Gruszczyk-Kolczyńska, Zielińska.doc

Gruszczyk-Kolczyńska, Zielińska „Wspomaganie dzieci w rozwoju..”

1. Osoba, która uważnie patrzy może zarejestrować w swej pamięci wzrokowej zaledwie kilka informacji. Te ograniczenia określono formułą 4+3 lub „magiczna 7”. Tę jednorazową porcję informacji mogą stanowić pojedyncze obiekty, znaki graficzne, zapisane wyrazy, całe zdania itp.

2. Treningi nastawione na poprawianie pamięci wzrokowej- duży nacisk kładzie się na dłuższe skupianie uwagi i obejmowanie wzrokiem przestrzeni, na której znajdują się obiekty do zapamiętania. Sposoby pamięciowego przetwarzania informacji:

- ustalanie punktów orientacyjnych aby umiejscowić obiekt w przestrzeni i uwzględnienie relacji z tym co jest w sąsiedztwie

- grupowanie pojedynczych jednostek- znacznie poszerza się zakres pamięci krótkotrwałej

(np. 7 grup po 3 jednostki= czyli nie 7 a 21 jednostek)

- fotografowanie w myślach małych przestrzeni- można przywołać w myślach obraz i to co się na nim znajduje

- tworzenie skojarzeń myślowych spostrzeganych obiektów z innymi, z uwzględnieniem koloru, kształtu, wielkości

3. Rozwijanie pamięci wzrokowej musi obejmować: skupianie uwagi, intelektualne organizowanie spostrzeganej przestrzeni w określony sposób oraz różne sposoby przetwarzania wzrokowo zapamiętanych informacji.

4. Dobrze rozwinięta pamięć wzrokowa jest dz. potrzebna w początkowej nauce pisania i czytania (ok.150 znaków graficznych- litery pisane i drukowane; szybkie ich rozpoznawanie- czytanie i dekodowanie; wierne odtwarzanie- pisanie i kodowanie) oraz w zakresie edukacji matematycznej (kilkadziesiąt znaków graficznych: cyfr, znaków działań oraz częściej stosowanych symboli graficznych- oś liczbowa, grafy, drzewka, tabelki)

5. Autorki przeprowadziły serię badań dla zorientowania się, jak zachowują się dzieci w sytuacjach: Trzeba uważnie patrzeć, zapamiętać jak najwięcej informacji, aby potem je odtworzyć=> 2 eksperymenty: badania były prowadzone indywidualnie i uczestniczyły w nich wszystkie 6 latki z jednaj grupy- 26 dzieci. Uzupełnieniem badania były rozmowy z babciami.

6. Pierwszy eksperyment- „Powiedz, co jest na obrazku”- ustalenia jak zachowują się dzieci, gdy mają uważnie patrzeć na obrazek przedstawiający znane im wydarzenia i zapamiętać dużo szczegółów (kolorowy obrazek „letnie wędrówki”, znajdowało się 27 realistycznych scenek: dorośli i dzieci wykonywali na nich różne typowo letnie czynności: łowili ryby, pływali itp. Na każdą scenkę przypadało kilka różnych obiektów: np. las, łąka, rzeka itp. Nauczyciel pokazywał dz. obrazek i prosił aby jak najwięcej zapamiętało. Dz. wymieniało zapamiętane scenki a dorosły notował co zapamiętało)

7. Drugi eksperyment-„Ułóż taki sam wzór”- ustalenia jak zachowują się dzieci, gdy mają patrzeć na wzór ułożony z kolorowych płytek, zapamiętać go i odtworzyć. Były 3 serie wzorów: szlaczki (ułożone z 6 elementów w układzie poziomym, pionowym i ukośnym), rozety (element centralny i na każdym ramieniu po 5 elementów) i kompozycje gniazdowe (5 elementów zgrupowanych w centrum, a w każdym rogu także po 5 elementów); W tym eksperymencie można było ustalić czy zapamiętanie 5 lub 6 elementów mieści się w możliwościach dzieci. Ważne było też jakie kłopoty mają dzieci z prowadzeniem wzroku wzdłuż tego, co mają zapamiętać (zestaw kolorowych płytek o geometrycznych kształtach z których można było układać szlaczki, rozety i kompozycje gniazdowe oraz 2 kartony na których nauczyciel układał wzory które dz. miało odtworzyć oraz na których układało zapamiętamy wzór. Nauczyciel układał wzór dz. przyglądało mu się tak długo jak chciało a potem odtwarzało z pamięci wzór- nauczyciel zapisywał z ilu elementów je ułożyło, a jakie elementu pominęło, a jakie elementy dołożyło)

8. WNIOSKI:

I. Dzieci wymieniając zapamiętane scenki częściej mówiły o czynnościach a rzadziej o obiektach znajdujących się na obrazkach. To ile czynności i obiektów dzieci zapamiętały zależało od tego ile czasu spoglądały na obrazek oraz na to w jaki sposób to robiły- czy patrzyły tylko na jego centralną części  czy także na peryferyjne części obrazka.

II. Dzieci radziły sobie tutaj gorzej:

Szlaczki były dla dzieci stosunkowo łatwe, rozety były trudniejsze a kompozycje gniazdowe okazały się najtrudniejsze- żadne dziecko nie potrafiło wiernie odtworzyć całej kompozycji.

9. autorki zwróciły szczególną uwagę na 2 dzieci, która wykazała się nie tylko lepszą pamięcią wzrokową, lecz także pewnymi umiejętnościami organizowania przestrzeni dla lepszego, zapamiętania znajdujących się tam obiektów. Przeprowadziły rozmowy z ich rodzicami. Okazało się że dorośli- rodzice systematycznie czytają tym dzieciom książeczki i przy okazji zwracają uwagę na obrazki. Dz. siadało przytulone do dorosłego i słuchało bajki, gdy na stronie pojawiała się ilustracja dorosły przerywał słuchanie i kierował uwagę dziecka na nią przez instruktaż typu: popatrz tutaj, jeszcze tu…itp.)

10. Program: „Patrzę uważnie i potrafię zapamiętać wiele szczegółów”

Nastawiony na wspomaganie dzieci w uważnym patrzeniu oraz organizowaniu pola spostrzeżeniowego tak, by dużo zapamiętać i możliwie wiernie odtworzyć z pamięci. Są to serie zadań pamięciowych z elementami zabawowymi, w których uczy się dzieci innego sposobu organizowania pola spostrzeżeniowego dla zapamiętania i odtworzenia obiektów. Dzieci osobiście:

- doświadczają tego, że można i warto ogarniać wzrokiem wszystkie obiekty znajdujące się na płaszczyźnie

- ustalają położenie obiektów na płaszczyźnie oraz ich wzajemne relacje

- próbują fotografować w myśli małe przestrzenie dla zatrzymania spostrzeganego obrazu

- możliwie wiernie odtwarzają to co zapamiętały

- radzą sobie, gdy czegoś zapomną

11. Organizacja zajęć:

- dorosły za parawanem układa wzory z płytek: szlaczki, rozety i kompozycje gniazdowe. Wzory są ułożone w serie, wg określonego porządku.

- dzieci siedzą przed parawanem, przed sobą mają miejsce aby mogły odtworzyć zapamiętany wzór.

- dorosły zaprasza dzieci za parawan aby mogły przyjrzeć się wzorowi. Podkreśla, że ważna jest cisza i spokój.

- dzieci oglądają wzór a dorosły w specjalny sposób kieruje dziecięcym spostrzeganiem i przetwarzaniem info.

- na koniec dzieci robią (w myśli) fotografię obszaru, na którym znajduje się ułożony wzór.

- potem na polecenie dorosłego, dzieci cichutko wracają na swoje miejsce i odtwarzają to, co zapamiętały.

- jeśli dziecko ma problem z odtworzeniem tego co widziało, może ponownie zajrzeć za parawan.

- w każdych kolejnych zajęciach dba się o to aby dzieci nabrały wprawy w organizowaniu pola spostrzeżeniowego dla skutecznego zapamiętywania.

- ważne jest by dzieci były zainteresowane tym, co robią i odczuwały radość z wykonywanego zadania.

- unika się wywierania presji na dzieci.

12. Porozumiewanie się dorosłego z dziećmi dla wyjaśnienia im, jak mają uważnie patrzeć i przetwarzać dostrzeżone info, aby je zapamiętać:

Dzieci w małym stopniu korzystają ze słownych wyjaśnień, dlatego należy prowadzić zajęcia wg zasady: najważniejsze jest porozumienie niewerbalne, słowa mają wspierać komunikaty przekazywane ruchem ręki, gestem i mimiką.

- na początku zajęć wyciszenie- dorosły spokojnym głosem mówi: Zamykamy oczy, pochylamy głowę. Teraz każdy powie sobie szeptem- chcę uważnie patrzeć i zapamiętać.

- zaprasza dzieci za parawan- Chodźcie, zobaczcie, co dla Was przygotowałem.

- gestem nakazuje ciszę (podnosi palec do ust)

- staje przy stoliku na którym leży ułożony wzór i gestem wskazuje miejsce na które mają patrzeć dzieci

- na koniec szerokim gestem pokazuje wzór i radzi: Popatrzcie na kolory i kształty. Teraz zrobimy zdjęcie, o tak… (przykłada dłonie do oczu naśladując fotografowanie) Pstryk!...

- gdy dzieci zrobią „fotografie”, mówi: proszę cichutko i wolno wrócić na swoje miejsce i ułożyć to, co zapamiętałyście.

Ważne, aby na sali panowała cisza, aby dzieci nie biegały, każdy ruch i słowo usuwają z pamięci krótkotrwałej zarejestrowaną porcją info.

Nauczyciel, podczas gdy dzieci układają wzory, po cichu chodzi pomiędzy dziećmi, akceptuje, to co układają. Jeśli dziecko nie chce układać lub układa coś innego, to nauczyciel proponuje, aby poszło jeszcze raz za parawan i spojrzało na wzór. Podczas 1. zajęć, ćwiczenie może być dla dzieci trudne, dlatego też nie należy czepiać się koloru czy wielkości klocka. Wystarczy, że dziecko ułoży podobny do wzoru.

13. Cele programu (Głównie dla 6latków, które uczęszczają do przedszkoli i klas 0):

- wspomaganie dzieci w skupianiu uwagi na tym, co trzeba zapamiętać i utrzymać uwagę przez dłuższy czas

- wdrożenie dzieci do uważnego patrzenia i obejmowania wzrokiem całej płaszczyzny, na której znajdują się obiekty do zapamiętania

- stwarzanie dzieciom okazji do stosowania różnych sposobów organizowania pola spostrzeżeniowego ułatwiających zapamiętywanie oraz zadbanie o to, by nabrały w tym pewnej wprawy

- organizowanie dzieciom sytuacji, w których każde może stosować ten sposób przetwarzania informacji, który jest dla niego wygodny w zapamiętywaniu

- pomaganie dzieciom w odtwarzaniu zapamiętywanych informacji:

Dzieci mają rozumieć, czego się od nich oczekuje i umieć wiernie odtworzyć to, co zapamiętały