Jaskinia Kowalskiego w Srocku
Jaskinia posiada cztery połączenia z powierzchnią. Główny, północno-zachodni otwór jest na początku otwartym od góry chodnikiem, dopiero po 4 m pojawia się strop. W tym miejscu ma on kształt zakrzywionego trójkąta, o szerokości 3 m i wysokości 1,8 m. Po 7 m od głównego korytarza odchodzi w bok bardzo wąska szczelina, wychodząca na zewnątrz drugim otworem o szerokości 0,6 m i wysokości 3,5 m. Nieco dalej, po 13 m, korytarz jest zamknięty blokami skalnymi, tworzącymi 1-metrowy próg. Znajduje się tutaj kolejne połączenie z powierzchnią, w postaci ciasnej, nieregularnej rozpadliny pomiędzy wantami. Za rozpadliną korytarz kontynuuje się w tym samym kierunku i kończy w małej salce (1,5x5 m), rozdzielonej kamieniem i metrowym prożkiem na dwie części. W jej stropie znajduje się niedostępne połączenie z powierzchnią.
Jaskinia jest utworzona w wapieniach jurajskich przez jeden prosty korytarz, zbudowany na kontakcie dwóch olbrzymich bloków skalnych. Jego ściany są zasadniczo ogładzone, ale pokryte drobnymi jamkami korozyjnymi. Nacieków brak, z wyjątkiem sporadycznie występujących grzybków. Namulisko w całej jaskini jest próchnicowe, o dużej miąższości, w wielu miejscach rozkopane przez lisy.
Światło dzienne w postaci rozproszonej sięga do końcowych partii jaskini, dzięki licznym połączeniom z powierzchnią. Mikroklimat jest dynamiczny - jaskinia w znacznej części wymarza. Jest zamieszkała przez lisy oraz stanowi miejsce zimowania trogloksenicznych owadów (Scoliopteryx libatrix) i pająków (Meta sp.).
Wszystkie obiekty składające się na System Srockich Jaskiń były wzmiankowane w literaturze. Jaskinia Kowalskiego w Srocku była opisana przez Kowalskiego w roku 1948 jako „Schronisko w Srocku koło Częstochowy I", pod numerem 503 oraz wymieniana przez Szelerewicza i Górnego (1986). Pozostałe zostały podane przez Zygmunta w 2003 r. Połączenie między tymi obiektami zostało przekopane w czerwcu 2004 r. przez P. Borkowskiego i N. Sznobera.
Materiały dokumentacyjne Schroniska w Srocku II zebrali J. Zygmunt i M. Miedziński w dniu 4 lutego 2000 r. Pomiary i plan Jaskini Sosnowieckiej w Srocku wykonali w 1999 r. A. Padewski i A. Ślęzak. Opracowali także jej plan. Materiały dokumentacyjne Jaskini Kowalskiego w Srocku zebrali J. Zygmunt i M. Miedziński w dniu 4 lutego 2000 r. W 2004 r. System Srockich Jaskiń został opisany przez Sznobera pod nazwą „Jaskini Walpurgii". Został też opublikowany jej plan, autorstwa Sznobera. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r.Aktualny plan obiektu opracował J. Zygmunt, na podstawie analizy wszystkich dostępnych w/w pomiarów.
Kowalski K. 1951 (opis, plan); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wykaz); Zygmunt J. 2003 (wykaz jaskiń).
Schronisko w Zielonej Górze (Schronisko pod szczytem Zielonej Góry)
J.Cz.I-01.09
λ: 19°14'02".000 φ: 50°46'41".000
Olsztyn (gm. wiejska); częstochowski; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Częstochowskie, Kusięta, w podszczytowych skałkach Zielonej Góry.
Ekspozycja otworu: ENE
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 319.0
Właściciel terenu: Skarb Państwa, Lasy Państwowe, rezerwat "Zielona Góra"
Długość jaskini [m] 27.0, Głębokość [m] -1.0.
Dogodne dojście prowadzi z przystanku PKP w Kusiętach Nowych (linia Częstochowa - Kielce). Należy wędrować czerwonym szlakiem turystycznym, 2 km w kierunku Częstochowy. Leżące blisko linii PKP zalesione wzgórze to Zielona Góra (dawniej nazywana Gołą Skałą), będąca rezerwatem przyrody. Szlak wyprowadza na porośnięty bukowym lasem grzbiet góry. . Schronisko znajduje się blisko ścieżki oznakowanej czerwonym szlakiem „Orlich Gniazd". Opis jaskini
Schronisko na całej swojej długości znajduje się pod szerokim okapem i jest rozdzielone płetwą skalną na dwie nierówne części, o długości 11-tu i 5-ciu metrów. Wysokość stropu w otworze schroniska sięga 3 m. Wg Kowalskiego „... Wielki otwór schroniska wychodzi na połogi stok. Za nim obszerne, jasne i suche schronisko z małym korytarzykiem idącym w bok, rozkopanym przez poszukiwaczy kalcytu. Na dnie próchnica, w głębi namulisko rozkopywane..."
