PROGESTERON:
1) Progesteron (potocznie luteina) – żeński hormon płciowy o budowie sterydowej, wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko podczas ciąży. Najważniejszy hormon wydzielany przez jajniki i jądra
2) Hormon ten umożliwia zagnieżdżenie zarodka w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży. Jeśli do ciąży nie dojdzie, wydzielanie progesteronu zmniejsza się i dochodzi do menstruacji. W przypadku zajścia w ciążę progesteron jest wydzielany na początku przez ciałko żółte, a po 14-18 tygodniu ciąży zaczyna być wytwarzany także przez łożysko.
3) W warunkach fizjologicznych progesteron jest wytwarzany przez komórki ziarniste ciałka żółtego (komórki luteinowe ziarniste), w zespólni kosmków łożyska od około 14–18 tygodnia ciąży, w warstwie pasmowatej i siatkowatej kory nadnerczy oraz w ośrodkowym układzie nerwowym.
4) Ciałko żółte wytwarza progesteron w drugiej fazie cyklu płciowego w ilościach wzrastających od około 5 do 55 mg na dobę w 20–22 dniu cyklu i zmniejszających się do 27 dnia cyklu. Wydzielanie progesteronu przez ciałko żółte odbywa się pulsacyjnie
5) W organizmie kobiety progesteron działa poprzez odpowiednie receptory zlokalizowane m.in. w macicy, gruczołach sutkowych, OUN (ośrodkowy układ nerwowy) i przysadce mózgowej. Ludzki receptor dla progesteronu występuje jako dwie izoformy: PR-A i PR-B. PR-A może pełnić rolę zarówno inhibitora, jak i aktywatora transkrypcji, co tym samym umożliwia różne działania tkankowe.
6) Najważniejsze efekty oddziaływania progesteronu na narząd rodny to:
7) ułatwianie owulacji, poprzez dokonywanie proteolizy ściany pęcherzyka Graafa;
8) sekrecyjna przemiana endometrium, umożliwiająca implantację zapłodnionego jaja;
9) hamowanie nadmiernego rozrostu endometrium pod wpływem działania estrogenów;
10) cykliczne zmiany w nabłonku jajowodów, szyjki macicy i pochwy.
7) Progesteron jest hormonem niezbędnym do utrzymania ciąży przez cały okres jej trwania:
11) hamuje syntezę receptorów oksytocyny przez co zmniejsza wrażliwość macicy na oksytocynę (blok blok progesteronowy)
12) hamuje poród, znosi samoistną czynność skurczową ciężarnej macicy,
13) zmniejsza kurczliwość mięśniówki macicy,
14) hamuje odpowiedź immunologiczną matki na antygeny płodu,
15) jest substratem do produkcji kortykosteroidów i mineralokortykoidów płodu,
16) pobudza błonę śluzową jajowodów i macicy do wydzielania substancji odżywczych,
17) przygotowuje gruczoł sutkowy do laktacji,
18) hamuje powstawanie prostaglandyny,
19) zatrzymuje wodę – obrzęki
20) rozszerza żyły – wolniejszy przepływ krwi – sprzyja powstawaniu żylaków
21) przebarwienia skóry (ostuda).
8) Inne metaboliczne efekty oddziaływania progesteronu to:
22) podwyższanie temperatury ciała, stymulacja oddychania,
23) obniżanie stężenia aminokwasów w surowicy krwi,
24) normalizacja poziomu glukozy w surowicy krwi,
25) działanie przeciwandrogenne, polegające na hamowaniu aktywności 5alfa reduktazy, przekształcającej testosteron w dihydrotestosteron.
10) Spadek poziomu progesteronu po porodzie powoduje wahania nastroju, zwane depresją poporodową.
11) Prekursorem progesteronu jest cholesterol syntetyzowany z acetylo-CoA oraz pochodzący z lipoprotein o niskiej gęstości frakcji (LDL). W błonie wewnętrznej mitochondriów cholesterol pod wpływem LH ulega konwersji do pregnenolonu, który jest bezpośrednim prekursorem progesteronu.
12) Metabolizm:
26) Metabolizm progesteronu odbywa się głównie w wątrobie (gdzie około 90% hormonu podlega efektowi pierwszego przejścia), również w nerkach i w śladowych ilościach w innych narządach, np. w mięśniach.
27) W wyniku redukcji w pozycji 5 beta w pierścieniu A powstają glukuroniany, które po uwolnieniu do krwi przechodzą do moczu, skąd głównie jako glukuronian pregnandiolu wydalane są na zewnątrz organizmu (50-60% metabolitów). W wyniku redukcji w pozycji 5-alfa powstaje w hepatocytach, jak i poza wątrobą, 5-alfa-dihydroprogesteron, który po koniugacji z kwasem siarkowym jest wydzielany do żółci i wydalany z kałem (10% metabolitów).
28) Około 96-99% progesteronu występuje w postaci związanej z białkami osocza – w około 50-54% z albuminami i w 43-48% z transkortyną. Stężenia progesteronu w surowicy pomiędzy 5–15 ng/ml, odpowiadające fizjologicz...
kolo205