Zaborski.pdf

(6333 KB) Pobierz
ZABORSKI
PARK
K JOB ZOWY
Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych
Drewniany ko ciół w Le nie
fot. Krzysztof Staniszewski
Zaborski Park Krajobrazowy
został utworzony w 1990 roku i zajmuje obszar 34 026 ha.
Nazwa jego pochodzi od ,,zaborów”, południowej cz ci Kaszub. Dawniej tak okre lano tere-
ny poło one ,,za borami” wzgl dem o rodków władzy wieckiej i ko cielnej. Zabory stanowi-
ły odr bn cz w stosunku do s siaduj cych ziem i były wymieniane od czasów ksi cych
jako ,,terra Zaborensis”, za w czasach krzy ackich jako ,,land Sabor”.
Park znajduje si w północno-zachodniej cz ci Borów Tucholskich na Równinie Cha-
rzykowskiej, w południowo-zachodniej cz ci województwa pomorskiego. Administracyjnie
poło ony jest na terenie gminy Brusy i Chojnice w powiecie chojnickim. Na terenach le nych
na znacznym obszarze gospodaruj trzy nadle nictwa w ramach RDLP w Toruniu: Rytel,
Przymuszewo i Czersk. W 1996 r. w południowej cz ci ZPK, w rejonie Strugi Siedmiu Jezior,
powstał Park Narodowy ,,Bory Tucholskie”.
Uj cie Brdy do Jeziora Charzykowskiego
fot. „Pegaz” Krzysztof Pietkiewicz
Obszar ZPK charakteryzuje si znaczn lesisto ci (63% powierzchni), a urozmaicaj
go liczne jeziora oraz rzeki (12,5%). Pozostał cz stanowi grunty orne, u ytki zielone
i mokradła.
Teren Zaborskiego Parku Krajobrazowego został ukształtowany przez lodowiec skan-
dynawski. Wody wypływaj ce spod lodowca, dzi ki wła ciwo ciom erozyjno – akumu-
lacyjnym, tworzyły rozległe równiny sandrowe, zwane Wielkim Sandrem Brdy. Sandry
przestrzennie dominuj w krajobrazie ZPK. Pozostało ciami topniej cego i cofaj cego si
lodowca s te wysoczyzny i rozlegle wzgórza moreny czołowej (np. Wyspa Bruska, Wzgó-
rze Wolno ) zbudowane z glin i piasków. Elementem towarzysz cym równinom sandro-
wym s liczne rynny polodowcowe oraz wytopiska. Te drugie powstały na skutek wytopie-
nia si brył martwego lodu i mog mie kształt lejów, kotłów oraz innych obni e , cz sto
o nieregularnych kształtach.
Wiod cym elementem krajobrazu Parku, podnosz cym jego walory turystyczne, s je-
ziora polodowcowe. Na obszarze Zaborskiego Parku Krajobrazowego znajduje si 47 jezior
Okolice kr gów kamiennych w Le nie
fot. „Pegaz” Krzysztof Pietkiewicz
o ł cznej powierzchni przeszło 4 000 ha, co w zestawieniu z powierzchni Parku okre la jego
jeziorno na 12,5%. Jeziora te zró nicowane s pod wzgl dem wielko ci, od małych ródle-
nych oczek wodnych o powierzchni 1 ha, do rozległych akwenów o wielko ci powy ej 1 000
ha, takich jak Jezioro Charzykowskie.
Jeziora rynnowe – Zmarłe, Nawionek, Małe i Du e
Gardliczno, Pł sno, fot. Styl Beata Choj ta
Na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego wyst puj prawie wszystkie genetyczne
i limnologiczne typy jezior. Najcz stsze s jeziora rynnowe oraz wytopiskowe. Pod wzgl -
dem zasobno ci w zwi zki pokarmowe mo na wyró ni jeziora dystro czne, eutro czne,
mezotro czne i oligotro czne. Prawdziw perł w ród naturalnych zbiorników wodnych
Parku s jeziora lobeliowe o krystalicznie czystej wodzie. Jeziora te wyró nia si na podstawie
kryterium orystycznego, to zna-
czy obecno ci takich gatunków
wska nikowych jak: lobelia je-
ziorna, poryblin jeziorny i brze-
yca jednokwiatowa. Kryterium
zaliczenia jeziora do tej grupy
jest obecno w nim przynaj-
mniej jednego z wymienionych
gatunków. Do grupy jezior lobe-
liowych poło onych na terenie
ZPK nale : Nawionek, Czarne
k. Laski, Piecki, abionek, So-
Lobelia jeziorna
snówek, Długie i Moczadło. Je-
fot. archiwum ZPK
ziora te z reguły s kwa ne i ubo-
gie w wap , magnez i fosfor, co zwi zane jest z obecno ci wokół nich borów sosnowych,
torfowisk mszarnych oraz torfowisk wysokich i przej ciowych.
Na szczególn uwag w ród jezior Zaborskiego Parku Krajobrazowego zasługuj jeziora
ramienicowe, które s bardzo czyste i charakteryzuj si wyst powaniem tzw. ł k ramieni-
cowych, czyli podwodnych zbiorowisk glonów zaliczanych do zielenic. W jeziorach Parku
Zimorodek
fot. Łukasz Ziewacz
stwierdzono 7 gatunków ramienic, które wyst puj zwykle w wodach zawieraj cych stosun-
kowo niedu o substancji organicznych. Do najlepiej zachowanych jezior ramienicowych na
terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego zalicza si Jezioro Du e Głuche k. Choci skie-
go Młyna oraz Zmarłe. W jeziorach tych yj tlenolubne ryby, takie jak: sieja i sielawa.
Teren Zaborskiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje bogata sie rzeczna. Naj-
wi ksze rzeki ZPK to Brda oraz jej liczne dopływy: Zbrzyca, Chocina, Czerwona Struga.
Pozostałe cieki wodne to zazwyczaj niewielkie strugi, które wraz z całymi kompleksami tor-
fowisk tworz bardzo cenne siedliska.
W lasach Zaborskiego Parku Krajobrazowego dominuj bory sosnowe, rosn ce na ubo-
gich glebach bielicowych. W południowej cz ci Parku, w rejonie wzgórz morenowych za-
chowały si naturalne lasy bukowe i gr dy. Obecno jezior, lasów i torfowisk oraz niewiel-
ka antropopresja gwarantuj wyst powanie warunków zbli onych do pierwotnych, dzi ki
czemu przetrwało tutaj sporo rzadkich i gin cych gatunków ro lin o charakterze reliktów,
np. skalnica torfowiskowa, ba yna czarna, urawina drobnolistkowa, zimoziół północny,
turzyca bagienna i strunowa. Osobliwo ci botaniczn ZPK s porosty, których jest około
300 gatunków, w tym blisko 100 uznanych za gatunki gin ce. Najbardziej charakterystycz-
ne s naziemne chrobotki, które tworz w borach sosnowych rozległe kobierce.
Czyste wody ZPK to biotop dla raka szlachetnego - rodzimego przedstawiciela asta-
kofauny Pomorza. W rzekach yj pstr g i lipie , a w jeziorach spotka mo na: okonia,
w gorza, szczupaka, pło , lina i leszcza.
Płazy reprezentowane s przez traszki (zwyczajn i grzebieniast ), aby (trawn , mo-
czarow , mieszk , jeziorkow i wodn ), ropuchy (szar , zielon i paskówk ) oraz kumaka
nizinnego, rzekotk drzewn i grzebiuszk ziemn . Z gadów najpospolitsza jest jaszczurka
zwinka, mniej licznie wyst puje jaszczurka yworodna i padalec. Spotka te mo na za-
skro ca i mij zygzakowat . W le nych ost pach wyst puje bielik oraz najwi ksza nasza
sowa - puchacz (symbol Parku). Z ptaków drapie nych najliczniejszy jest myszołów, ale
spotka mo na te kani rud i jastrz -
bia. W szuwarach du ych jezior gnie -
„Kozi mostek” na Brdzie w Swornegaciach
d si błotniak stawowy i b k. Najcz -
fot. archiwum ZPK
ciej spotykanymi s jednak łab dzie
nieme, a tak e licznie zimuj ce na
Brdzie i Zbrzycy łab dzie krzykliwe.
Na ródle nych jeziorach i ródpolnych
bagnach gnie d si urawie. Nad Je-
ziorem Somi skim znajduje si kolonia
l gowa kormoranów i czapli siwej. Na
terenie Parku stwierdzono l gi kilku
gatunków kaczek (krzy ówki, cyranki,
cyraneczki, głowienki, czernicy, g go-
ła). W nadbrze nych skarpach rzek i je-
zior spotka mo na norki zimorodków.
Ssaki reprezentowane s przez jelenie,
sarny i dziki. Do wi kszych drapie ni-
ków tego terenu mo emy zaliczy lisa
i przybysza z Azji - jenota, a w ostat-
nich latach wilka. Wyst puj tu rów-
nie borsuki, kuny, wydry.
Z gryzoni godnymi uwagi
s nornice, badylarki oraz
najwi ksi budowniczo-
wie - bobry. Teren Parku
zamieszkuje dziewi ga-
tunków nietoperzy: gacek
brunatny, karlik wi kszy,
borowiec wielki, nocek
Na erera, karlik malut-
ki, mroczek pó ny, nocek
rudy, a tak e nocek du y
i nocek łydkowłosy.
Dla ochrony najcen-
niejszych
fragmentów
Obuwik pospolity
fot. Justyna Rymon Lipi ska
przyrody ZPK utworzono
siedem rezerwatów przy-
rody:
„Jezioro Nawionek”, „Jezioro Laska”, „Bagno Stawek”, „Jezioro Małe Łowne”,
„Piecki”, „Dolina Kulawy”, „Moczadło”.
Bardzo cennym rezerwatem przyrody na terenie
ZPK jest Dolina Kulawy, wyró niaj ca si wybitnymi walorami przyrodniczymi, a zwłaszcza
bardzo du ym bogactwem orystycznym i obecno ci gatunków rzadkich, zagro onych wy-
gini ciem oraz obj tych ochron gatunkow . Zlokalizowano tu równie siedliska i gatunki
chronione w ramach Dyrektywy ,,Siedliskowej” i ,,Ptasiej” Unii Europejskiej. Jednym z naj-
cenniejszych elementów Doliny Kulawy jest najwi ksze w województwie pomorskim sta-
nowisko obuwika pospolitego, a tak e ob te populacje wielu innych storczyków. Na terenie
Parku ustanowiono 81 pomników przyrody i 99 u ytków ekologicznych.
Zaborski Park Krajobrazowy został wł czony w sie Natura 2000, s to ostoje pta-
sie:
„Wielki Sandr Brdy”
(PLB 220001) i
„Bory Tucholskie”
(PLB 220009), ostoje
siedliskowe:
„Sandr Brdy”
(PLH 220026),
„Czerwona Woda pod Babilonem”
(PLH
220056),
„Las Wolno ”
(PLH 220060),
„Doliny Brdy i Chociny”
(PLH 220058). Od
czerwca 2010 roku ZPK wchodzi w skład najwi kszego w Polsce wiatowego Rezerwatu
Biosfery UNESCO
„Bory Tucholskie”.
Wraz z trzema innymi parkami krajobrazowymi:
Tucholskim, Wdeckim i Wdzydzkim tworzy stref buforow Rezerwatu Biosfery.
Zaborski Park Krajobrazowy swym zasi giem obejmuje południow cz Kaszub. Lud-
no Ziemi Zaborskiej i Chojnickiej, to głównie Zaboracy i Borowiacy Kaszubscy. Charak-
terystyczne dla tego regionu s stroje i ta ce ludowe oraz pie ni zwi zane z tradycyjnymi
obrz dami, kultywowane do dzi m.in. przez zespoły folklorystyczne „Kaszuby” z Chojnic
i „Krëbane” z Brus. Nieodł cznym motywem krajobrazu s obiekty architektury sakralnej
i u ytkowej. Najstarszym zabytkiem tej ziemi jest drewniany ko ciół w Le nie z 1650 roku.
Godny uwagi jest równie neobarokowo - modernistyczny ko ciół w Swornegaciach, zbu-
dowany w latach 1912 - 1916 na podstawie projektów architekta Fritza Kunsta z Kolonii.
Rajd Ekoturystyczny szlakami
Zaborskiego Parku Krajobrazowego
fot. Mariusz Grzempa

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin