Pentekostalizacja chrześcijaństwa.pdf

(761 KB) Pobierz

Studia Philosophiae Christianae

UKSW

50(2014)3

ANDRZEJ KOBYLIŃSKI

etYcZNe AspeKtY WspóŁcZesNeJ

peNteKOstALiZAcJi cHrZeściJAństWA

Streszczenie.

Chrześcijańskie wspólnoty charyzmatyczne stanowią

prawdopodobnie najbardziej żywy i najszybciej rozwijający się ruch

religijny obecnego stulecia, który ogarnął już cały świat. Żadna inna

gałąź chrześcijaństwa nie rosła szybciej niż grupy zielonoświątkowe,

zwłaszcza na półkuli południowej. Trzeba rozumieć genezę i rozwój ruchu

zielonoświątkowego oraz dostrzegać implikacje etyczne tego procesu.

Właściwa interpretacja bardzo złożonego fenomenu pentekostalizacji

wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Potrzeba diagnozy o charakterze

socjologicznym czy kulturowym, ale przy głębszej analizie tego zjawiska nie

może także zabraknąć wkładu poznawczego takich dyscyplin naukowych, jak

filozofia religii, antropologia, etnografia, teologia, filozofia Boga czy etyka.

słowa kluczowe:

doświadczenie religijne, etyka chrześcijańska,

pentekostalizacja, religijność zielonoświątkowa, społeczeństwo postsekularne

1. Wprowadzenie. 2. Współczesne metamorfozy chrześcijaństwa. 3. Charakterystyka

religijności zielonoświątkowej. 4. Trzy etapy rozwoju ruchu pentekostalnego. 5.

Specyfika ruchu zielonoświątkowego w Polsce. 6. Ruch pentekostalny a problem

więzi społecznych. 7. Prymat etyki nad nową religijnością. 8. Podsumowanie.

1. WprOWADZeNie

W ostatnich latach dokonuje się w Polsce i na świecie tzw. penteko-

stalizacja chrześcijaństwa. Pentekostalizacja (ang.

Pentecostalization,

Andrzej Kobyliński

akobylinski@wp.pl

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

w Warszawie, Instytut Filozofii

Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa

ANDRZEJ KOBYLIŃSKI

[2]

niem.

die Pentekostalisierung,

wł.

pentecostalizzazione)

oznacza nie-

zwykle szybki wzrost liczebny różnego rodzaju wspólnot

stricte

zie-

lonoświątkowych oraz proces stopniowego przekształcania wielu in-

nych chrześcijańskich kościołów i związków wyznaniowych w jedną

uniwersalną odmianę chrześcijaństwa charyzmatycznego w wymiarze

globalnym. Dynamiczny i ogólnoświatowy proces pentekostalizacji

chrześcijaństwa jest nazywany często „ucharyzmatycznieniem” reli-

gii chrześcijańskiej lub narodzinami chrześcijaństwa pentekostalnego,

charyzmatycznego lub ewangelikalnego.

W konsekwencji tego procesu, szczególnie w Afryce czy Amery-

ce Południowej, na gruncie tradycyjnych kościołów chrześcijańskich

rodzą się nowe wspólnoty, związki wyznaniowe lub sekty o charakte-

rze charyzmatycznym i zielonoświątkowym. Proces głębokiej trans-

formacji na poziomie głoszonej doktryny czy praktykowanych form

życia religijnego dokonuje się także wewnątrz tradycyjnych kościołów

chrześcijańskich. Tak rozumiana pentekostalizacja dotyczy obecnie

Kościoła katolickiego na całym świecie – w tym także wielu wspól-

not i środowisk katolickich w Polsce – oraz zdecydowanej większości

denominacji protestanckich (anglikanizmu, luteranizmu, wspólnot epi-

skopalnych, metodystycznych i baptystycznych, tzw. wolnych kościo-

łów chrześcijańskich itp.). Wydaje się, że problem pentekostalizacji

– szczególnie na poziomie doktrynalnym – w najmniejszym stopniu

dotyka prawosławną wersję chrześcijaństwa, która dąży do zachowa-

nia maksymalnej wierności Tradycji.

Zagadnieniu pentekostalizacji chrześcijaństwa poświęca się w wie-

lu krajach coraz więcej publikacji, projektów badawczych czy kon-

ferencji naukowych, które usiłują zdiagnozować to zjawisko i ukazać

jego konsekwencje kulturowe, moralne, społeczne czy polityczne.

W języku polskim szczególną wartość poznawczą mają dwie najnow-

sze książki Andrzeja Migdy, poświęcone szeroko rozumianemu rucho-

wi zielonoświątkowemu

. Poza tym istnieje wiele książek i artykułów,

Por. A. Migda,

Egzorcyzm pentekostalny. Służba uwolnienia w Kościołach

i wspólnotach nurtu zielonoświątkowego w Polsce,

Stanisławów Pierwszy 2010; Ten-

że,

Mistycyzm pentekostalny w Polsce,

Kraków 2013.

