Układ szkieletowy pełni funkcje rusztowania, oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowej dla danego gatunku postawy ciała, ponadto pełni funkcję krwiotwórczą, wzrostową, chroni narządy wewnętrzne przed zmiażdżeniem, a także jest magazynem wielu soli mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Każda kość pokryta jest okostna, która jest włóknistą błoną chroniącą, unerwiającą i unaczyniającą cały szkielet, która w swojej budowie zawiera osteoblasty- komórki krwiotwórcze odpowiedzialne za rozrost kości. Dodatkowo kość zbudowana jest z nasady i trzonu, a od wewnętrznej strony z istoty zbitej i gąbczastej, które znajdują się w jamie szpikowej.
Substancja zbita jest odmianą tkanki kostnej blaszkowatej budująca trzony kości długich oraz powierzchniowe (korowe) warstwy ich nasad i kości płaskich, cechująca się zbitym ułożeniem blaszek kostnych w koncentryczne struktury, zwane osteonami.
Substancja gąbczasta jest tkanką kostną drobnowłóknistą, zewnątrzkomórkową tworzącą blaszki kostne, które w tym przypadku układają się luźno w beleczki kostne, pomiędzy którymi znajduje się szpik kostny czerwony. Beleczki są ułożone mało regularnie, tworząc strukturę podobną do gąbki. Ten rodzaj tkanki kostnej występuje przede wszystkim w nasadach kości długich, a także we wnętrzu kości płaskich, różnokształtnych i krótkich.
Kości mogą być połączone między sobą dzięki połączeniom ścisłym (więzozrostom, chrząstkozrostom, kościozrostom) oraz wolnym (stawom). Stawy zbudowane są z powierzchni stawowych- główki i panewki stawowej, torebki stawowej otaczającej cały staw, oraz jamy stawowej wypełnionej mazią. Dodatkowo staw może również zawierać:
· więzadła stawowe
· łąkotki- dopasowują powierzchnie stawowe podczas ruchu
· kaletki maziowe- zmniejszają tarcie pomiędzy mięśniem, a podłożem, uzupełniają torebkę stawową.
· trzeszczki
W zależności od liczby kości wchodzących w skład stawu wyróżniamy: staw prosty w budowie którego udział biorą tylko 2 kości (staw barkowy), staw złożony- więcej niż 2 kości (promieniowo- nadgarstkowa), staw obrotowy- powierzchnia stawowa w kształcie walca ( staw promieniowo – łokciowy bliższy), a także staw śrubowy- jednoosiowy (szczytowo- obrotowy). Wyróżniamy również stawy dwuosiowe ( eliptyczny, siodełkowy), trójosiowe (kulisty wolny, kulisty panewkowy).
Każdą czaszkę możemy podzielić na mózgoczaszkę, w której skład wchodzą takie kości jak: kość czołowa, sitowa, klinowa, potyliczna, kości skroniowe i ciemieniowe, jak również trzewioczaszkę, czyli kości nosowe, jarzmowe, podniebienne oraz żuchwa. Wyróżniamy czaszki Brachycefaliczne – graniaste, krótkie i szeroki, Mezocefaliczne – trójkątne, piramidalne, Diolichocefaliczne – podłużne, stożkowe
Układ mięśniowy umożliwia poruszanie się organizmu, oraz wytwarzanie energii cieplnej. Typowy mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec jest skupieniem włókien mięśniowych, a czerwone zabarwienie zawdzięcza ze względu na obecność barwnika – mioglobiny. Większość mięśni ma jeden brzusiec, niektóre mają ich jednak więcej, np. mięsień dwugłowy ramienia. Wyróżniamy mięśnie proste, dwubrzuścowe, płaskie, wrzecionowate, pierzaste, półpierzaste, dwugłowe.
Najprostsze mięśnie w ciele to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się, mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i są odpowiedzialne za rytmiczne ruchy serca pompującego krew.
W budowie mięśnia poprzecznie prążkowanego biorą udział: kości-àścięgna-àpowięź-à mięsień szkieletowy-à namięsna-àomięsna-à pęczki włókien-à śródmięsna oraz włókna mięśniowe (miofibryle).
Komórka mięśniowa poprzecznie prążkowana posiada kształt cylindryczny, mocno wydłużony, a cytoplazma zawiera mioglobinę- białko mięśniowe nadające koloryt mięśniom oraz pełniące funkcję magazynu tlenu w mięśniach. Pęczki włókien mięśniowych oddzielone są od siebie siateczką śródplazmatyczną wewnątrz której gromadzone są jon Ca2+, a pojedyncza komórka mięśniowa okryta jest sarkolemmą, która zawiera filamenty Aktynowe oraz Miozynowe odpowiedzialne za skurcz mięśni.
Impuls nerwowy z ośrodkowego układu nerwowego przechodzi za pośrednictwem nerwu ruchowego. Przechodzący impuls fali depolaryzacji (zmiany potencjału) dochodzi do zakończeń neuronu przez synapsę nerwowo- mięśniową dzięki przekaźnikowi jakim jest acetylocholina, wywołując pobudzenie błon komórki mięśniowej. Pobudzenie wewnątrz włókna mięśniowego przechodzi przez kanalik T, który biegnie od błony komórkowej do wnętrza komórki. Kiedy fala dotrze do błon siateczki sarkoplazmatycznej powoduje w niej otwarcie kanałów wapniowych które łączą się z troponiną, przez co tropomiozyna traci swoje hamujące działanie w stosunku do aktyny. Miozyna łączy się z aktyną poprzez wciąganie jej między główki miozynowe, co powoduje skurczenie się długości sarkolemmu. Po ustaniu pobudzenia, jony wapniowe są usuwane z sarkoplazmy dzięki pompie wapniowej co prowadzi do zakończenia skurczu. Brak Ca2+ w sarkoplaźmie powoduje powrót tropomiozyny i troponiny do ich poprzedniego położenia w filamentach aktynowych w wyniku czego zostaje zablokowane łączenie się miozyny z aktyną.
Do prawidłowej pracy mięśni niezbędna jest energia, która uzyskiwana jest z fosfokreatyny- aminokwasu do którego dołącza się reszta fosforanowa. Fosfokreatyna pełni funkcję „podręcznego magazynu energii”, i jest podstawowym źródłem ATP wykorzystywanym w nagłych, krótko trwających ruchach (ucieczka przed drapieżnikiem), lub w pierwszych sekundach wysiłku fizycznego. Pozyskiwanie energii z fosfokreatyny odbywa się poprzez przeniesienie reszty fosforanowej na ADP. Kolejnym źródłem ATP w mięśniach jest glukoza, która przez pierwsze minuty pracy mięśni jest rozkładana beztlenowo, gdzie po tym czasie zaczyna się przemiana tlenowa w mitochondriach, a uzyskana w ten sposób energia starczy na kilkanaście minut pracy mięśni.
Glikogen wykorzystywany jest w momencie niedoboru glukozy, pewna jego ilość jest magazynowana w mięśniach oraz wątrobie. Ta ilość glikogenu wystarcza na godzinną prace mięśni. Kwasy tłuszczowe wykorzystywane są jako źródło energii dopiero po kilku-kilkunastogodzinnym wysiłku.
Oddychanie beztlenowe występuje u zwierząt o słabej kondycji, w wyniku czego do mięśni dostarczana jest za mała ilość tlenu co powoduje tzw. dług tlenowy i w konsekwencji odkładanie się kwasu mlekowego w mięśniach co prowadzi do kilkudniowego usztywnienia mięśni.
Mięśniówka gładka składa się z wrzecionowatych komórek, zawierających jedno centralnie położone jądro komórkowe. Filamenty w tej tkance są ułożone nieregularnie (brak prążkowania). Ten typ tkanki mięśniowej znajduje się w ścianach naczyń krwionośnych, ścianach czy śluzówkach narządów jamistych i przewodów jak przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego, dróg rodnych. Działa niezależnie od woli, powolnie i długotrwale, jest odporny na zmęczenie. Pełni funkcje żywotne na przykład: nadaje kształt soczewkom, poszerza źrenice, reguluje przepływ krwi przez naczynka krwionośne, przesuwa pokarm w układzie pokarmowym. Znacznie ważniejsza jest odporność na znużenia, czyli zdolność do pozostawiania w długotrwałym skurczu, nawet w warunkach niedoboru tlenu.
Skurcze mięśni gładkich wywołują takie czynniki jak pobudzenie nerwowe, substancje chemiczne, rozciąganie; występują też spontanicznie wywołane automatyzmem mięśnia.
Skurcz mięśni gładkich zaczyna się od wypływu jonów wapnia do wnętrza komórki i połączenia się ich z białkiem kalmoduliną. Kompleks wapń- kalmodulina łączy się i aktywuje kinazę lekkich łańcuchów miozyny, która dokonuje ich fosforylacji, przez co zmienia ich konfigurację przestrzenną umożliwiając połączenie się filamentów aktynowych w wyniku czego następuje skurcz.
Pracę kontrolną wykonała Agata Osicka.
domminiika