Egierska, Agnieszka - Tatarzy Krymscy wobec Rosji i Ukrainy podczas Euromajdanu i kryzysu krymskiego (2015).pdf

(374 KB) Pobierz
[23]
Agnieszka Egierska
Uniwersytet Łódzki
Tatarzy Krymscy wobec Rosji i Ukrainy
podczas Euromajdanu i kryzysu krym-
skiego.
Proeuropejskie oraz antyrządowe protesty na Majdanie
Niepodległości w Kijowie trwające od jesieni 2013 roku do lutego
2014, a także spowodowany nimi kryzys na Krymie, przyniosły
dla społeczności Tatarów krymskich całkowicie nową rzeczywi-
stość geopolityczną. Zbrojne przejęcie półwyspu krymskiego
przez Federację Rosyjską wzbudziło w społeczności tatarskiej
zdecydowany sprzeciw oraz wzrost poczucia przywiązania do
państwa ukraińskiego. Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce
relacji Tatarów krymskich z Rosją oraz Ukrainą w trakcie Euro-
majdanu i podczas kryzysu krymskiego, a także działaniom spo-
łeczności tatarskiej na arenie międzynarodowej i na Krymie zmie-
rzającymi do osiągnięcia jak największej niezależności.
W czasie trwania Euromajdanu Tatarzy krymscy od po-
czątku wspierali proeuropejską, ukraińską opozycję. Przywódca
Tatarów Mustafa Dżemilew miesiąc przed planowanym szczytem
Partnerstwa Wschodniego w październiku 2013 roku udał się do
Wilna na spotkanie z przedstawicielami władz litewskich. Po wi-
zycie kierownik Oddziału Spraw Zagranicznych Medżlisu Ali
Hamzin powiedział: „Jesteśmy za podpisaniem umowy z Unią
Europejską. Więcej - nam zależy, by Ukraina po podpisaniu
umowy stała się państwem bardziej bliższym Unii Europejskiej”
1
.
1
W. Jankowski, Tatarzy popierają podpisanie umowy stowarzyszeniowej z
Unią Europejską, http://www.kurieriergalicyjski.com/majdan
[24]
Pod koniec listopada setki Tatarów krymskich udały się do
Kijowa, by wspierać Euromajdan. Na Placu Niepodległości obok
flag ukraińskich i Unii Europejskiej powiewały błękitne flagi ta-
tarskie
2
. W czasie trwania listopadowych protestów jeden z tatar-
skich aktywistów Zair Smedlaev podsumował dążenia tatarskie do
integracji z Unią Europejską oraz ukazał stosunek do prorosyj-
skiej postawy w społeczeństwie: „Nasi oligarchowie trzymają
pieniądze w szwajcarskich bankach, wysyłają dzieci do europej-
skich i amerykańskich uczelni a nie do Moskwy. Potem mówią
nam, że Europa jest zła i że zjednoczenie z Unią Europejską nie
pomoże ukraińskim obywatelom. Cóż za oksymoron! Nie chcę
żyć w Rosji lub w rosyjskiej bazie. Nie chcę być poddanym. Chcę
być wolnym człowiekiem. Dlatego wspieramy integrację z Unią
Europejską i protesty Euromajdanu!”
3
.
Szef tatarskiego Medżlisu Refat Czubarow na początku
grudnia przyleciał do Kijowa, by m.in. uczestniczyć w protestach
Euromajdanu
4
. Kilka dni później, kiedy w Symferopolu setki Ta-
tarów demonstrowało swoje poparcie dla proeuropejskich prote-
stów w Kijowie, Czubarow powiedział dziennikarzom, że prawa
krymskich Tatarów mogą być w pełni przywrócone tylko, jeśli
Ukraina przy międzynarodowym wsparciu stanie się członkiem
cywilizowanego świata
5
.28 stycznia 2014 roku zaogniająca się
sytuacja polityczna na Ukrainie doprowadziła do kolejnych prote-
2
Na «yevromaydani» z'yavylysya kryms’ko-tatars’ki prapory, http://ua.racurs.
ua/news/18920-na-ievromaydani-z-yavylysya-krymsko-tatarski-prapory-foto,
[dostęp: 21.05.2014].
3
I. Izmirli, Crimean Tatars Support EuroMaidan Protests in Kyiv, http://www.
jamestown.org/single/?tx_ttnews [pointer]=4&tx_ttnews[tt_news]=41728&
tx_ttnews[backPid]=228&cHash=c45a000a5ed162eaec16be5cd31a4b92#.
U3y39VISCbo, [dostęp: 21.05.2014].
4
Rukovoditel' Medzhlisa vyletel v Kiyev na aktsiyu protesta, http://lb.ua/news
/2013/12/01/243531_rukovoditel_medzhlisa_viehal_kiev.html, [dostęp: 21.05
2014].
5
Ukraine's Crimean Tatars Support Pro-EU Protesters, http://www.rferl.org/co
ntent/ukraine-crimean-tatars-euromaidan/25195844.html
[25]
stów tatarskich w Symferopolu, w których uczestniczyło około
3000 ludzi. Żądano wówczas zaprzestania rozlewu krwi na Ukrai-
nie, ustąpienia urzędującego prezydenta Janukowycza, zniesienia
„ustaw dyktatorskich” z 16 stycznia oraz przywrócenia pełni praw
Tatarom krymskim. Protestujący trzymali flagi ukraińskie, tatar-
skie oraz Unii Europejskiej, a także tablice z napisami „Krym jest
ukraiński”, „Popieramy europejską integrację”, „Nie dla dyktatu-
ry”
6
.
Na protestach Euromajdanu pojawił się także Mustafa
Dżemilew, jedyny krymskotatarski parlamentarzysta w Kijowie,
który powiedział wówczas do zgromadzonych: „Tatarzy Krymscy
będą zawsze stali po stronie narodowych, demokratycznych sił
Ukrainy. Wciąż mamy nadzieję na przystąpienie Ukrainy do Unii
Europejskiej. Tylko w demokratycznej Ukrainie w ramach UE
będziemy mogli żyć wolni i równi. Innych opcji nie mamy”
7
.
Obalenie Janukowycza, a następnie powołanie nowego
rządu na Ukrainie spowodowało wybuch zamieszek na półwyspie
krymskim. 23 lutego odbyły się pierwsze demonstracje nastawio-
nej prorosyjsko ludności w Kerczu i Sewastopolu. Manifestanci
ściągali ukraińskie flagi z urzędów i wywieszali rosyjskie a także
krzyczeli, m.in. „Berkut to bohaterowie!”, „Faszyzm nie przej-
dzie!”, czy „Kercz-Krym! Chcemy do Rosji!”
8
.
26 lutego przed budynkiem lokalnego parlamentu w Sym-
feropolu kilkutysięczna manifestacja Tatarów krymskich głosiła
hasła „Sława Ukrainie” czy „Gierojom sława”. Tatarzy zabloko-
wali także budynek Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki
Krymu, ponieważ nie chcieli dopuścić do posiedzenia, na którym
6
Mejlis initiates rally against bloodshed and dictatorship in Ukraine,
http://qha.com.ua/mejlis-initiates-rally-against-bloodshed-and-dictatorship-in
ukraine-130442en.html, [dostęp: 21.05.2014].
7
M. Hotopp-Riecke, Krymscy Tatarzy stoją murem za Ukrainą. Kto jest kim na
półwyspie, rozmowę przepr. Olga Doleśniak-Harczuk, „Gazeta Polska” 2014, nr
11, s. 6.
8
T. Szeląg, Na Krymie wywieszono rosyjską flagę, http://wiadomosci.onet.pl/
tylko-w-onecie/na-krymie-wywieszono-rosyjska-[dostęp: 21.05.2014].
[26]
mogła być rozpatrywana kwestia odłączenia półwyspu od Ukrai-
ny. W tym samym czasie pod parlamentem zebrali się prorosyjscy
manifestanci niosący transparenty z hasłami „Krym jest rosyjski”
i „Jesteśmy Rosjanami”
9
.
Na przełomie lutego i marca zaczęło się zajmowanie bu-
dynków rządowych na półwyspie przez tzw. samoobronę Krymu,
a następnie stopniowe przejmowanie większości strategicznych
obiektów, m.in. lotnisk, węzłów drogowych, infrastruktury woj-
skowej przez wojska rosyjskie
10
.
2 marca w Kerczu grupa około 1000 Tatarów, chcąc wes-
przeć Ukrainę w walce z Rosją i zapobiec prowokacjom, utworzy-
ła żywy łańcuch, by oddzielić batalion ukraińskiej piechoty mor-
skiej od oddziałów rosyjskich
11
.
