2
MATERIAŁY DO SAMOKSZTAŁCENIA KIEROWANEGO W RAMACH SZKOLENIA OKRESOWEGO BHP
DLA OSÓB KIERUJĄCYCH PRACĄ/SŁUŻBĄ POLICJANTÓW I PRACOWNIKÓW POLICJI
KOMENDY WOJEWÓDZKIEJ POLICJI W POZNANIU
(do użytku wewnętrznego w jednostkach i komórkach organizacyjnych Policji województwa wielkopolskiego)
Spis treści
1. Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy z omówieniem źródeł prawa międzynarodowego (dyrektyw WE, konwencji MOP).
1.1 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
1.2 Przepisy Unii Europejskiej
1.3 Prawodawstwo krajowe
1.4 Przepisy dotyczące służby BHP w Policji
1.5 Obowiązki pracodawcy i kierownika komórki organizacyjnej, policjanta i pracownika Policji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz odpowiedzialność za niedopełnienie tych obowiązków
1.6 Ochrona pracy i służby kobiet przez przepisy Kodeksu Pracy
1.7 Profilaktyczna opieka zdrowotna
1.8 Uregulowania prawne dotyczące szkolenia w zakresie BHP
1.9 Organizacja nadzoru nad warunkami pracy
2. Identyfikacja, analiza i ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami.
2.1 Podział czynników
2.2 Opis zawodu policjanta zgodnie z Międzynarodową Kartą Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych na podstawie PN-80/Z-09052.
2.3 Proces identyfikacji zagrożeń
2.4 Charakterystyka wybranych czynników środowiska pracy
2.5 Obowiązki pracodawcy w procesie identyfikacji zagrożeń w środowisku pracy
2.6 Podstawowe sposoby ochrony pracownika przed zagrożeniami
3. Podstawowe zagadnienia dotyczące ergonomii miejsca pracy (służby)
3.1 Podstawowe pojęcia i główne kierunki działania
3.2 Parametry przestrzenne i materialne pomieszczenia pracy (służby)
3.3 Minimalne wymagania dotyczące stanowiska pracy (służby)
3.4 Zarządzanie bezpieczeństwem pracy
4. Regulacje prawne dotyczące wypadków w pracy oraz postępowanie powypadkowe
4.1 Definicje
4.2 Definicja i wykaz chorób zawodowych
4.3 Procedura postępowania w sprawach wypadków pozostających w związku ze służba – pracą
5. Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy – służby oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy – służby
5.1 Szkolenie wstępne – instruktaż stanowiskowy
5.2 Ramowy program instruktażu stanowiskowego
5.3 Metodyka realizacji szkolenia
6. Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy – służby i w sytuacjach zagrożeń
6.1 Zasady zabezpieczenia miejsca wypadku, awarii, obowiązki związane z zabezpieczeniem miejsca zdarzenia
6.2 Zasady ewakuacji ludzi z pomieszczeń i budynków
6.3 Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru
6.4 Rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego oraz zasady jego doboru i użycia
6.5 Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy medycznej
7. Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy
7.1 Odszkodowanie powypadkowe
7.2 Odszkodowania z tytułu wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą
7.3 Odszkodowania z tytułu szkody poniesionej w przedmiotach osobistego użytku w związku ze służbą
8. Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska naturalnego
8.1 Ogólne zasady bezpieczeństwa pożarowego w obiektach i pomieszczeniach Policji
8.2 Zadania i obowiązki wszystkich policjantów i pracowników bez względu na zajmowane stanowisko
8.3 Zadania i obowiązki kierowników wszystkich szczebli zarządzania
8.4 Znaki bezpieczeństwa „Ochrona przeciwpożarowa”
8.5 Znaki bezpieczeństwa „Ewakuacja”
8.6 Znaki bezpieczeństwa „Techniczne środki przeciwpożarowe”
9. Wykaz aktów prawnych
10. Literatura
Wykorzystano opracowanie
podinsp. Michał Kominowski
nadkom. Maciej Walczak
1. Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z omówieniem źródeł prawa międzynarodowego (dyrektyw WE, konwencji MOP).
1.1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
Konstytucja RP, jako ustawa zasadnicza, jest aktem nadrzędnym nad innymi aktami normatywnymi obowiązującymi zgodnie z ich hierarchią w Polsce. To ona w przepisach zawartych w art. 24, 66, 68 daje organom państwa podstawę do ustanowienia uregulowań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zarówno w procesie pracy, jak i służby. W artykule 24 ustawodawca określa, że to Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy – czyli organy państwowe, które powoływane są w odpowiednim trybie i właściwe są do sprawowania kontroli w tym zakresie. Z Konstytucji wynika też prawo każdego z nas do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy czy służby. To uprawnienie wynika wprost z art. 66 ustawy zasadniczej, w którym zawarta jest także delegacja do szczegółowego uregulowania tej kwestii w aktach prawnych rangi ustawy – co znajduje swoje odzwierciedlenie przede wszystkim w dziale X ustawy Kodeks pracy, zatytułowanym ,,Bezpieczeństwo i higiena pracy” oraz innych ustawach szczegółowych.
1.2. Przepisy Unii Europejskiej
W związku przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej na nasze Państwo nałożony został obowiązek dostosowania naszego prawa krajowego do uregulowań prawnych obowiązujących w Unii. Dotyczy to także prawa pracy, w tym w szczególności przepisów regulujących kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. W ramach nowelizacji Kodeksu pracy, która nastąpiła 14.11.2003 roku dostosowano większość zawartych w nim przepisów z zakresu bhp do wymogów wynikających z Dyrektyw Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej[1] i Wspólnoty Europejskiej.
Wspólnota Europejska ustanowiła w tej dziedzinie szereg dyrektyw, spośród których najważniejszą wydaje się dyrektywa Rady/89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa ta wydana została na podstawie art. 118a Traktatu Rzymskiego, będącego w owym czasie normą kompetencyjną dla dyrektyw ustalających minimalne wymagania bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy. Obecnie taką normą kompetencyjną jest art.137 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Bardzo ważne są tu uregulowania zawarte w art. 6 ust. 1 i 2 wyżej wymienionej dyrektywy, które odzwierciedlają podstawowe zobowiązania ciążące na pracodawcy. Ma on następujące brzmienie:
,,Artykuł 6: Zobowiązania ogólne pracodawców.
1.W zakresie swojej odpowiedzialności pracodawca powinien przedsięwziąć środki niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, włącznie z zapobieganiem zagrożeniom związanym z wykonywaniem czynności służbowych, informowaniem i szkoleniem, jak również zapewnieniem niezbędnych ram organizacyjnych i środków.
Pracodawca powinien reagować na potrzeby i odpowiednio dostosowywać środki, biorąc pod uwagę zmieniające się okoliczności i środki zapobiegawcze, umożliwiające poprawę istniejącej sytuacji.”
W ustępie 2 tego artykułu wyszczególniono powinności pracodawcy w zakresie stosowania zasad ogólnych dotyczących działań prewencyjnych, jak np.:
zapobieganie zagrożeniom;
ü ocena zagrożeń, które nie mogą być wykluczone;
ü zwalczanie źródeł zagrożeń;
ü adaptacja procesów stosownie do potrzeb indywidualnych;
ü dostosowanie do postępu technicznego;
ü zastąpienie działań niebezpiecznych operacjami bezpiecznymi bądź o mniejszym ryzyku;
ü odpowiedni rozwój spójnej polityki prewencyjnej;
ü priorytet ogólnych środków zapobiegawczych nad poszczególnymi środkami zapobiegawczymi;
ü dostarczanie pracownikom odpowiednich instrukcji. [2]
W dyrektywie tej wyraźnie zaznaczono, że przedsięwzięcia odnoszące się do bezpieczeństwa i higieny pracy nie powinny w żaden sposób obciążać pracowników.
Ważnym z punktu widzenia pełnienia służby w Policji, zwłaszcza na stanowiskach w pionie prewencji, ma także uregulowanie zawarte w art. 3 dyrektywy Rady 89/656/EWG z dnia 30.11.1989 r. o minimalnych wymaganiach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczących stosowania przez pracowników ochrony indywidualnej w miejscu pracy, które sformułowane zostało następująco: ,,Indywidualne wyposażenie ochronne powinno być używane w sytuacjach, gdy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą technicznych środków ochrony zbiorowej lub za pomocą środków, metod lub procedur organizacji pracy.” [3]
1.3. Prawodawstwo krajowe
Kodeks pracy jest aktem prawnym, który generalnie normuje sprawy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, w tym także i policjantów, o ile przepisy szczególne pewnych kwestii nie regulują inaczej. Zagadnieniom bhp został poświęcony dział X Kodeksu pracy, zatytułowany ,,Bezpieczeństwo i higiena pracy”. W dziale tym, w poszczególnych rozdziałach, ustawodawca normuje szereg problemów dotyczących bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz udziela delegacji właściwym ministrom odnośnie szczegółowego uregulowania poszczególnych kwestii w drodze wydawanych rozporządzeń. Podstawowy zakres uregulowań zawartych w Kodeksie pracy dotyczy:
ü podstawowych obowiązków pracodawcy,
ü praw i obowiązków pracownika,
ü obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy,
ü maszyn i innych urządzeń technicznych,
ü czynników oraz procesów pracy stwarzających szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia,
ü profilaktycznej ochrony zdrowia,
ü wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
ü szkolenia,
ü środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
ü służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
ü konsultacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisji bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wykorzystując ustawowe delegacje właściwi ministrowie wydali rozporządzenia, w których szczegółowo uregulowali wyżej wymienione zagadnienia. Na przykład szczegółowa regulacja dotycząca szkoleń z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy znajduje się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 27.07.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
1.4. Przepisy dotyczące służby bhp w Policji
Organizacja i funkcjonowanie służby bezpieczeństwa i higieny pracy w Policji nie została wprost określona w ustawie z dn. 06.04.1990 r. o Policji.[4] W art. 7 ust. 1 pkt 6 tej wyżej cytowanej ustawy znajdziemy tylko delegacje dla Komendanta Głównego Policji do określenia szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby, po konsultacji z Państwową Inspekcją Pracy. Realizując to upoważnienie ustawowe Komendant Główny Policji wydał zarządzenie nr 916 z dn. 25.08.2004 r. w sprawie szczególnych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz organizacji służby bhp w Policji.[5]
Komendant Główny Policji, w § 2 ww. zarządzenia, określa między innymi podmioty, które należy uważać za pracodawców w Policji w stosunkach służbowych z funkcjonariuszami. Zgodnie z tym zarządzeniem pracodawcami w Policji są:
ü Komendant Główny Policji – w odniesieniu do policjantów pełniących służbę w komórkach organizacyjnych KGP,
ü Komendant Wojewódzki (Stołeczny) Policji – w odniesieniu do policjantów pełniących służbę w komórkach organizacyjnych komendy wojewódzkiej (Komendy Stołecznej) Policji,
ü Komendant Powiatowy, Miejski i Rejonowy Policji - w odniesieniu do policjantów pełniących służbę w tych jednostkach,
ü Komendant Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, Szkoły Policji w Pile, Szkoły Policji w Słupsku i Szkoły Policji w Katowicach – w stosunku do policjantów pełniących służbę w tych szkołach.
Osoby pełniące te funkcje są zarazem kierownikami jednostek organizacyjnych. Zarządzeniem 916/2004 został nałożony na nich obowiązek zapewnia policjantom bezpiecznych i higienicznych warunków służby.
Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny służby w Policji polega na zagwarantowaniu, zgodnych z przepisami, warunków służby i zapobieganiu zagrożeniom dla życia i zdrowia policjantów...
hermes50