PRL w latach 70. i 80.
Strajk – zaprzestanie pracy przez pracowników, będące formą walki o zrealizowanie żądań ekonomicznych lub politycznych.
Demonstracja – marsz lub zgromadzenie grupy ludzi w celu wyrażenia protestu lub poparcia
ORGANY WŁADZY PRL I PZPR
PAŃSTWOWE
PARTYJNE
organ
zadania
Rada Państwa (Przewodniczący)
· kompetencje władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej (odpowiednik prezydenta PRL),
· zarządzanie wyborów do Sejmu i zwoływanie jego obrad,
· wydawanie dekretów z mocą ustaw pomiędzy sesjami Sejmu,
· ratyfikacja umów międzynarodowych,
· nadawanie odznaczeń i orderów,
· stosowanie prawa łaski,
· mianowanie o odwoływanie sędziów,
· wprowadzanie stanu wojennego i innych stanu wyjątkowego.
Komitet Centralny PZPR (I sekretarz KC PZPR)
· najwyższa władza PZPR powoływana z czasie zjazdów,
· powoływanie Biura Politycznego Komitetu Centralnego i Sekretariatu Komitetu Centralnego,
· nadzór nad komitetami wojewódzkimi.
Rada Ministrów (Prezes Rady Ministrów)
· koordynowanie pracy ministerstw,
· tworzenie projektu budżetu państwa,
· uchwalanie rocznego narodowego planu gospodarczego,
· nadzór nad wykonywaniem ustaw,
· zapewnianie ochrony porządku publicznego, interesów państwa i praw obywateli,
· wydawanie rozporządzeń i zarządzeń.
Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR (I sekretarz KC PZPR)
· główny organ kierowniczy Komitetu Centralnego,
· faktyczny ośrodek decyzyjny władz PRL,
· kierowanie pracami Komitetu Centralnego pomiędzy posiedzeniami.
Sejm
· składał się z 460 posłów,
· przyjmowanie ustaw,
· podejmowanie uchwał,
· uchwalanie ustawy budżetowej,
· uchwalanie planów społeczno-gospodarczych,
· wybór szefa NIK, prezesów Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.
Sekretariat Komitetu Centralnego PZPR (I sekretarz KC PZPR)
· kierowanie pracami bieżącymi PZPR w zakresie organizowania kontroli wykonania uchwał partii i doboru kadr,
· rolę organu wykonawczego Sekretariatu pełniło Biuro Sekretariatu Komitetu Centralnego (koordynowało pracami całej partii wraz z Biurem Politycznym KC).
1. Grudzień 1970 r.
14-22 XII 1970 r. – masakra na Wybrzeżu (demonstracje, protesty, bunty i zamieszki głównie w Szczecinie, Trójmieście i Elblągu krwawo stłumione przez milicję i wojsko).
20 XII 1970 r. – odsunięcie Władysława Gomułki od władzy. Edward Gierek nowym I sekretarzem KC PZPR.
29 XII 1970 r. – zarejestrowanie TW „Bolka” (prawdopodobnie Lech Wałęsa).
1. Cud na kredyt (1971 – 1975 r.)
a) Plan Gierka i sytuacja polityczna
XII 1970/I 1971 r. – wzrost napięć społecznych. Rząd Piotra Jaroszewicza nie cofnął podwyżki cen, co stało się przyczyną niepokojów. Trwały wiece i zebrania załóg zakładowych.
I/II 1971 r. – strajki w Szczecinie, Trójmieście i Łodzi. Postulowano cofnięcie podwyżek cen oraz wolne wybory władz związkowych Przywrócono ceny sprzed XII 1970 r. (Gierek zrobił to niechętnie, chciał uzyskać zaufanie strajkujących – To jak: pomożecie?).
VI 1971 r. – Mieczysław Moczar prezesem NIK. Usunięto do z Komitetu Centralnego, Sekretariatu KC i Biura Politycznego KC PZPR jako przeciwnika politycznego (stanowisko prezesa NIK dawało mniejsze uprawnienia polityczne, chociaż było wyższe). Proces wzbudził duże emocje, a na salę rozpraw sprzedawano bilety wstępu. Obaj sprawcy zostali skazani na kary śmierci, a wyroki wykonano.
20 VIII 1971 r. – zamordowanie Jana Gerharda, które wstrząsnęło Polską. Milicjanci odkryli, że ciało zostało zasztyletowane, a z mieszkania nie zniknęły pieniądze, ani cenne rzeczy. Hipotetyczną przyczyną zabójstwa mógł być możliwy kontakt Gerharda z UPA. O zabójstwo oskarżono Zygmunta Garbackiego (narzeczony córki Gerharda) oraz jego kolegę Mariana Wojtasika, który uważał, że Gerhard jest winny śmierci gen. Karola Świerczewskiego).
17 IX 1971 r. – beatyfikacja o. Maksymiliana Marii Kolbego.
XII 1971 r. – VI Zjazd PZPR. Przyjęcie IV planu pięcioletniego (plan Gierka) na lata 1971-1975. Miała powstać tzw. druga Polska – lepsza, zmodernizowana (aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej). Fundusze czerpano z tanich kredytów od państw zachodnich (Klub Paryski – wierzyciele rządowi i Klub Londyński – wierzyciele prywatni). Plan pięcioletni zakładał wzrost dochodu narodowego o 39%, produkcji przemysłowej o 50% i rolniczej o 20%, a płacy realnej o 18%.
Elementy planu:
· „wielki skok” inwestycyjny – stawianie na kapitał, który się zwróci, industrializacja
o odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie,
o Huta Katowice w Dąbrowie Górniczej,
o Port Północny w Gdyni,
o Trasa Łazienkowska w Warszawie,
o Trasa Warszawa-Katowice (tzw. gierkówka),
o Rafineria Ropy Naftowej w Gdańsku,
o Centralna Magistrala Kolejowa – tory szybkiego ruchu,
o Kopalnia Pilotująco-Wydobywcza LZW w Bogdance,
o Dworzec Centralny w Warszawie,
o Elektrownia w Bełchatowie – obecnie największa elektrownia węglowa na świecie,
o osiedla bloków z tzw. wielkiej płyty.
· ekspansja konsumpcyjna – konsumpcja ma napędzać gospodarkę:
o Fiat 125p (Duży Fiat), Fiat 126p (Maluch),
o Pewex – sprzedaż coca-coli,
o wzrost realnych płac (nieudany).
· rozwój społeczny – poprawa warunków materialnych społeczeństwa:
o podniesienie średniego dochodu przeciętnego Polaka,
o cofnięcie podwyżki cen z XII 1970 r.
o likwidacja podatku bykowego (zwiększony podatek dochodowy płacony przez osoby bezdzietne, nieżonate i niezamężne powyżej 25 roku życia),
o zwiększenie rent i emerytur,
o wprowadzenie rent i emerytur dla rolników,
o kredyty mieszkaniowe dla małżeństw,
o dotacje na badania naukowe,
o wolne soboty:
§ 1973 r. – 2 wolne soboty w roku (za odpracowaniem),
§ 1974 r. – 6 wolnych sobót,
§ 1975 r. – 12 wolnych sobót w roku.
28 II 1972 r. – Henryk Jabłoński został przewodniczącym Rady Państwa.
II 1973 r. ...
mf99