Dieta łatwostrawna.docx

PODSTAWY DIETETYKI, ĆWICZENIA

DIETA ŁATWOSTRAWNA

Wskazania do stosowania diety

·         przewlekłe zapalenie i kamica pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych

·         choroby miąższu wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby

·         przewlekłe zapalenie trzustki

·         wrzodziejące zapalenie jelita grubego w okresie zaostrzenia choroby

Modyfikacją diety polega na zmniejszeniu produktow będących źródłem tłuszczu zwierzęcego oraz obfitującym w cholesterol

Zawartość tłuszczu w diecie: 30-50g/dobę

Zawartość tluszczu w diecie

·         tłuszczu znajdujący się w produktach spożywczych

·         tłuszcz dodawany do pieczywa i potraw (ok.20-30g/dobę) – olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy, oliwa z oliwek, masło, miękkie margaryny;

·         wyklucza się: smalec, słoninę, boczek, łój

Produkty białkowe dostarczają ponad połowę dziennej racji tłuszczu.

Zmniejszenie ilości tłuszczu w diecie wiąże się z niedoborami witamin A,D,E,K, dlatego trzeba zwiększyć podać warzyw bogatych w beta-karoten.

Przy tej diecie często ogranicza się ilośc błonnika – wykluczenie produktów zbożowych gruboziarnistych.

Pokrycie wartości energetycznej diety

·         T do 20%

·         B 12-18%

·         W reszta kaloryczności diety

·         uwzględniamy produkty bogate w witaminę C (korzystny wpływ na układ immunologiczny – pobudza wytwarzanie przeciwciał zwalczających stan zapalny)

·         posiłki w małych objętościach o umiarkowanej temperaturze 5 razy dziennie

ROLA TŁUSZCZU W ORGANIZMIE

·         składnik energetyczny

·         składnik błon komórkowych, mitochondriów, mikrosomów, istoty białej mózgu

·         stabilizuje ułożenie narządów w jamie brzusznej

·         chroni przed nadmierną utratą ciepła

·         ułatwia odczuwanie smaku, przełykanie pokarmu, hamuje skurcze żołądka

·         wpływa na stan skóry i włosów

·         cholesterol wchodzi w skład osłonki mielinowej, istotnym elementem lipoprotein osocza, prekursorem kwasów żółciowych, hormonów steroidowych kory nadnerczy, hormonów steroidowych męskich i żeńskich, progesteronu, witaminy D3

ROLA WNKT

·         uczestniczą w syntezie eikozanoidów, prostaglandyny (m.in. pobudzenie lub hamowanie mięśni gładkich, hamowanie wydzielania soku żołądkowego), prostacykliny (hamuje agregacje płytek krwi, działa rozkurczowo na naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi), leukotrieny (udział w mechanizmach odpornościowych i zapalnych)

·         budowa błon komórkowych i mitochondrialnych

·         udzial w transporcie i metabolizmie lipidów we krwi – obnizaja stezenie cholesterolu we krwi

·         zwiekszaja przeplyw krwi przez naczynia wieńcowe => zwiększają siłę skurczu m.sercowego

·         obnizają ciśnienie tętnicze krwi przez zwiększenie wydzielania Na z moczem i przyczyniając się do rozszerzenia naczyń krwionośnych

·         hamują agregację płytek krwi – zapobiegają zakrzepom

Działanie KT TRANS

·         aterogenne

·         mogą przyczyniac się do ↓ masy urodzeniowej niemowląt

·         ↑ poziomu insuliny we krwi

·         zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego

·         ↓ wydajność przemian WNKT

Niewskazane jest zbyt małe spożycie tłuszczu ze względu na:

·         niedobory witamin E,D,E,K

·         niedobry NNKT w rodziny n-3 i n-6

·         niska podaż tłuszczu rekompensowana zwiększoną podażą węglowodanów => ↑ ryzyko hipertriglicerydemii

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE I KAMICA PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO ORAZ DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

·         eliminacja z diety żółtka – powoduje silne obkurczanie pęcherzyka żółciowego, nasilające dolegliwości

·         przeciwskazane produkty z dużą ilością cholesterolu (żółtka, pełne mleko, podroby)

·         spożywanie BP (kamica bezobjawowa)

·         w zaostrzeniu kamicy (dolegliwości bólowe) dieta łatwostrawna, niskotłuszczowa z ograniczeniem produktów bogatych w BP (szczeg. frakcja nierozpuszczalna),

·         wykluczamy z diety warzywa i owoce wzdymające, produkty zawierające kwas szczawiowy (szpinak, rabarbar, kakao), ograniczenie serów, warzywa i owoce rozdrobnione

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TRZUSTKI

Zmiany zapalne trzustki z czasem prowadzą do zniszczenia jej miąższu (kom. zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczych). Sprawność wydzielnicza nigdy nie powraca do stanu prawidłowego.

Początkowe objawy to epizody ostrego zapalenia trzustki (ostry ból brzucha), później objawy niewydolności funkcjonowania trzustki – biegunka tłuszczowa, cukrzyca.

Postacie przewlekłego zapalenia trzustki:

·         przewlekłe wapniejące zapalenie trzustki (nadmierna konsumpcja alkoholu)

·         przewlekłe zaporowe zapalenie trzustki, spowodowane mechaniczną przeszkodą w odpływie soku trzustkowego

Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu, odpowiednie techniki obróbki cieplnej, ograniczenie błonnika pokarmowego

W okresie nasilenia dolegliwości może zaistnieć konieczność wprowadzenia przejściowej głodówki

·         energia: 2500-3000 kcal (15 kcal/kg m.c./dobę)

·         B 80-120g (1,2-1,5 g/kg m.c./dobę)

·         T 60-80g/dobę (łącznie T w potrawach i dodany do nich)

·         2011 r – nie ma powodów do ograniczenia T w diecie chorych na PZT

·         W ok. 400g/dobę

Przy zespole złego wchłaniania, objawiającym się biegunką tłuszczową – konieczne przyjmowanie preparatów enzymów trzustkowych (lipazy), suplementacja witamin E,D,E,K, wit. z grupy B, kwasu foliowego

·         Posiłki 5-6 razy dziennie, małe objętościowo

·         okreslenie tolerancji na surowe warzywa i owoce

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE WĄTROBY

W tej chorobie zawsze należy indywidualnie dostosować dietę do stanu zdrowia pacjenta, uwzględniając:

·         wydolność wątroby

·         występujące zaburzenia metaboliczne

·         stan odżywienia chorego

·         choroby współistniejące

Gdy nie ma cech niewydolności narządu, dobrze tolerowana jest dieta podstawowa. Ważna jest podaż E i B, by zapobiec niedożywieniu białkowo-energetycznemu. Gdy źle tolerowany jest T – ograniczyć jego ilość. Posiłki w małych objętościach.

·         E 30-33 kcal/kg m.c./dobę

·         B 1,2-1,3g/kg m.c./dobę

·         T 0,8-0,9g/kg m.c./dobę

·         W 4-5-5g/kg m.c./dobę

MARSKOŚĆ WĄTROBY

Marskość – stan uszkodzenia miąższu wątroby, polegający na zwyrodnieniu lub martwicy hepatocytów w połączeniu z rozrostem tkanki łącznej

Czynniki wywołujące: wirusy, toksyny (alkohol, leki, grzyby), choroby metaboliczne, autoimmunologiczne, dróg żółciowych.

U 30-40% chorych przebiega bezobjawowo.

Objawy: osłabienie, łatwe męczenie, stany podgorączkowe, ↓ łaknienia, nudności, wymioty, ↓ masy ciała, zmiany skórne, żółtaczka, wodobrzusze, encefalopatia.

Niezależnie od czynnika wywołującego konieczna jest ABSTYNENCJA ALKOHOLOWA

·         E 30-40 kcal/kg m.c./dobę

·         B 1-1,2g/kg m.c./dobę

·         T – nie ograniczamy podaży (wyjątek: biegunka tłuszczowa)

By ↑ podaż żywności: 4-6 małych posiłków dziennie.

Sód i płyny ograniczamy przy pojawieniu się wodobrzusza (woda w jamie otrzewnej) – powstaje przez nadciśnienie wrotne i zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.

Wyróżniamy wodobrzusze: łagodne (stopień 1), umiarkowane (s2), zaawansowane (s3)

Postępowanie dietetyczne:

·         E diety zwiększona o ok. 10%

·         B 1,2-1,5g (do obliczeń masa ciała bez retencji płynów – sucha masa ciała)

·         przy stopniu 1 lub 2 ograniczenie Na do 2000 mg/dobę

·         przy wystąpieniu hiponatremii z przewodnienia ograniczamy płyny

·         po ustąpieniu wodobrzusza – Na do 2000 mg, płyny do 1,5 L/dobę – uchronienie przez nastepnym gromadzeniem się wody

Markość wątroby może pojawić się w przebiegu alkoholowego stłuszczenia wątroby.

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

Razem z ch. Leśniewskiego-Crohna należy do nieswoistych zapaleń jelit.

NZJ nie są ch. zakaźnymi , nie są spowodowane alergią lub nietolerancją pokarmową. Mają przebieg przewlekły przez lata. Może on być łagodny, średni lub ciężki z okresami REMISJI ! i zaostrzeń.

Etiologia nieznana. Pewny wpływ - czynniki genetyczne, środowiskowe (stan psychiczny, modyfikacje jakościowe i ilościowe flory bakteryjnej, palenie tytoniu), immunologiczne, colitis ulcerosa może być objawem klinicznym depresji maskowanej.

Szczyt zachorowalności: 20-35 r.ż. Około 25 % nowych zachorowań u osób <18 lat.

Umiejscowienie zmian zapalnych

·         ch. zawsze zaczyna się od odbytu i rozwija w sposób ciągły, zajmując w niektórych przypadkach całe jelito grube

·         zmiany zapalne dotyczą tylko błony śluzowej jelita

·         u ok. 30% dorosłych zmiany zapalne obejmują tylko odbytnicę i esicę, u 50% też okrężnicę zstępującą i poprzeczną, u 20% - całe jelito grube

·         stany zapalne obejmują całą grubość jelita – od błony śluzowej po błonę otrzewnową

·         mogą występowań na całej długości przewodu pokarmowego

Objawy nieswoistych zapaleń jelita