Magdalena Jerszyńska - R1z
TUŁÓW – ŚCIANY I PRZESTRZENIE
Każdy z nas wie gdzie jest tułów, uczy się tego dzieci w przedszkolu. Wiele osób zostaje na tym poziomie. Chcę przybliżyć temat tego, co dokładnie tworzy nasz tułów. Ogólnie rzecz biorąc jest to klatka piersiowa i jama brzuszna. No i to może jeszcze sporo osób wie. Ale co dalej?
Dolną ścianą klatki piersiowej oddzielającą ją od brzucha jest przepona- płaski mięsień, należący do głównych mięśni wdechu. Ściany górniej nie ma, natomiast otwór górny klatki piersiowej łączy je bezpośrednio z szyją. Pozostałe ściany (przednia, boczne i tylna) są trójwarstwowe. Warstwa powierzchnia obejmuję skórę, tkankę podskórną i powięź powierzchowną klatki piersiowej. Warstwa środkowa jest utworzona przez mięśnie powierzchowne klatki piersiowej (mięsień piersiowy większy, mięsień piersiowy mniejszy, mięsień zębaty przedni, mięsień podobojczykowy), związane głównie z obręczą kończyny górnej, ale spełniają również funkcje dodatkowych mięśni wdechu. Warstwa głęboka obejmuje szkielet kostno-chrzęsty z mięśniami głębokimi (albo właściwymi) klatki piersiowej. Od wewnątrz warstwa ta jest zamknięta powięzią wewnątrzpiersiową. Do mięśni głębokich klatki piersiowej należą: mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne, mięśnie podżebrowe i mięsień poprzeczny klatki piersiowej. Z wyjątkiem mięśni międzyżebrowych zewnętrznych wszystkie pozostałe są mięśniami wydechowymi. Mięśnie międzyżebrowe wypełniają przestrzenie międzyżebrowe. Mięśnie podżebrowe leżą w dolnej części tylnej ściany klatki piersiowej. Mięsień poprzeczny klatki piersiowej przebiega od tylnej powierzchni mostka do przylegających chrząstek żeber.
Jamę klatki piersiowej dzieli się na 2 jamy (lewą i prawą) i lezące pomiędzy nimi śródpiersie. Jama opłucnej jest szczelinowatą przestrzenią, zawartą między opłucną ścienną, płucną i krezkową. Opłucna to cienka błona surowicza położona wokół płuca. Można stwierdzić, że płuca są otoczone przez jamy opłucnej, zawierającej niewielką ilość (kilka mililitrów) płynu surowiczego. Opłucna ścienna przylega do ścian klatki piersiowej, a jej część pokrywająca płuco od strony przyśrodkowej nosi nazwę opłucnej ściennej śródpiersiowej. Śródpiersie jest zatem od boków ograniczone przez obie opłucne ścienne śródpiersiowe (lewego i prawego płuca), od przodu przez tylną powierzchnię mostka, chrząstki dochodzących do niego żeber i mięsień poprzeczny klatki piersiowej, od dołu przez przeponę i od tyłu przez przednią powierzchnię kręgosłupa piersiowego. Ku górze łączy się z szyją przez otwór górny klatki piersiowej. Określenie umownej płaszczyzny poziomej, przechodzącej przez miejsce połączenia rękojeści z trzonem mostka i krążek międzykręgowy leżący między IV i V kręgiem piersiowym, pozwala na podzielenie śródpiersia na górne i dolne. Umowna płaszczyzna przechodząca przez tchawicę i jej rozdwojenie dzieli śródpiersie górne na przed- i zatchawicze. Śródpiersie dolne jest podzielone przez worek osierdziowy na przednie, tylne i środkowe. Przednie leży do przodu od worka osierdziowego, tylne do tyłu niego, a środkowe obejmuje worek osierdziowy wraz z jego zawartością.
Górna ściana jamy brzusznej jest tożsama z dolną ścianą klatki piersiowej. Ku dołowi jama brzuszna nie ma zamknięcia, za dolne ograniczenie uważa się dopiero dno miednicy. Ściana tylko jest utworzona przez kręgosłup lędźwiowy i częściowo talerze kości biodrowych oraz mięśnie lędźwiowe (większe lub mniejsze) i czworoboczne lędźwi. Ściany boczne i przednia zbudowane są z 3 warstw. Warstwa powierzchowna to skóra, tkanka podskórna, powięź powierzchniowa. Warstwa środkowa to mięśnie z ich rozcięgnami. Warstwę głęboką tworzy powięź poprzeczna i otrzewna ścienna. W przedniej ścianie pośrodkowo leży kresa biała, przerwana przez pępek. Jest to silne pasmo łącznotkankowe, biegnące od wyrostka mieczykowatego mostka do górnego brzegu spojenia łonowego. Krasa biała jest zbudowana z włókien rozcięgien mięśni skośnych i poprzecznych brzucha. Po bokach od tej kresy leżą mięśnie proste brzucha, objęte własnymi pochewkami, zbudowanymi z tych samych rozcięgien, które tworzą kresę białą. W ścianie bocznej leżą kolejno: mięsień skośny brzucha zewnętrzny, mięsień skośny brzucha wewnętrzny i mięsień poprzeczny brzucha. Z nazwy tego najgłębiej leżącego mięśnia wynika nazwa powięzi poprzecznej, wyścielającej jamę brzuszną. Mięśnie brzucha pełnią głównie rolę mięśni wydechowych, tworzą bowiem tzw. tłocznie brzuszną. W skutek ich skurczu wzrasta ciśnienie wewnątrzbrzuszne, wypychając przeponę w głąb klatki piersiowej.
Dalej można by opisać zawartość jamy brzusznej ale to jest już zagadnienie dość obszerne i wymagałoby poświęcenia kolejnych dwóch stron tekstu a przecież książki nie piszę. Mam nadzieję, że trochę rozjaśniłam spojrzenie na tułów. I teraz będzie łatwiej określić, czy boli nas klatka piersiowa tylna, boczna czy dolna.
Bibliografia:
· Anatomia człowieka z elementami fizjologii; pod red. Janusza Skrzata j Jerzego Walochy; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Wydanie I, Kraków 2010; ISBN 978-83-233-2911-4
· Atlas anatomiczny. Ciało człowieka: budowa i funkcjonowanie; Peter Abrahams; Świat Książki, Warszawa 2012; ISBN 978-83-273-0261-8;
· www.anatomia.pl
madziunia56