Tuż po rozpoczęciu rozruchów na Krymie pod koniec lu-
tego i na początku marca własność Tatarów zaczęła być atakowa-
na przez grupy rosyjskich nacjonalistów i separatystów. Na tatar-
skich domach w Bakczysaraju namalowano znaki „X”, tak jak
przed deportacjami w 1944 roku, zbezczeszczono muzułmańskie
cmentarze, zniszczono kilka tatarskich biznesów. Delyaver Akie,
sekretarz Medżlisu opisał sytuację następująco: „Ludzie są w pa-
nice. Nasz naród przeżył ludobójstwo i jest obawa, że wydarzenia
roku 1944 mogą się powtórzyć.”
12
.
9
Krymscy Tatarzy protestują. “Sława Ukrainie”, „Krym nie Rosja”,
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1062008,Krymscy-Tatarzy-protestuja-
Slawa-Ukrainie-Krym-nie-Rosja, [dostęp: 21.05.2014].
10
A. Wilk, Rosyjska interwencja wojskowa na Krymie, http://www.osw.waw.pl
/pl/publikacje/analizy/2014-03-05/rosyjska-interwencja-wojskowa-na-krymie,
[dostęp: 21.05.2014].
11
Ukraina: w Kerczu Tatarzy oddzielają żołnierzy ukraińskich od rosyjskich,
http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15552186,Ukraina__w_Ke
rczu_Tatarzy_oddzielaja_zolnierzy_ukrainskich.html, [dostęp: 22.05.2014].
12
H. Salem, Crimea’s Tatars fear the worst as it prepares for referendum,
http://www.theguardian.com/world/2014/mar/13/crimea-tatars-fear-worst-
prepares-referendum, [dostęp: 22.05.2014].
[27]
Tatar mieszkający w Bakczysaraju, Rustem Kadyrov, stwierdził,
że społeczność tatarska nie może liczyć na pomoc krymskiej poli-
cji. „Oni nam nie pomogą. Powiedzieli mi, że Tatarzy krymscy
nie są dla nich priorytetem. Oczywiście że nie – karzą nas, ponie-
waż nie chcemy tutaj Putina.” – stwierdził Kadyrov
13
.
By zdyskredytować Tatarów w oczach reszty krymskiego
społeczeństwa, jeszcze przed referendum telewizja Rossija wye-
mitowała program o bliskich związkach tatarskiej ludności Krymu
z Turcją, która rzekomo chce przejąć region. By wzmocnić prze-
kaz pokazano grupę mężczyzn, w domyśle Tatarów, tańczących
zikr - rytualny taniec wyznawców islamu od czasu wojen cze-
czeńskich, który przez Rosjan uważany za obrzęd wojenny, po
którym muzułmanie idą zabijać niewiernych
14
.
Tatarzy po wkroczeniu wojsk rosyjskich na Krym zaczęli
ponownie bać się o swój los w ich historycznej ojczyźnie.
W związku z obawą, że ponownie mogą stać się na półwyspie
niemile widziani oraz świadomością, że są zdani tylko na siebie,
część Tatarów postanowiła organizować w swoich wspólnotach
patrole obserwacyjne, których zadaniem miała być ochrona wła-
snych rodzin i domów. Zair Smedlyayev, jeden z Tatarów, który
powrócił na Krym z zesłania, skomentował działania Rosji na
półwyspie oraz podejście krymskich Rosjan do całej sytuacji:
„Rosjanie żyją w mojej ojczyźnie, w mojej historycznej ojczyźnie
i chcą decydować o moim przeznaczeniu (…) Nie pozwolę na
to.”
15
.
13
N. Antelava, Who will protect the Crimean Tatars?, http://www.newyorker.
com/online/blogs/newsdesk/2014/03/who-will-protect-the-crimean-tatars.
html, [dostęp: 22.05.2014].
14
W. Radziwinowicz, Moskwa chciała skaperować Tatarów krymskich. Ale ci
nie dają się kupić, http://wyborcza.pl/1,75477,15600630,Moskwa_chciala_ska
perowac_Tatarow_krymskich__Ale_ci.html, [dostęp: 22.05.2014].
15
Y. Karmanau, Crimean Tatars fear return of Russian rule, http://bigstory.ap
.org/article/crimean-tatars-fear-return-russian-rule, [dostęp: 22.05.2014].

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin