TŁUSZCZE.doc

http://mailgrupowy.pl/shared/resources/2074,farmakognozja/35057,farmakognozja-tluszcze

TŁUSZCZE

- pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego

- ułatwiają przenikanie substancji przez skórę (promotory przejścia)

- niektóre wykazują własne działanie farmakologiczna – np. olej wątłuszczowy, rycynowy

- pełnią w organizmie rolę substancji zapasowych

- uzyskuje się je przez tłoczenie na zimno w specjalnych pojemnikach lub prasach (roślinne) lub przez wytapianie (zwierzęce)

- tłuszcze roślinne zawierają szereg nienasyconych kwasów tłuszczowych, występują w postaci ciekłej

- tłuszcze roślinne zawierają więcej kwasów nasyconych, mają postać stałą

- nierozpuszczalne w rozpuszczalnikach polarnych

1. Olej kakaowy – Oleum cacao, masło kakaowe

Otrzymywany przez wyciskanie na ciepło z nasion kakaowca (Theobroma cacao)

Tłuszcz stały, temperatura topnienia zbliżona do temperatury ciała człowieka – nadaje się więc do produkcji postaci leków, które mają topić się w temp. Ciała – globulki, czopki

Główne składniki: glicerydy kwasów: stearynowego, oleinowego, palmitynowego i arachidowego

2. Olej rycynowy – Oleum Rimini

Otrzymywany przez wyciskanie na zimno z nasion rącznika (Ricinus communis) z rodzinyWilczomleczowate (Euphorbiaceae); następnie jest wygotowywany z wodą, aby pozbyć się rycyny – substancji trującej

Działanie przeczyszczające, warunkowane przez kwas rycynolowy, który drażni błonę śluzową jelita cienkiego i pobudza perystaltykę. Stosuje się 1-2 łyżki stołowe.

3. Olej lniany – Oleum lini

Otrzymywany przez wyciskanie na zimno nasion lnu zwyczajnego (Linum usiataissimum) z rodziny Lnowate (Linaceae)

30-40% oleju tłustego w nasionach.

Wykorzystywany do sporządzania preparatów farmaceutycznych: mazidło na odmrożenia (olej lniany + woda wapienna); ze względu na dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, zaliczany jest do czynników aktywnych, zwanych „witaminą F”

4. Olej wątłuszczowy – Oleum Jecoris Aselli, tran

Otrzymywany z wątroby wątłusza – dorsza (Gadus morrhua), przez wytapianie i wymrożenie w temp. -5*C

Zawiera witaminy A, D3, środek wzmacniający i poprawiający odporność. Obecnie stosowanywewnętrznie w kapsułkach, zewnętrznie w formie maści na oparzenia, źle gojące się rany – przyspiesza regenerację. Łatwo ulega utlenianiu i wpływowi ciepła.

5. Olej rzepakowy – Oleum Rapae

Otrzymywany z dojrzałych nasion rzepaku (Brassica napus), z rodziny Krzyżowych(Brassicaceae)

Stosowany jako rozpuszczalnik do sporządzania roztworów olejowych. Zawiera toksyczny kwas erukowy (nawet do 50%)

6. Olej wiesiołkowy – Oleum Oentherae

Otrzymywany z nasion różnych gatunków wiesiołka, głównie z Oenthera biennia i Oenthera paradoxa, z rodziny Wiesiołkowate (Oentheraceae)

Stosowany w miażdżycy, stanach alergicznych, chorobach skórnych, autoimmunizacyjnych, stwardnieniu rozsianym. Zawiera ponad 80% nienasyconych kwasów tłuszczowych

7. Olej oliwkowy – Oleum olivarum

Otrzymywany w procesie tłoczenia na zimno lub gorąco miąższu owoców oliwki.

Mętnieje w temp. Poniżej 15*C, proces odwracalny. Stosowany w przemyśle kosmetycznym, polecany w suchej, źle ukrwionej, łuszczącej się, pękającej skórze, poprawia ukrwienie; maski do włosów, w recepturze – jako rozpuszczalnik substancji leczniczych

8. Smalec wieprzowy – Adeps suillus

Wytapiany z tkanek tłuszczowych świni domowej (Sus scropha var domesticus)

Stosowany był jako podłoże do maści; jest podatny na utlenianie, mało trwały. Na jego bazie wykonuje się maść siarkową.

Inne tłuszcze:

- Olej arachidowy (Oleum arachidis)

- Olej sezamowy (Oleum sezami)

- Olej sojowy (Oleum sojae)

WOSKI

1. Lanolina bezwodna – Lanolinum anhydricum, adept lane anhydricum, tłuszcz z wełny, wosk z wełny

Otrzymuje się z wełny owczej podczas odtłuszczenia, tłuszcz jest oczyszczony i poddany obróbce.

Stosowany do tworzenia maści. Ma właściwości emulgujące i pozwala na wytworzenie emulsji w/o. Bardzo dobrze wchłania się przez skórę, pomaga we wchłanianiu się maści. Posiada charakterystyczny zapach.

2. Olbrot – Cetaceum

Otrzymywany z jamy głownej waleni (Physter monocephalus).

Obecnie rzadko stosowany; stosuje się jako dodatek utwardzający do zbyt miękkich podłoży maściowych, obecnie zastąpiony syntetyczną pochodną.

3. Wosk żółty – Cera flava

Otrzymywany z plastrów woskowych, wytwarzanych przez pszczoły (Apis mellifica)

Dawniej wykorzystywany w celu utwardzania podłoża maściowego

4. Wosk biały – Cera alba

Otrzymywany przez wybielenie wosku żółtego

ŻYWICE I BALSAMY

- produkty utleniania olejków eterycznych

- rozpuszczalne w alkoholu

- balsamy to roztwory żywic w olejkach eterycznych lub terpentynie

1. Terpentyna – Terebinthinae

Otrzymywana z Sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris), rodzina Sosnowate (Pinaceae)

Stosowana zewnętrznie, działa rozgrzewająco, lekko przeciwbakteryjnie; do nacierań, w maściach i mazidłach

2. Kalafonia – Colophonium

Otrzymywana z terpentyny, po oddestylowaniu z drzew iglastych. Ciało stałe, stosowane w maściach, plastrach, preparatach złożonych

3. Balsam peruwiański – Balsamum peruvianum

Otrzymywany z Woniawca balsamowego (Myroxylon balsamum), rodzina Motylkowate(Fabaceae)

Stosuje się zewnętrznie, w maściach i mazidłach; działa przeciwpasożytniczo, znosi ból mięśniowy, reumatyczny, obrzęki, poprawia krążenie, usprawnia gojenie się ran