obut P1.pdf

(120 KB) Pobierz
Zestaw P1
Instrukcja dla ucznia
•
•
•
•
•
Zestaw zawiera 8 zadań. Sprawdź, czy jest kompletny i czytelny.
Czytaj uważnie teksty i zadania.
Odpowiedzi zapisuj długopisem lub piórem.
Nie używaj korektora.
W niektórych zadaniach podano 4 odpowiedzi do wyboru. Tylko jedna z nich jest
poprawna. W każdym z tych zadań zamaluj kwadrat obok odpowiedzi, którą uważasz
za poprawną, na przykład:
B rzadko
C często
D zawsze
A nigdy
•
Jeśli się pomylisz, otocz zamalowany kwadrat kółkiem i zaznacz inną odpowiedź,
na przykład:
A nigdy
B rzadko
C często
D zawsze
•
Rozwiązania pozostałych zadań zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach,
zgodnie z poleceniem.
•
Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.
Powodzenia!
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
P1 strona 1
Tekst potrzebny do rozwiązania zadań 1.–7.
BAKTERIE I ANTYBIOTYKI
1) Niewidzialne stworzenia
Bakterie to mikroskopijne organizmy, które mogą wywoływać
choroby. Są wszędzie – w wodzie, powietrzu, ziemi i na naszej
skórze. Nie można ich zobaczyć gołym okiem, więc dopiero
dzięki nowym wynalazkom ich poznanie stało się możliwe.
2) Nos – wróg zarazków
Podczas I  wojny światowej brytyjski biolog Aleksander Fle-
ming pracował jako lekarz w szpitalu wojskowym. Obserwo-
wał i  leczył chorych z  ranami zakażonymi bakteriami. Zdo-
był ogromną wiedzę o bakteriach, więc po wojnie rozpoczął
poszukiwanie nowych lekarstw, które mogłyby je zwalczać.
W  wydzielinie z  zakatarzonego nosa odkrył składnik, który
zabija bakterie. Nie był wystarczająco silny, by działać jak le-
karstwo, ale dzięki niemu Fleming przekonał się, że organizm
człowieka produkuje substancje niszczące niektóre bakterie.
3) Spleśniały cud
W 1928 r. Fleming wyjechał na wakacje. W laboratorium zo-
stawił kilka płytek, na których znajdowały się bakterie gron-
kowca. Po powrocie zauważył, że szkiełka pokryły się pleśnią.
Chciał je wyrzucić, zastanowiło go jednak, że w pobliżu pleśni
wyginęły wszystkie bakterie.
4)
Fleming uświadomił sobie, że pleśń może zawierać coś, co za-
bija bakterie. Wyodrębnił z niej substancję, którą nazwał peni-
cyliną. Zauważył, że działa na kilka różnych rodzajów szkodli-
wych bakterii. Wspólnie z dwoma uczonymi opracował nową
metodę, która umożliwiała wytwarzanie penicyliny w dużych
ilościach. Dzięki temu stało się możliwe powszechne zastoso-
wanie lekarstwa w leczeniu wielu infekcji i chorób.
5) Kariera antybiotyków
Od tamtej pory odkryto wiele substancji niszczących bakterie
wytwarzanych przez różne rodzaje pleśni i mikroorganizmów
i nazwano je antybiotykami. Stosuje się je obecnie do leczenia
różnych chorób, od zapalenia gardła po zapalenie płuc. Dzisiaj
antybiotyków są setki.
6) Ostrożnie z antybiotykiem
Niestety, wiele bakterii wywołujących choroby nauczyło się,
jak żyć w obecności antybiotyków i nie giną one pod wpływem
tego lekarstwa. Dlatego antybiotyki można stosować tylko pod
kontrolą lekarza, by nie uodparniać na nie innych bakterii.
P1 strona 2
Na podstawie:
A. Claybourne, A. Larkum,
Bardzo
ilustrowana historia nauki,
przeł.
D. Graboń, Poznań 2012.
Współczesne
antybiotyki
w kapsułkach
Gronkowiec złocisty
(Staphylococcus aureus)
wywołuje pryszcze
i zapalenie skóry
Czy bakterie są szkodliwe?
Bakterie to bardzo małe organizmy jed-
nokomórkowe. Nie wszystkie są szko-
dliwe dla ludzi. Niektóre żyją w naszych
organizmach i  są nam potrzebne, na
przykład pomagają w trawieniu. Dzięki
bakteriom powstają sery, jogurty, zsiadłe
mleko czy kiszona kapusta, ale są i takie,
które mogą wywoływać groźne choroby.
Bakterie zwane pałeczkami
okrężnicy
(Escherichia coli)
mogą wywoływać zatrucia
pokarmowe.
Bakterie gruźlicy
Lekarstwa niszczące bakterie ocaliły
życie milionom ludzi!
Imię i nazwisko ucznia
Klasa
Numer w dzienniku
Zestaw P1
Tekst do rozwiązania zadań 1.–7. znajduje się na stronie 2.
Zadanie 1.
Wyjaśnij, dlaczego ludzie bardzo długo nie wiedzieli o istnieniu bakterii.
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
Zadanie 2.
Na podstawie informacji zawartych w tekście i w ramce obok tekstu wymień trzy choroby wywoływane
przez bakterie.
1
2
3
………………………………………………………………….……………………………………
………………………………………………………………….……………………………………
………………………………………………………………….……………………………………
P1 strona 3
Zadanie 3.
Dokończ poniższe zdanie. Skorzystaj z informacji zamieszczonych w ramce obok tekstu.
Bakterie bywają także pożyteczne. Na przykład korzystne działanie bakterii polega na tym, że …………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
Zadanie 4.
Która część tekstu mówi o roli przypadku w odkryciu antybiotyku?
A Niewidzialne stworzenia
C Spleśniały cud
B Nos – wróg zarazków
D Kariera antybiotyków
Zadanie 5.
Wybierz dokończenie zdania zgodne z tekstem.
W tekście mówi się, że wydzielina z zakatarzonego nosa i pleśń
A mają brzydki zapach.
C wywołują zapalenie gardła.
B często pojawiają się w laboratorium.
D zawierają substancję niszczącą bakterie.
Zadanie 6.
W czwartej części tekstu brakuje tytułu. Wymyśl tytuł pasujący do tej części i zapisz go poniżej.
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
P1 strona 4
Zadanie 7.
Fleming i jego współpracownicy za odkrycie antybiotyku dostali Nagrodę Nobla, którą przyznaje się
za największe odkrycia naukowe. Dlaczego odkrycie antybiotyku uznano za tak ważne?
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………….……………………………………………
Zadanie 8.
Przeczytaj poniższy tekst, a następnie wykonaj polecenie.
DENTYSTA (fragment)
Mikołajek, chłopiec, który zawsze pakuje się w kłopoty w domu i w szkole, pewnego dnia znalazł się w prawdziwych tarapatach…
Oto fragment jego opowieści.
Kończyliśmy jeść obiad, kiedy mama powiedziała do taty:
– Dzisiaj po południu zapisałam Mikołaja do de-e-en-te-igrek-es-te-igrek.
Tata skończył składać serwetkę, zrobił wielkie oczy i zapytał:
– Do kogo?
– Do dentysty – wyjaśniłem. Nie chcę tam iść!
Mama powiedziała, że muszę iść do dentysty, że od kilku dni bolą mnie zęby i że po dentyście już nie będą
bolały. Ja wytłumaczyłem mamie, że nie boję się tego, co będzie po dentyście, tylko tego, co w trakcie,
a potem powiedziałem, że zęby przestały mnie boleć i… się rozpłakałem.
Na podstawie: R. Goscinny, J.-J. Sempé,
Nowe przygody Mikołajka,
t. II,
tłum. B. Grzegorzewska, Kraków 2007.
Na następnej stronie napisz list do Mikołajka, w którym przekonasz go, by poszedł do dentysty.
P1 strona 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin