emancypacja kobiet.doc

Emancypacja kobiet na przełomie XIX i XX w.

Słowo emancypacja pochodzi z języka łacińskiego i oznacza  uzyskanie równouprawnienia, uwolnienie się od zależności, ucisków, przesądów itp. Kojarzy nam się ono głównie z kobietami.

Dobrym przykładem emancypacji był ruch kobiet (sufrażystek) na przełomie XIX i XX w., mający na celu zrównanie kobiet z mężczyznami w prawach społecznych i politycznych.

          Początki ruchu kobiecego sięgają drugiej połowy XVIII wieku. W Ameryce Północnej był to okres walk o niepodległość, w Europie zaś czas rewolucji Francuskiej, trwającej od 1789 do 1799 roku. Jednak rozwinął się on w pełni dopiero w połowie XIX w.

      Główne żądania kobiet miały na celu dopuszczenie płci pięknej do oświaty, prawo do wykształcenia, zwłaszcza wyższego. Chciały też reformy prawa rodzinnego, czyli zniesienia zależności mężatek od mężów oraz równe prawa małżonków do decydowania o wychowaniu i losie dzieci. Panie chciały też równouprawnienia w dziedzinie ekonomii, więc żądały także prawa do pracy, równych płac i prawa mężatek do dysponowania zarobkami i majątkiem. Przede wszystkim walczono jednak o prawa wyborcze dla kobiet. Najwcześniej uzyskano je w Stanach Zjednoczonych w 1868 r.

      W zachodniej Europie dostęp to uniwersytetów kobiety zdobywały stopniowo, w drugiej połowie XIX w. i na początku XX wieku. We Francji np. walka o dopuszczenie kobiet do oświaty rozpoczęła się w 1863 potem stopniowo w innych krajach.

Pod koniec XIX w. w Europie powstało wiele organizacji kobiecych. W 1888 roku w Niemczech założono Stowarzyszenie Pomyślności Kobiet, którego członkinie walczyły nie tylko z ubezwłasnowolnieniem kobiet, ale również o prawa wyborcze dla nich. Walka o prawa polityczne nasiliła się na początku XX w. W 1903 w Wielkiej Brytanii powstała organizacja sufrażystek.

Pierwszymi państwami, w których kobiety były dopuszczone do głosu były Australia i Nowa Zelandia. W Europie pierwsze prawa polityczne zdobyły kobiety w Finlandii. Później wszystko wydarzyło się bardzo szybko; w 1878 odbył się pierwszy międzynarodowy kongres kobiet w Paryżu, w 1888 na kongresie w Waszyngtonie powstała Międzynarodowa Rada Kobiet, a w 1889 – Unia Powszechna Kobiet. Trud walczących kobiet wreszcie został doceniony.

     W Polsce, podobnie jak w całej Europie, ruch kobiecy rozwinął się w XIX w. W roku 1830 powstało Towarzystwo Dobroczynności Patriotycznej Związek Kobiet, a w latach 1842-1849 ożywioną działalność prowadziły entuzjastki, czyli grupa kobiet z inteligencji warszawskiej, związana z patriotyczną konspiracją w Królestwie Polskim. Prowadziły one tajną działalność na rzecz powstania oraz organizowały pomoc dla więźniów, zesłańców i ich rodzin. To za ich sprawą na terenie całej Polski powstały liczne organizacje kobiet, m.in. zakonspirowane Stowarzyszenie Piątek, liczne Koła Kobiet na Śląsku i Towarzystwo „Warta” w Poznańskiem. Większość tych organizacji formułowała przede wszystkim cele patriotyczne, czyli walka z rusyfikacją i germanizacją oraz uzyskanie niepodległości. Po 1864 roku nastąpiła intensyfikacja ruchu kobiecego. Niedługo po tym postulat emancypacji kobiet został włączony do programu pozytywizmu warszawskiego. Walka kobiet trwała jeszcze długo, aż do drugiej połowy XX w. W końcu jednak, jak w całej Europie, polskie sufrażystki odniosły sukces. Obecnie kobiety mają ustawowo prawa takie same jak mężczyźni jednak nie zawsze w praktyce są one respektowane. Dlatego nadal kobiety zrzeszają się w licznych organizacjach.
Do najważniejszych z nich działających w Polsce należą: Polskie Stowarzyszenie. Feministek., Pro Femina, Demokr. Unia Kobiet, Centrum Praw Kobiet, Centrum Promocji Kobiet, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Ośka — Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych.