Zaburzenia odżywiania 12.01.2015
W ICD-10 zaburzenia odżywiania zostały zaliczone do działu: F50
Zespoły chorobowe:
-jadłowstręt psychiczny
-j.w. atypowy
-żarłoczność psychiczna (bulimia)
-atypowa żarłoczność psychiczna
-przejadanie się związanme z innymi czynnikami psychologicznymi
-inne zaburzenia odżywiania się
-zaburzenia odżywiania się nieokreślone
Jadłowstręt psycjiczny (anoreksja)
-jest zaburzeniem charakteryzującym się celową utratą macy ciała wywołaną i często podtrzymywaną przez pacjenta..
-zaburzenie dotyczy najczęściej dziewcząt w okresie pokwitania i młodych kobiet. Chłopcy zapadają na nie rzadziej w okresie przed pokwitaniem.
-jadłowstręt psychiczny może wystąpić u młodych mężczyzn, chociaż rzadziej niż u kobiet. U kobiet może występować aż do okresu menopauzy.
Wg ICD-10 do rozpoznania jadłowstrętu psychicznego konieczne jest stwierdzenie wszystkich z poniższych objawów:
-masa ciała utrzymuje się na poziomie co najmniej 15% poniżej oczekiwanej; pacjenci przed okresem prokwitania mogą nie osiągać należnej masy ciała w okresie wzrostu.
-utrata masy ciała jest spowodowana przez unikanie tzw. tuczących potraw, a ponadto za pomocą jednej z wymienionych czynności: prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, stosowanie leków tłumiących łaknienie i/ lub moczopędnych.
-wyobrażenie własnego ciała jest zaburzone i przyjmuje postać specyficznego zespołu psychopatologicznego, w którym obawa przed otyłością przybiera forme myśli natrętnej, powodującej narzecenie sobie określonego reżimu dietetycznego i niskiego limitu masy ciała
-zaburzenia hormonalne obejmują oś przysadkowo- nadnerczową i gonady, co u kobiet przejawia się zatrzymaniem miesiączek,, a u mężczyzn zaburzeniami potencji i spadkiem zainteresowań seksualnych; stwriedza się również wzrost stężenia hormonu wzrostu i kortyzolu oraz zmiany metabolizmu hormonów tarczycy i zaburzenia wydzielania insuliny
-jeżeli początek zaburzeń miał miejsce przed okresem pokwitania, to liczne zjawiska związane z pokwitaniem ulegają opóźnieniu lub zahamowaniu: wzrost zatrzymuje się, u dziewcząt nie rozwijają się piersi i występuje pierwotny brak miesiączek, u chłoców narządy płciowe pozostają w stanie dziecięcym.
Różnicowanie:
-rozpoznanie jadłowstrętu psychicznego stawiane jest zazwyczaj przez wykluczenie, po przeprowadzeniu przez pediatrę lub internistę wielu badań dodatkowych i zróżnicowanych bezskutecznych prób leczenia.
-dominuje pogląd, że chorzy powinni od samego początku kierowani być do psychiatry, co oczywiście nie zwalnia z obowiązku różnicowania jadłowstrętu psychopochodnego z chorobami samotycznymi i psychicznymi.
-jeśli jadłowstrętowi psychicznemu towarzyszy depresja, natręcta lub zaburzenia osobowości to różnicowanie może być utrudniowne.
-u młodych osób należy wykluczyć: zaburzenia jelitowe, inne choroby wyniszczające
Leczenie:
-przywrócenie zachwianej homeostazy w organizmie przez doprowadzenie do równowagi elektrolitowej, witaminowej, białkowej i węglowodanowej oraz usunięcie wtórnych zaburzenń ze strony układu pokarmowego, układu krążenia i wydzielania wewnętrzenego (endokrynologicznego)
-równoległe prowadzenie psychoterapii chorego
-prawidłowe ustawienie diety
-terapia rodzinna (wychodząc z systemowej koncepcji rodziny)
>Leczenie osób z jadłowstrętem psychicznym wymaga dużego wysiłku, cierpliwości i delikatności.
>Nawiązanie z nimi kontaktu jest utrudnione ze względu na ich chłodne a nawet agresywne postawy.
>Chorzy przeważnie nie mają poczucia choroby fizycznej, a tym bardziej psychicznej. Mają natomiast silną motywację do odmawiania sobie pokarmów.
>Charakterystyczną dla tych osób jest przebiegłość wyrażająca się np. potejmnym dokarmianiem się lub stosowanie środków przeczyszczających i prowokowaniem wymiotów.
>Bilikiewicz zaleca szczególną ostrożność w rozmowach z pacjentami przy poruszaniu problemów psychologicznych.
Pacjentki, u których konflikt dotyczy sfery seksualnej (może tu chodzić o wykorzystywanie seksualne w okresie dzieciństwa sprzed zachorowania, brak akceptacji roli kobiecej i fuzycznych cech kobiecości, lęk przed zbliżeniem seksualnym) stosują silne mechanizmy obronne.
Wskazana jest raczej psychoterapia rocjonalna, polegająca na wyjaśnianiu znaczenia spożywania poszczególnych składników pożywienia i analizowaniu objawów, które wystąpiły w wymniku długotrwałego głodzenia się.
Istnieją pewne doniesienia o dobrych wynikach uzyskiwanych dzięki metodom terapii behawioralnej.
Ponadto należy pamiętać, że próby karmienia sondą lub przymusowe dokarmianie mogą nieodwracalnie zniszczyć kontakt terapeutyczny.
Leczenie farmakologiczne jadłowstrętu obejmuje podawanie niewielkich dawek insuliny, małych dawek neuroleptyków itp...
Rokowanie jest dobre u chorych, którzy mają motywację lub udaje się ją wzbudzić, a także gdy można objąć terapią całą rodzinę.
Przy zaniedbaniu leczenia, gdy doszło do wtórnych następstw somatycznych, notuje się powien odsetek zgonów.
Koncepcja „rodziny anorektycznej”
Można wg tej koncepcji wyróżnić następujące elementy:
1) usidlenie
-granice między poszczególnymi członkami rodzine ulegają zatarciu
-brak automnomii w zakresie podejmowania decyzji,
-brak indywidualnej odpowiedzialności
-brak prywatności, odrębności
-przekonanie o tym, zę należy troszczyć się o innych a nie o siebie
-poczucie samotności
-problem jednej osoby staje się problemem rodziny
-izolacja od otoczenia
2) nadopiekuńczość
-nadmierna troska, częśto uciążliwa wzajemna troska
-dużę wyczulenie na niepokojące sygnały
-patologiczne przekonanie o niebezpieczeństwie świata zewnętrznego
-zahamowanie rozwoju osobowego
-infantylizm wtórny
3) sztywność
4) unikanie konfliktów
-bezrodaność rodziny w sytuacji konfliktowej
-ignorowanie problemów (pomniejszanie lub niedostrzeganie ich
5) uwikłania dzieci w konflikty małżeńskie
Osoby dorastające w „rodzinie anorektycznej” charakteryzują się następującymi cechami:
-zaburzony kontakt z własnym ciałem
-zaburzony obraz własnego ciała (np/ niedostrzeganie jego wyniszczenia)
-bardzo zani żona samoocena (próby poprawienia jej, najczęśćiej poprzez bardzo dobre oveny- bardzo charakterystyczne dla chorych na anoreksję)
-szczupła sylwetka stanowi możliwośc dowartoświowania się
-skuteczne odchudzanie się daje silne poczucie kontroli, sprawstwa, władzy
-brak postrzegania samych siebie jako istot obdarzonych seksualnościa- odsunięcie tej sfery
-brak kontaktu ze swoją płciowościa- wtórny infantylizm
-lęk przed dorosłością
Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa)
Żarłoczność psychiczna charakteryzuje się okresami obżarstwa i nadmierym skupieniem się na kontroli masy ciała. Chorzy stosują skrajne metody przeciwdziałania przyrostowi wagi ( w tym aspekcie przypominają chorych na jadłowstręt psychiczny).
Żarłoczność i jadłowstręt czasami mogą występować naprzemiennie.
>Ż.p. Może wystąpić u chorych leczonych z powodu anorekcji- kiedy masa ciąla zwiększa się, zsotaje przywrócone łaknienie, z powrotem pojawiają się miesiączki- może wówczas wystąpić przejadanie się z wymiotami (niekiedy prowokowanymi)
>Wymioty mogą prowadzić do zaburzeń elektrolitowych, tężyczki, napadów padaczkowych, zaburzeń rytmu serca, osłabienia mięśni odwodnienia, a w konsekwecji do zanaczego spadku masy ciała.
Charakterystyczne palce (kolor delikatnie żółty- od kwasu żołądkowego)
Stałe zaabsorbowanie jedzeniemi niepowstrzymywane pragnienie jedzenia; pacjent miewa epizody żarłoczności, polegające na spożywaniu olbrzymich porcji jedzenia w krótkich odstępach czasu.
Obraz psychopatologiczny dotyczy chorobliwej obawy przed otyłością; pacjent zakreśla nieprzekraczalne granice masy ciała, znacznie poniżej przedchorobowej czy optymalnej wg lekarza; często, choć nie zawsze, w wywiadzie stwierdza się epizod jadłowstrętu psychicznego.
Różnicowanie
-schorzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego z nawracającymi wymiotami ( nie ma wówczas charakterystycznego obrazu psychopatologicznego i typowych neurotycznychj cech osobowości), zaburzeniami osobowości (zaburzenia odżywiania się mogą towarzyszyć uzależnieniu od alkoholu)
Leczenie
Powinno mieć charakter kompleksowy i uwzględnić zarówno somatyczny, jak i psychologiczny aspekt żarłoczności. Poza metodami terapii behawioralnej stosuje się nie tylko leki psychotropowe wpływające na stan emocjonalny chorego (np. leki anksjolityczne), ale również leki przeciwdepresyjne o dziąłaniu anorektycznym,np. Fluoksetyna.
Rokowania
Poprawę udaje się uzyskać przy prawidłowej diagnozie i właściwym leczeniu.
Należy jednak pamiętać o patencjalnych nawrotach, zwłaszcza w sytuacjach zwiększonego stresu.
Otyłość psychopochodna
-Otyłość psychopochodna jest skutkiem przejadania się oraz reakcją na sytuacje stresowe.
-Źródła otyłosći częśto sięgają okresu wczesnego dzieciństwa i mają związek z trudnośćiami ewmocjonalnymi w tym okresie.
-Zespół ten należy odróżnić od bulimii- nie chodzi tu o pochłanianie olbrzymich ilości pokarmu, lecz o „radzenie sobie” z lękiem czy trudnościami adaptacyjnymi i emocjonalnymi przez zbyt częste spożywanie posiłków.
Innymi zjawiskami są także kompleksem problemó psychologicznych zwiażanych zes tkutkami nadwagi czy przyrost masy ciąla u chorych leczonycj nauroleptykami lub lekami przeciwdepresyjnymi, względnie innymi lekami (np. strerydami).
Otyłość może przyczyniać się do różnych stanów psychopatologicznych, np. stanów depresyjnych, lękowych i innych objawów nerwicowych. Jedną z przyczyn tych zaburzeń bywa narzucenie sobie przez ludzi otyłych surowego reżimu dietetyczngo , a to z kolei wywołuje zaburzenia afektywne (lęk, niepokój, drażliwość, przygnębienie).
1) Lekarze (zwł somatycy) zbytnio koncetrują sią na czynnościach poszczególnych narządów wewnętrzych, co sprawia, iż do pacjenta moją srosunej przedmiotowy.
2) Lekarz jest bezsilny wobec czynników ekonomicznych- kulturowych; „gościnne otoczenie”
3) Wielu pacjentów nie przestrzega zaleceń lekarskich może nie z powodu braku zdyscyplinowania, lecz dlatego, że są one niekiedy mało przekonujące, mało zrozumiałe, zbyt teoretyczne,czy wręcz zbyt skomplikowane.
Podstawą leczenie jest psychoterapia. Koncetruje się ona bowiem właśnie na tych czynnikach psychologicznych , które przyczyniły się do wystąpienia u pacjenta otyłości.
Ważne jest tu dążenie do zmiany zachowań pacjenta, jego trybu życia, do wyrobienia motywacji ułatwiającej kurację odchudzającą, a także do usunięcia objawów nerwicowych, które towarzyszą otyłości.
Rokowanie uzależnione jest od wytrwałości i stopnia motywacji pacjenta.
maarteczka15