[3]

ETYCZNE ASPEKTY PENTEKOSTALIZACJI CHRZEŚCIJAŃSTWA

prezentujących funkcjonowanie wspólnot zielonoświątkowych w na-

szym kraju i opisujących tę formę religijności

Niestety, w języku polskim nie ma publikacji naukowych poddają-

cych rzeczowej analizie zagadnienia filozoficzne, teologiczne, etyczne

czy światopoglądowe, związane z przenikaniem różnych form pen-

tekostalizmu do wspólnot katolickich i zastępowaniem tradycyjnych

form pobożności katolickiej i światopoglądu chrześcijańskiego nową

religijnością zborów zielonoświątkowych. Owszem, w ostatnich latach

ukazało się na portalach internetowych i w różnego rodzaju czasopi-

smach wiele artykułów publicystycznych oraz zostało przygotowanych

wiele programów radiowych i telewizyjnych, prezentujących m.in. Re-

kolekcje Narodowe na Stadionie Narodowym w Warszawie z 6 lipca

2013 r., fenomen Mszy świętych z modlitwą o uzdrowienie, zjawisko

tzw. upadków podczas spotkań modlitewnych (spoczynek w duchu,

hipnoza magnetyczna, trans, autosugestia), kontrowersje dotyczące

działalności niektórych księży egzorcystów czy wątpliwości związane

z wydawanym od września 2012 r. miesięcznikiem

Egzorcysta,

spór

o tzw. furtki złego ducha, rachunek sumienia „furtkowy” i spowiedź

„furtkową”, wątpliwości związane z koncepcją tzw. grzechów pokole-

niowych, ale znakomita większość tych publikacji i programów bardzo

powierzchownie opisuje te zjawiska – nie dotykając istoty problemu

– i dlatego nie stanowi pogłębionej analizy naukowej o charakterze

filozoficznym czy teologicznym współczesnej pentekostalizacji chrze-

ścijaństwa.

Por. Z. Pasek,

Ruch zielonoświątkowy. Próba monografii,

Kraków 1992; Tenże,

Związek Stanowczych Chrześcijan. Studium historii idei religijnych,

Kraków 1993;

Tenże,

Topika zbawienia w polskich kancjonałach ewangelikalnego protestantyzmu,

Kraków 2005; Z. Pasek, W. Włoch,

Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy

charyzmatycznej na ziemiach polskich,

Historia ruchu zielonoświątkowego i od-

nowy charyzmatycznej. Stulecie Ducha Świętego 1901−2001,

red. V. Synan, Kraków

– Szczecin 2006, 487−511; A. Siemieniewski,

Ewangelikalna duchowość nowego na-

rodzenia a tradycja katolicka,

Warszawa 1997; Tenże,

Ochrzczeni w jednym Duchu.

Perspektywy integracji mistycyzmu pentekostalnego z duchowością katolicką,

Wro-

cław 2002; A. Zieliński,

W okolice schizmy. Społeczności ewangelikalne wywodzące

się z katolickiego ruchu charyzmatycznego,

Kraków 2009; T. Zieliński,

Protestantyzm

ewangelikalny,

Warszawa 2013.

ANDRZEJ KOBYLIŃSKI

[4]

Zrozumienie bardzo złożonego i wielowymiarowego procesu

„ucharyzmatycznienia” religii chrześcijańskiej wymaga podejścia in-

terdyscyplinarnego. Potrzeba oczywiście diagnozy o charakterze so-

cjologicznym czy kulturowym, ale przy głębszej analizie tego fenome-

nu nie może także zabraknąć wkładu poznawczego takich dyscyplin

naukowych jak filozofia religii, antropologia, teoria poznania, etno-

grafia, teologia, filozofia Boga czy etyka. W niniejszym opracowaniu

zostaną zaprezentowane przede wszystkim niektóre aspekty etyczne

tego zjawiska. Tego rodzaju analiza zostanie poprzedzona uwagami

z pogranicza socjologii, filozofii religii czy teologii, które stanowią ko-

nieczną podstawę uchwycenia implikacji etycznych „ucharyzmatycz-

nienia” religii chrześcijańskiej. Bez takiej prezentacji samego zjawiska

pentekostalizacji, analiza jego aspektów etycznych byłaby właściwie

niezrozumiała i poniekąd zawieszona w próżni.

2. WspóŁcZesNe MetAMOrFOZY cHrZeściJAństWA

Na początku trzeciego tysiąclecia powraca filozoficzne i teologicz-

ne pytanie o istotę chrześcijaństwa

. Na wielu płaszczyznach próbuje-

my uchwycić na nowo jego istotę w kontekście dialogu z innymi reli-

giami oraz w sporze z laicką bądź ateistyczną wizją świata i człowieka.

Co dzisiaj jest rzeczywiście chrześcijańskie a co nie? W jaki sposób

orędzie chrześcijańskie kształtuje więzi społeczne? Czy można mówić

o specyficznie chrześcijańskich elementach moralności? Czym są in-

spiracje chrześcijańskie w etyce?

Jesienią 1942 roku w jednym z czasopism filozoficznych we Wło-

szech ukazał się szeroko komentowany artykuł:

Dlaczego nie możemy

o sobie powiedzieć, że nie jesteśmy chrześcijanami?

. Jego autorem

Por. J.L. Allen,

Das neue Gesicht der Kirche. Die Zukunft des Katholizismus,

Gütersloh 2010; Ph. Jenkins,

Die Zukunft des Christentums. Eine Analyse der weltwei-

ten Entwicklung im 21. Jahrhundert,

Freiburg 2011.

Por. B. Croce,

Perché non possiamo non dirci „cristiani”,

La Critica, 20 listopa-

da 1942, 289−297. „Serbare e riaccendere e alimentare – pisał Benedetto Croce – il

sentimento cristiano è il nostro sempre ricorrente bisogno, oggi più che mai pungente

e tormentoso, tra dolore e speranza. E il Dio cristiano è ancora il nostro, e le nostre

[5]

ETYCZNE ASPEKTY PENTEKOSTALIZACJI CHRZEŚCIJAŃSTWA

był Benedetto Croce (1866−1952), włoski myśliciel zajmujący się es-

tetyką, liberalizmem społecznym, filozofią ducha. Croce prezentował

krytyczny stosunek do religii, ale jednocześnie doceniał szczególną

rolę chrześcijaństwa w ukształtowaniu myśli i kultury świata zachod-

niego. Uważał, że narodziny chrześcijaństwa były największą rewolu-

cją w historii ludzkości, która doprowadziła do powstania cywilizacji

chrześcijańskiej.

Zdaniem Crocego, nie możemy porównywać tej rewolucji z jakim-

kolwiek innym wydarzeniem tego rodzaju, ponieważ dotyczyła ona

zasadniczo ludzkiej duszy i sumienia moralnego. To właśnie chrześci-

jaństwu zawdzięczamy nową wizję historii, w której jesteśmy wezwa-

ni do szanowania godności każdego człowieka, niezależnie od jego

pochodzenia, statusu społecznego czy wyznawanej religii. W sensie

kulturowym, twierdzi Croce, ludzie Zachodu nie mogą o sobie powie-

dzieć, że nie są chrześcijanami – niezależnie od ich osobistych przeko-

nań religijnych czy światopoglądowych – ponieważ ich podstawowe

wartości i najważniejsze kategorie myślowe mają korzenie chrześci-

jańskie

Pytanie Crocego o istotę religii chrześcijańskiej i jej wpływ na men-

talność świata zachodniego powraca dzisiaj ze zdwojoną siłą w kon-

tekście współczesnej pentekostalizacji chrześcijaństwa. Czy chrześci-

jaństwo zielonoświątkowe będzie zdolne w przyszłości do tworzenia

affinate filosofie lo chiamano lo Spirito, che sempre ci supera e sempre è noi stessi;

e, se noi non lo adoriamo più come mistero, è perché sappiamo che sempre esso sarà

mistero all’occhio della logica astratta e intellettualistica, immeritatamente creduta e

dignificata come »logica umana«, ma che limpida verità esso è all’occhio della logica

concreta, che potrà ben dirsi »divina«, intendendola nel senso cristiano come quella

alla quale l’uomo di continuo si eleva, e che, di continuo congiungendolo a Dio, lo fa

veramente uomo”. Tamże, 297. Trzy lata później artykuł Crocego ukazał się w wersji

książkowej –

Discorsi di varia filosofia,

t. II, Bari 1945, 1−23.

Do tytułu słynnego tekstu Crocego nawiązał w 2007 r. znany włoski matema-

tyk Piergiorgio Odifreddi w swoim szeroko dyskutowanym manifeście ateizmu, który

w krótkim czasie doczekał się aż ośmiu wydań –

Dlaczego nie możemy być chrześci-

janami (a katolikami w żadnym wypadku).

Por. P. Odifreddi,

Perché non possiamo

essere cristiani (e meno che mai cattolici),

Milano 2007

; V. Vitale,

Volti dell’Ateismo

– Mancuso, Augias, Odifreddi. Alla ricerca della ragione perduta,

Milano 2011.

Plik z chomika:

Charyzmatycy

Inne pliki z tego folderu:

KEP spowiedź furtkowa.jpg (56 KB)
KEP uzdrowienie międzypokoleniowe.jpg (41 KB)
Karl Stehlin - Ruch charyzmatyczny.rar (133 KB)
Pentekostalizacja chrześcijaństwa.pdf (761 KB)
Stosowanie psychologii w przestrzeni życia religijnego.pdf (299 KB)

Pentekostalizacja chrześcijaństwa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: