Besancon A. - Święta Ruś.pdf

(3582 KB) Pobierz
ŚWIĘTA
RUŚ
TŁUM ACZENIE
Ł
ukasz
M
a
ślanka
Teologia Polityczna
\)<//a'PS'zawa
"201 Z
*
S
pis treści
W stęp
...................................................................................................................
Rozdział I
Kłamstwo .......................................................................................
Rozdział II
Praw osław ie..................................................................................
1. Prawosławie rosyjskie ..........................................................................
2. Życie prawosławne ...............................................................................
7
11
17
26
33
Rozdział III
H isto ria .........................................................................................
1. Święta Ruś ..............................................................................................
2. Cesarstwo Rosyjskie...............................................................................
37
37
46
Rozdział IV
Słow ianofllstw o..........................................................................
1. L ite ra tu ra .................................................................................................
1.1. P u s z k in ............................................................................................
1.2. G o g o l.................................................................................................
1.3. D o stojew ski....................................................................................
2. Filozofia ...................................................................................................
2 .1 . Kirejewski .......................................................................................
2.2. Podsum owanie...............................................................................
51
53
53
55
60
69
70
75
Święta Ruś
Alain Besançon
RozdziaíV
O p o n e n c i.........................................................................................
1. Liberałow ie.................................................................................................
2. Rewolucjoniści .......................................................................................
3. Lenin ........................................................................................................
81
81
83
86
Rozdział VI
Dwie in terp retacje.....................................................................
91
Rozdział VII
Francuskie złudzenia................................................................... 103
B iblio grafia
.......................................................................................................... 133
Indeks osób
............................................................................................................139
-------6
\x/STEP
Karol Marks napisał w 1857 roku:
Ogromny wpływ, jaki Rosja wywarła niespodziewanie na Europę w róż­
nych epokach, zaskoczył ludy Zachodu, które poddały się mu niczym ja­
kiemuś fatum lub stawiały wyłącznie incydentalny opór. Obok fascyna­
cji widać jednak wciąż odradzający się sceptycyzm, podążający za tą
pierwszą niczym cień, dodający lekką nutę ironii do krzyku umierających
narodów, kpiący z prawdziwej wielkości rosyjskiej potęgi jak z maniery
kabotyna, przyjętej, aby olśniewać i wprowadzać w błąd. Inne imperia
również budziły podobne wątpliwości w okresie swojego dzieciństwa; tym­
czasem Rosja stała się kolosem, wcale ich nie rozwiewając. Stanowi przy­
kład jedynego w swoim rodzaju ogromnego mocarstwa, które, nawet po
podjęciu działań na skalę światową, nadal jest uważane za przedmiot
kontrowersyjnych opinii, nie zaś traktowane jako fakt1.
Zachód zafascynował się Rosją. Odkąd ją spotkał, zadawał sobie py­
tanie, kim ona jest. Pociągała go, wzbudzała lęk. Starał się wpuścić ją do
swojego świata, chciał ją także z niego wygnać; nie udało się ani jedno, ani
drugie. „Od początku XVIII wieku aż do dzisiaj - dodawał Marks - nie by­
ło autora, który uznałby za możliwe posunięcie się do jej krytyki lub glo­
ryfikacji bez uprzedniego udowodnienia jej istnienia”.
1
K. Mara,
La Russie et 1'Europe,
Paryż 1954, s. 207.
Święta Ruś
Alain Besançon
Jednakże i sami Rosjanie stawiają sobie to pytanie. Czym jest Ro­
sja, co znaczy być Rosjaninem? Jakie ma Rosja znaczenie w historii po­
wszechnej? Jakie jest jej przeznaczenie? Od Puszkina aż do Sołżenicyna
pytała o to gorliwie spora część literatury, często się temu zagadnieniu po­
święcając, a czasami wręcz do niego się ograniczając. Na długo przed
powstaniem tej literatury nieznani mnisi wygłaszali przepowiednie, których
echo jeszcze nie wygasło.
A przecież historia Rosji jest dostatecznie dobrze znana. W wieku
XIX historycy rosyjscy, ale także niemieccy, francuscy, angielscy napisali so­
lidne prace, zebrali materiały, skompilowali źródła zgodnie z metodologią
historiografii europejskiej. Rewolucja bolszewicka pracę historyczną nie­
mal unicestwiła albo włożyła w gorset ideologiczny, który uczynił ją bez­
użyteczną. Jednak badania były nadal prowadzone za granicą. Zważywszy
na palącą aktualność problemu sowieckiego i konieczność zorientowania
się w nim, zdobyto się na znaczącą inwestycję intelektualną. Dociekania
prowadzono w sposób metodyczny i kolektywny na znanych amerykańskich
uczelniach. Jeżeli przeprowadzi się selekcję, jeżeli odrzuci się publikacje
propagandowe oraz naznaczone ignorancją lub naiwnością, to pozosta­
nie spora, solidna i godna zaufania biblioteka.
Dla historyka Rosja nie stanowi większej zagadki niż Francja. Na­
leży przy tym pamiętać, że żadna książka historyczna nie jest w stanie
całkowicie wyjaśnić tajemnicy narodu: rosyjskiego, francuskiego, chińskie­
go ani nawet luksemburskiego...
Nasuwają się inne pytania.
Po pierwsze, Europejczycy rzadko zdawali się posługiwać obiektyw­
nymi informacjami, którymi dysponowali. Woleli kierować się stereotypa­
mi. Patrzyli na Rosję w sposób zniekształcający. Francuzi zajmowali wo­
bec niej wiele stanowisk, często skrajnych i w dużej mierze niezależnych
Zgłoś jeśli naruszono regulamin