Schronisko tworzy jedną wielką, półotwartą komorę, o długości 12 m, szerokości 9 m i wysokości 2-3 m. Od strony wschodniej, pod pochyloną płetwą, jest ukryta niska nisza, sięgająca 6 m w głąb skały. W części przeciwległej, zachodniej, znajdują się dwie ślepe kieszenie, zamknięte piaszczysto-ilastym namuliskiem. Jedna z nich ma formę niskiego, 4-metrowego korytarzyka.
Powstało w wapieniach jurajskich. Ściany i strop są ogładzone, ze śladami korozji i wietrzenia. Nacieków brak. Namulisko jest bardzo obfite, zasadniczo próchnicowe, w głębi powstałe z piasku ilastego i rumoszu wapiennego. Schronisko jest w całości widne i wymarzające.
Maślankiewicz w roku 1937 podaje po raz pierwszy opis schroniska: „...Prawie na samym szczycie od strony pn.-wschodniej znajduje się duża jaskinia o szerokim otworze 8-metrowym, posiadającym wysokość 4 metrów. Jaskinia ta ciągnie się do 6 metrów w głąb, osiągając długość 15 metrów. Stalaktytów nie zawiera, a łatwa dostępność spowodowała, że wszystkie niemal ściany i strop zajęte są wyrytymi lub wymalowanymi napisami zwiedzających..."
W roku 1951 obiekt opisał Kowalski pod numerem inwentarzowym 501. Było wzmiankowane przez Szelerewicza i Górnego (1986) oraz Zygmunta (2003).
Materiały dokumentacyjne zebrał J. Zygmunt w marcu 2000 r. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r. Plan opracował J. Zygmunt.
Maślankiewicz K. 1937 (opis); Kowalski K. 1951 (opis, plan); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (wzmianka); Zygmunt J. 2003 (w wykazie jaskiń jako Schronisko w Zielonej Górze).
Jaskinia w Zielonej Górze
J.Cz.I-01.10
λ: 19°14'00".000 φ: 50°46'39".000
Olsztyn (gm. wiejska); częstochowski; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Częstochowskie, Kusięta, Zielona Góra.
Ekspozycja otworu: SSW
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 316.0
Długość jaskini [m] 140.0, Głębokość [m] -6.0.
1. Z Olsztyna należy udać się na północ, w kierunku wsi Kusięta, asfaltową drogą znakowaną czerwonym szlakiem. Mijamy charakterystyczne zgrupowanie Gór Towarnych, trawersujemy wieś i biegnącą wzdłuż niej linię kolejową w kierunku widocznego w odległości 2 km na zachód zalesionego wzgórza - Zielonej Góry.
2. Dogodne dojście prowadzi z przystanku PKP w Kusiętach Nowych (linia Częstochowa - Kielce). Należy wędrować czerwonym szlakiem turystycznym, 2 km w kierunku Częstochowy. Leżące blisko linii PKP zalesione wzgórze to Zielona Góra (dawniej nazywana Gołą Skałą), będąca rezerwatem przyrody. Szlak wyprowadza na porośnięty bukowym lasem grzbiet góry. Idąc wzdłuż południowej ściany wychodni skalnych, po 50-ciu metrach dochodzi się do otworu jaskini, położonego u podnóża małej skałki. Opis jaskini
Otwór jaskini ma kształt półkolisty, szerokości 2 m i wysokości 1,3 m. Spąg pokryty jest w tym miejscu namuliskiem piaszczysto-próchniczym. Za nim prowadzi krótki i dość niski, 11-metrowy korytarzyk. W części zachodniej ma on niską, boczną odnogę, o długości ok. 5m, do której można się dostać przez ciasny przełaz za kamieniem.
Korytarz doprowadza do rozległej sali. Ma ona wymiary 12x12 m oraz wysokość do 2 m. Od strony północnej pozorną ścianę tej komory tworzy „las" grubych kolumn naciekowych, pomiędzy którymi można wejść do następnej, mniejszej (10x8 m) salki. Pierwotnie stanowiły one jedną całość. Szata naciekowa jest tutaj bardzo dobrze rozwinięta choć mocno zniszczona. Występuje głównie pod postacią stalagnatów oraz wielkich połaci polew naciekowych. Jest ona jednak poobtłukiwana i okopcona łuczywami oraz palonymi wewnątrz ogniskami. W wielu miejscach można zauważyć świeże, współczesne wytrącenia kalcytu, co daje nadzieję na częściowe odtworzenie niepowtarzalnego piękna jaskini.
W końcowej części „drugiej" salki, między blokami, jest ukryte wąskie, pionowe przejście do następnej, końcowej komory. Ma ona podobny charakter, choć wydaje się być mniejszą, głównie dzięki ukośnej, zalanej polewą płycie po prawej stronie. Spąg, pomiędzy tą płytą a ścianą, jest pokryty rumoszem i blokami wapiennymi. We wschodniej ścianie tej salki jest ukryte zaciskowe przejście do małej, ok. 10-metrowej, ślepej komórki.. W jednej z wnęk znajduje się obłe i stromo pochylone, dość ciasne przejście do małej i ślepej, zawaliskowej komórki. Znajdują się tutaj ciasne korytarzyki, o łącznej długości ok. 15 m, stopniowo zawalone kamiennym rumoszem. Prawdopodobnie łączą się one z leżącym po północnej stronie wzgórza Schroniskiem w Zielonej Górze. Jaskinia powstała w wapieniach jurajskich.
Warto zacytować opis jaskini, opublikowany w roku 1937 przez Maślankiewicza: „... od strony południowej znajduje się jaskinia, dobrze stosunkowo zachowana, w głównej mierze dzięki trudności dostępu, którą powoduje niskie i niezbyt szerokie wejście (...) Ciągnie się ona w kierunku z północy na południe. Niskim korytarzem, o wysokości 1 do 2 metrów a szerokości 2 do 3 metrów, dostajemy się do obszernej lecz niskiej komory, w której zachowało się kilka słupów o wysokości 60 - 80 cm, przy szerokości dwudziestu kilku cm. Ze stropu zwisają liczne stalaktyty, lecz przeważnie są poodbijane, ponieważ ta pierwsza część jaskini, jako najdostępniejsza, jest najczęściej zwiedzana. W odległości kilkunastu metrów od wejścia widać gruby słup o średnicy ok. 1,5 m, podpierający niskie sklepienie. Na końcu tej pieczary znajduje się jak gdyby ściana utworzona z pozrastanych słupów, w której jest kilka otworów prowadzących do następnej groty. Przez największy z nich, o wys. 1 metra i szer. ok. 1/2 m, przedostajemy się do drugiej komory, która jest popodpierana kilkunastu pięknymi słupami stalakto-stalagmitowymi. Wysokość tej groty wynosi ok. 1,5 metra. Ilość słupów musiała być dawniej większa, o czym świadczą gdzieniegdzie ślady wyłamania i odłamki, znajdujące się na ziemi. Prócz stalaktytów zwisających z niskiego stropu, z dołu wychodzą ku górze groniaste stalagmity. Grubość słupów była niewątpliwie jednym z czynników, które ocaliły tę grotę od zniszczenia. Przez bardzo wąski otwór dostajemy się do trzeciej, największej pieczary, której poziom w stosunku do poprzednich obniżony jest o 3 metry. Ta pieczara zawalona jest w znacznej części gruzem kawałków wapieni... "
Kowalski (1951) podaje w swoim inwentarzu: „Największą osobliwością jaskini są liczne słupy naciekowe zbudowane, jak widać na okazach przełamanych, z porowatego, niekrystalicznego nacieku. Ta ich budowa była zapewne przyczyną, że nie zostały wyeksploatowane przez poszukiwaczy kalcytu. Powierzchnia ich jest szara na skutek zakopcenia lub brunatna. W pierwszej komorze ściany są ogładzone, w końcowej raczej nierówne, bez śladów działania wody. Namulisko w pierwszej komorze piaszczyste z dużą domieszką próchnicy i małą ilością kamieni, bez widocznych kości, obfite, rozkopywane. Dalej na dnie głazy."
Jaskinia jest wilgotna, często ze stagnującą wodą, która po deszczach może spływać od strony otworu. Odbite światło dzienne sięga pierwszej sali.
W jaskini sporadycznie zimują nietoperze. Wg Pucka (1983), znajdowało się tutaj, wysunięte najdalej na północ, stanowisko podkowca małego Rhinolophus hipposideros. W latach późniejszych obserwowano tylko pojedyncze osobniki nocka dużego Myotis myotis i gacka brunatnego Plecotus auritus. Jaskinia bywa penetrowana przez borsuki Meles meles, o czym świadczą obserwowane w latach 80-tych tropy tych zwierząt.
Jaskinia z pewnością była znana od dawna, lecz pierwsza wzmianka została opublikowana w 1931 r. przez Rafalskiego. Pierwszą dokumentację wykonał Błaszczyk w 1932 roku, w postaci planu i fotografii nacieków. Pięć lat później Maślankiewicz zamieścił doskonały, ciągle aktualny opis jaskini (cytowany przez Kowalskiego w 1951 r.). Opublikował także trzy fotografie, przedstawiające kolumny naciekowe w pierwszej i drugiej komorze. W 1938 r. Hyla tak pisał: „... W lesie znajdują się nadto nagie skałki o różnych dziwacznych kształtach, jak np. tak zwane „kowadło diabelskie", oraz wejście do groty na jej zboczu zachodnim...".
Jaskinia została zinwentaryzowana przez Kowalskiego (1951) pod nr 500. W roku 1986 jej zaktualizowany opis został opublikowany przez Szelerewicza i Górnego. Załączony tam plan opracował J. Zygmunt, na podstawie pomiarów J. Kulawika, M. Różyckiego, K. Lamcha i J. Zygmunta, wykonanych w dniu 28 maja 1983 r. Dane zaktualizował J. Zygmunt w 2009 r.Aktualnie prezentowany plan opracował N. Szober, na podstawie własnych pomiarów, wykonanych w październiku 2003 r.
: Rafalski J. 1931(wzmianka); Błaszczyk, 1932 (opis, plan, fotografie); Maślankiewicz K. 1937 (opis fotografie); Hyla W. 1938 (wzmianka); Kowalski K. 1951 (opis, plan); Pucek T. 1983 (nietoperze); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (opis, plan); Szelerewicz M. 1988 (wzmianka); Zygmunt J. 2003 (wykaz jaskiń).
Schronisko w Rachowcu (Schronisko przy wsi Kusięta)
J.Cz.I-02.01
λ: 19°15'36".000 φ: 50°46'21".000
Olsztyn (gm. wiejska); częstochowski; śląskie, Wyżyna Częstochowska, Wzgórza Olsztyńskie, pasmo Gór Towarnich, Góra Rachowiec.
Ekspozycja otworu: NE
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] 314.0
Pozostałe otwory: 2 - ku SSE, 314 m n.p.m.
Właściciel terenu: prywatny
Długość jaskini [m] 17.0
Wg Kowalskiego, otwór znajduje się w „... małej skałce wśród pól na S od głównej części wsi Kusięta, nad murowanym budynkiem szkoły...". Dojście: ze stacji kolejowej Kusięta Nowe należy skierować się główną drogą w stronę zachodnią (kierunek Częstochowa), by po przejściu około 200 metrów skręcić w lewo (na południe), na gruntową drogę. Za ostatnimi domostwami, po prawej stronie tej drogi, widać charakterystycznie pochylony ostaniec, znajdujący się w północnym zboczu Góry Rachowiec i nazywany w przewodniku wspinaczkowym Kuropatwą. Schronisko jest ukryte wśród roślinności, w małych skałkach z tyłu ostańca. Opis jaskini
Schronisko posiada dwa otwory. Północny jest bardzo duży, o szerokości 6 m i wysokości 1,6 m, w kształcie półowalnym. Jego spąg pokrywa gruba warstwa namuliska. Otwór południowy stanowi ciasną szczelinę, o szerokości 1,1 m i wysokości 0,5 m, prawdopodobnie wygrzebaną przez zwierzęta lub ludzi w zboczu wzgórza.
Schronisko powstało w wapieniach jurajskich. Wg Kowalskiego, schronisko jest utworzone przez „ szeroki, lecz niski korytarz, kończący się małym otworem na zewnątrz. Namulisko zdaje się bardzo obfite, próchnicowo-piaszczyste z kamieniami i z współczesnymi kośćmi..." Wzmiankowany korytarz tworzy, dzięki przewężeniu w środkowej części, dwie komory. Posiadają one szerokość około 4 m i wysokość do 1,5 m. Są pozbawione nacieków, z wyjątkiem drobnych i zwietrzałych grzybków na stropie południowej sali.
Rozproszone światło sięga do końca groty. Prawdopodobnie wymarza ona w całości. Stwierdzono tu zimowanie trogloksenicznych motyli Scoliopteryx libatrix. W partiach przyotworowych występują troglofilne pająki Meta menardi.
Schronisko zostało opisane po raz pierwszy przez Kowalskiego (1951) jako „Schronisko przy wsi Kusięta", pod nr 499. Materiały dokumentacyjne zebrali w dniu 12 stycznia 2000 r. J. Zygmunt i M. Miedziński. Dane zaktualizował J. Zygmunt...
misiaaaty