SPOSOBY ZNAKOWANIA I DOKUMENTACJA OPISUJĄCA TOWAR I JEGO TRANSPORT
Podstawowe akty prawne dotyczące wymogów dokumentów związanych z transportem:
- Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r. Nr 17., poz. 1225 z póżn. zm.),
- Ustawia z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych (Dz.U. Nr 5 z 2001 r., poz. 44 z późn. zm.),
- Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz.U. Nr 137, poz. 966 z późn. zm.),
- Dyrektywa nr 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000r. w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz.Urz. UE Nr L 109 z dnia 06.05.2000r. z późn. zm.).
- ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634, z późn. zm.),
- ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811, z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220, poz. 1856, z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 stycznia 2003 r. w sprawie terminów zawiadomienia sprzedawcy o stwierdzeniu niezgodności towaru żywnościowego z umową (Dz. U. Nr 31, poz. 258),
- rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1735),
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności i warunków ich stosowania (Dz. U. z 2003 r., Nr 27, poz. 237),
- rozporządzenie Rady (WE) z dnia 5 grudnia 1994 r., Nr 2991/94 określające normy dla tłuszczów do smarowania,
- rozporządzenie Rady (EWG) z dnia 24 czerwca 1991 r., Nr 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych.
Systemy znakowania
Każda jednostka handlowa, różniąca się od innej z punktu widzenia producenta, dystrybutora i klienta finalnego, powinna być oznaczona oddzielnym Globalnym Numerem Jednostki Handlowej (Global Trade Item Numer – GTIN): EAN/UCC-8, EAN/UCC-13, UCC-12 lub EAN/UCC-14. Dotyczy to również zgrupowań jednostek handlowych, będących również jednostkami handlowymi, czyli ich opakowań zbiorczych (zgrzewki, tacki owinięte folią, skrzynki z butelkami, kartony, palety, itp.). Sposób ich oznaczenia zależy od tego, czy:
• dane opakowanie zbiorcze może być nadal sprzedawane przez kasę (jest jednostką detaliczną), czy też nie,
• opakowanie zbiorcze ma jednorodną rodzajowo zawartość, czy zawiera różne wyroby (np. koszulki w tych samych czy w rożnych kolorach),
• opakowanie zbiorcze ma zawsze taką samą (stałą) ilość towaru czy rożną (np. skrzynka z ważonymi kurczakami, sery żółte o zmiennej wadze),
• jednostka handlowa złożona jest z jednej czy z kilku części (np. mebel pakowany w wiele paczek lub na kilku paletach),
• w kodzie kreskowym należy podaż tylko informację o rodzaju i ilości towaru, czy jeszcze inne informacje, np. datę produkcji,
• opakowanie zbiorcze jest jednocześnie jednostka logistyczna (sformatowana dla potrzeb przemieszczania, składowania i transportu), czy pośrednim opakowaniem zbiorczym.
Znakowanie opakowań zbiorczych – detalicznych.
Gdy opakowania zbiorcze przechodzą kasę (są nadal jednostkami detalicznymi), oznacza się je według zasad stosowanych dla opakowań jednostkowych, czyli nadaje nowy – inny numer, np. UCC/EAN-13 i przedstawia się go w kodzie kreskowym EAN-13. Kod ten może być drukowany bezpośrednio na opakowaniu, np. kartonie lub na etykiecie nanoszonej na opakowanie zbiorcze, przy czym współczynnik wymiaru kodu powinien być możliwie największy, bliski 2.
Znakowanie opakowań zbiorczych – hurtowych o jednorodnej rodzajowo zawartości.
Gdy opakowanie zbiorcze składa się z wielu takich samych towarów, oznaczonych takimi samymi numerami UCC/EAN-13 lub UCC/EAN-8 (np. zgrzewka z 10 jednokilogramowymi torebkami cukru), to może ono być oznaczone 14-cyfrowym numerem UCC/EAN-14, w którym wykorzystuje się numer towaru, będącego wewnątrz opakowania.
Znakowanie opakowań zbiorczych – hurtowych o zróżnicowanej rodzajowo zawartości.
Gdy opakowanie zbiorcze zawiera stałą liczbę różnych jednostek handlowych, identyfikowanych różnymi numerami GTIN (np. karton z 20 sałatkami o różnych smakach), wtedy jest oznaczane
nowym numerem UCC/EAN-13. Jeżeli warunki druku zmuszają do zastosowania mniej wymagającej symboliki, można wykorzystać kod ITF-14. ITF ze względu na swoja budowę i wymiary umożliwia bowiem wydruk, np. bezpośrednio na kartonach oraz prawidłowy odczyt nawet ze znacznych odległości, co w warunkach magazynowania i transportu jest bardzo ważne.
Oznaczanie kodami kreskowymi jednostek logistycznych.
Jednostka logistyczna jest jednostką o dowolnym składzie utworzoną do transportu i /lub składowania, która wymaga śledzenia w całym łańcuchu dostaw. Do tego celu służy standardowy numer identyfikacyjny EAN, nazywany Seryjnym Numerem Jednostki Wysyłkowej (SSCC – Serial Shipping Container Code) identyfikujacy w sposób jednoznaczny w skali Ewiata jednostki logistyczne. Numer ten jest unikalny dla każdej poszczególnej jednostki. Ponieważ każda jednostka logistyczna musi mieć przydzielony własny unikalny numer SSCC, to wcześniejsze nadrukowywanie symbolu kodu kreskowego zawierającego SSCC na opakowaniu jednostki logistycznej jest niepraktyczne. Etykieta na jednostkę logistyczną powinna być generowana w momencie tworzenia danej jednostki. Oprócz numeru SSCC etykieta logistyczna może zawierać następujące rodzaje informacji:
• identyfikacja towaru zawartego w danej jednostce logistycznej
• numery kontrolne
• daty
• ilość
• wymiary handlowe i logistyczne
• dokumenty referencyjne
• kody lokalizacyjne
• zastosowania specjalne
• zastosowania wewnętrzne.
Lokalizacja symboli kodów kreskowych na opakowaniach zbiorczych.
Zaleca się, aby oznaczenia te umieszczać na wszystkich czterech pionowych bokach lub ze względów oszczędnościowych – na dwóch sąsiadujących ze sobą pionowych bokach, a ostatecznie przynajmniej
na jednym, który będzie stanowił front we wszystkich fazach obrotu towarowego, w tym:
• na wyrobach w opakowaniach zbiorczych typu: zgrzewki, kartony, skrzynie – zaleca się, aby dolna krawędź kodu znajdowała się w odległości 32 mm od dolnej krawędzi boku, na którym znajduje się symbol, nie bliżej niż 19 mm od krawędzi pionowej
• na paletach: – wyższych niż 1 metr, etykieta powinna być umieszczona na wysokości od 400 mm do 800 mm od powierzchni, na której stoi paleta i nie bliżej niż 50 mm od boku pionowego.
Zgodnie z przepisami na opakowaniu każdego środka spożywczego muszą się znaleźć co najmniej następujące informacje:
- nazwa środka spożywczego;
- dotyczące składników występujących w środku spożywczym;
- data minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia;
- sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym;
- dane identyfikujące:
a) osobę fizyczną, osobę prawna lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która: - produkuje lub paczkuje środki spożywcze lub - wprowadza środki spożywcze do obrotu, jeżeli działalność w tym zakresie jest zarejestrowana na terytorium któregoś z państw członkowskich
b) miejsce albo źródło pochodzenia, w przypadku, gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumenta w błąd;
- zawartość netto lub liczba sztuk opakowanego środka spożywczego;
- warunki przechowywania, jeżeli oznakowanie środka spożywczego zawiera informacje o terminie przydatność do spożycia oraz w przypadku, gdy jakość środka spożywczego w istotny sposób zależy od warunków przechowywania;
- oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej, jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach;
- klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona w przepisach w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno – spożywczych lub ich grup, albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli obowiązek podawania tego wyróżnika wynika z odrębnych przepisów.
Ponadto trzeba zaznaczyć, iż w obrocie prawnym znajduje się także szereg odrębnych przepisów zarówno krajowych jak i wspólnotowych regulujących kwestię etykietowania np.: środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, suplementów diety, żywności ekologicznej, żywność napromienianej, naturalnych wód mineralnych, źródlanych i stołowych, żywność genetycznie zmodyfikowanej, środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, które uszczegóławiają wymagania w zakresie ich znakowania.
Na opakowaniach jednostkowych wyróżnia się następujące grupy znaków:
o Znaki zasadnicze – zapewniają identyfikację jednostki ładunkowej wraz z zawartością i dostarczenie jej do określonego odbiorcy,
o Znaki informacyjne – dostarczają informacje o niektórych cechach jednostki ładunkowej, takich jak masa, wymiary itp.
o Znaki manipulacyjne – wskazują na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z jednostką ładunkową w czasie manipulacji związanej z magazynowaniem i transportem,
Rozmieszczenie znaków na opakowaniu jednostkowym oraz ich wielkość zależna jest od kształtu i wymiaru opakowania. Znaki powinny być wykonane wyraźnie i czytelnie a ich kompozycja powinna określać odrębność poszczególnych grup towarowych.
Produkty łatwo psujące się:
Termin przydatności do spożycia wyrażony jest jako "należy spożyć do: dzień, miesiąc, rok". W ten sposób znakowane są produkty nietrwałe mikrobiologicznie, łatwo psujące się. Oznacza termin, po upływie którego środek spożywczy nie może być przeznaczony do obrotu i do spożycia. Data ta powinna być poprzedzona określeniem:
"najlepiej spożyć przed: dzień, miesiąc, rok" w odniesieniu do produktów o trwałości nie przekraczającej 3 miesięcy, lub
"najlepiej spożyć przed końcem: miesiąc, rok" dla produktów o trwałości od 3 do 18 miesięcy lub "najlepiej spożyć przed końcem: rok" dla produktów, o trwałości przekraczającej 18 miesięcy. Informacja o sposobie przygotowania lub stosowania:
jeżeli jej brak może wprowadzić w konsumenta w błąd i spowodować niewłaściwe postępowanie z danym środkiem spożywczym. Np. dotyczy to produktów przygotowywanych w mikrofalówkach, żywności do szybkiego przygotowania.
• Jaja należy znakować zgodnie z rozporządzeniem 2295/2003 (DzU WE L 340z
24.12.2003 r.) Należy podać numer oznaczający system utrzymywania kur, kod państwa
PL, weterynaryjny numer identyfikacyjny.
Produkty o długotrwałym terminie ważności.
• Napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych zawierające powyżej 1,2% objętościowych alkoholu powinny być oznaczone nominalną mocą napoju, wyrażoną w procentach objętościowych.
• Nazwy takie, jak wino owocowe, Polskie Wino / Polish Wine, Polskie Wino Aromatyzowane, fermentowany napój winopochodny owocowy/ miodowy, miód pitny muszą być stosowane zgodnie z zasadami ustawy winiarskiej (Ustawa z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina DzU nr 34, poz. 292).
• Nazwa "miód" może być użyta wyłącznie do oznakowania środka spożywczego, który jest naturalnym słodkim produktem wytwarzanym przez pszczoły Apis mellifera, a znakowanie zgodnie z obowiązującą ustawą o jakości handlowej miodu.
• W oznakowaniu czekolady w proszku, do picia, kakao słodzonego, czekolady, czekolady mlecznej, itp. należy podać zawartość całkowitej masy kakaowej "masa kakaowa minimum....%".
• W punktach sprzedaży pieczywa nie opakowanego powinny być podane następujące informacje:
a) dane identyfikujące producenta,
b) rodzaj pieczywa,
c) masa jednostkowa,
d) adnotacja o ewentualnym użyciu ciasta głęboko mrożonego,
e) wykaz składników oraz datę minimalnej trwałości w przypadku pieczywa do produkcji którego użyto dozwolonych substancji dodatkowych przedłużających trwałość.
Obowiązek znaczenia datą minimalnej trwałości albo terminem przydatności do spożycia nie dotyczy następujących środków spożywczych:
I. świeżych, nieobranych i nierozdrobnionych: owoców oraz warzyw
II. wyrobów winiarskich
III. napojów o zawartości alkoholu powyżej 10% objętościowych.
IV. cukru, z wyjątkiem lukru
V. octu
VI. soli, z wyjątkiem jodowanej
VII. gumy do żucia
VIII. wyrobów cukierniczych
IX. produktów piekarskich i ciastkarskich (do spożycia w ciągu 24h)
X. napojów bezalkoholowych, nektarów, jeżeli ich ilość w pojedynczym opakowaniu wynosi więcej niż 5 litrów
XI. pojedynczych porcji lodów
Oznakowanie mięsa i jego przetworów
Podstawowe informacje, które powinny być zamieszczone na opakowaniu jednostkowym przetworów mięsnych:
Ø nazwa i rodzaj artykułu
Ø dane identyfikujące producenta albo producentów
Ø miejsce pochodzenia, w przypadku, gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumentów błąd
Ø zawartość netto lub liczba sztuk w opakowaniu
Ø wykaz składników
Ø informacja o gatunku rośliny, z której pochodzi skrobia, jeżeli skrobia ta zawiera gluten
Ø obecność substancji alergennych
Ø termin przydatności do spożycia lub data minimalnej trwałości
Ø warunki przechowywania
Ø oznaczenie partii produkcyjnej
Ø sposób przygotowania lub stosowania
Ø klasę jakości handlowej, jeśli została ustalona w przepisach odrębnych
Ø określenie „pakowany w atmosferze ochronnej”, jeżeli przy pakowaniu środka spożywczego uż...
bobo9594