Mrówki_Kat-Faun-Polski-t23.pdf

(10925 KB) Pobierz
POLSKA
AKADEMIA
NAUK
I N S T Y T U T
Z O O L O G I I
KATALOG FAUNY POLSKI
Catalogus faunae Poloniae
Część XXVI, zeszyt 1
MRÓWKI
Formicoidea
Opracował
BOHDAN
P ISA R SK I
Nr 23 «Katalogu fauny Polski»
PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO
WARSZAWA 1975
NAUKOWE
http://rcin.org.pl
PO LS K A
AKADEMIA
N A U K
I N S T Y T U T
Z O O L O G I I
KATALOG FAUNY POLSKI
Catalogus faunae Poloniae
Część XXVI, zeszyt 1
MRÓWKI
F ormicoidea
Opracował
BOHDAN
P ISA R SK I
Nr 23 «Katalogu fauny Polski»
PAŃSTWOWE
W Y D A W N I C T W O
WA RSZ AWA
1975
NAUKOWE
http://rcin.org.pl
KOLEGIUM R ED AK CYJN E
m gr
S.
A.
G o l j a n , p r of. d r
E.
G r a b d a ,
prof. dr
T.
J a c z e w s k i j, p r of, dr
M.
K l i m a s z e w s k i , p r o f. dr. K . K o w a l s k i , d o c . dr
M.
M r o c z k o w s k i ,
prof. dr J. N a s t , p r o f, dr
L.
K . P a w ł o w s k i , p r o f. dr J. R a f a l s k i , p r o f, dr
A.
R i e d e l (p . o . p r z e w o d n ic z ą c y ), p r o f. dr S t. S m r e c z y ń s k i , p r o f. dr J. S t a c h ,
m g r
Zb.
S w i r s k i (s e k r eta rz ), p r o f, dr
A.
W r ó b l e w s k i
Redaktor
zeszytu :
dr W.
S t a r ę g a
Praca wykonana w ramach problemu resortowego Nr PAN-27
P A Ń S T W O W E W Y D A W N I C T W O N A U K O W E - WA R S Z A WA 1975
Wydanie pierwsze. Nakład 850+ 90 egz.
Arkuszy wyd. 6,5 Ark. druk. 5,25 + 1 wklejka. Papier druk. sat, kl. III. 80 g. 70x1 00.
Oddano do składania 30. V.74 r. Podpisano do druku 14. XI. 75. r.
Druk ukończono w grudniu 1975 r.
Zam. 2022/75 - A-18. Cena zł 22.
WROCŁAWSKA DRUKA RNIA NAUKOWA
http://rcin.org.pl
MRÓWKI-F
O R M IC O ID E A
Opracował
B
ohdan
P
isa r sk i
Treść
I.
III.
II.
IV.
V.
W s t ę p .............................
. . .
P rzegląd g a t u n k ó w .......................
Tabela rozmieszczenia gatu n k ów
L i t e r a t u r a ..........................................
Indeks nazw sy stem a ty c zn y ch
3
8
57
64
77
I. W STĘP
Badania mirmekologiczne przechodzą obecnie niespotykany dotych­
czas rozkwit. Wiąże się to z rozwojem badań ekologicznych — w wielu
ekosystemach mrówki są jednymi z dominujących zwierząt. Są one po­
ważnymi sprzymierzeńcami człowieka w ochronie lasów a równocześnie
stają się coraz poważniejszymi szkodnikami upraw i wysuwają się na
jedną z czołowych pozycji wśród zwierząt synantropijnych. Równolegle
poważnym bodźcem badań mirmekologicznych są obecnie możliwości
wyjaśnienia szeregu zjawisk związanych z życiem owadówT «społecznych»,
takich jak wymiana informacji, organizacja i funkcjonowanie «społe­
czeństw», czy ewolucja «społeczna».
W wielu środowiskach, przede wszystkim w środowiskach trwałych,
jakimi w środkowej Europie są np. lasy, mrówki są jednymi z najpoważ­
niejszych drapieżców, i)°żerającymi co roku miliony innych drobnych
zwierząt. Równocześnie pobudzają one rozwój populacji pewnych innych
zwierząt — przede wszystkim mszyc, opiekując się nimi, a dzięki zwiększo­
nej produkcji spadzi przez mszyce wpływają również na zwiększenie
liczebności populacji innych owadów, np. pasożytniczych błonkówek
czy muchówek. Mają one także wpływ na liczebność populacji ptaków,
stanowiąc w pewnych okresach ich niezbędny pokarm. Istotną, choć
dotychczas niedocenianą rolę odgryw-ają niektóre drapieżne gatunki
mrówek w krajach tropikalnych, gdzie są poważnymi wrogami termitów.
Bardzo istotny jest także wpływ mrówek na procesy glebowe, zarówno
3
http://rcin.org.pl
w lasach, jak i na łąkach czy pastwiskach. Według ostatnich badań
(C
ze r w ińsk i
, J
ak u bc zy k
, P
ętał
1971) w gniazdach mrówek z rodzaju
Myrmica
L
a tr
.
oraz
Lasius flavus
(F.) i
Lasius niger
(L.) znacznie zwiększa
się ilość substancji organicznych oraz jonów azotu, potasu i fosforu.
Zmienia się również skład mikroflory, zmniejsza się liczba promienie
a zwiększa liczba bakterii i grzybów.
W niektórych regionach mrówki są poważnymi szkodnikami upraw,
lip. mrówki z rodzaju
Atta
F. wyrządzają poważne szkody na plantacjach
w Ameryce Południowej ; potrafią one w ciągu stosunkowo krótkiego
czasu ogołocić z liści znaczną liczbę drzew czy krzewów. Жа Riwierze
francuskiej argentyńskie mrówki z gatunku
Iriäomyrmex humilis
(M
a y r
),
a w północnej Afryce
Tapinoma simrothi
K
r a u s s e
,
stały się poważnymi
szkodnikami w sadach i ogrodach, ponieważ masowo hodują mszyce i czer­
wce. Również i u nas, w ogrodach, mrówki potrafią być bardzo uciążliwymi
współmieszkańcami; hodując mszyce wpływają na bardzo szybkie zwięk­
szanie się ich liczebności i na ich rozprzestrzenianie się.
W ostatnich latach masowa wymiana towarów, rozwój wielkich aglo­
meracji miejskich, a przede wszystkim zmiana standardu budowanych
domów — powszechne wprowadzenie na obszarach o klimacie umiarko­
wanym centralnego ogrzewania oraz wyposażenie ogromnej większości
mieszkań w bieżącą wodę, łazienki — stworzyły bardzo dogodne warunki
dla synantropijnych gatunków mrówek, przede wszystkim dla
Monomorium
pharaonis
(L.). Gatunek ten, który już w zeszłym stuleciu został rozwle­
czony po całym świecie, obecnie stał się jednym z pospolitszych a chyba
najtrudniejszym do zwalczenia współmieszkańcem człowieka. Dotych­
czas nie znaleziono jeszcze ani jednej naprawdę skutecznej metody jego
zwalczania, choć bywa
011
bardzo uciążliwym współlokatorem w domach
mieszkalnych a wręcz niebezpiecznie zagraża podstawom higieny w za­
kładach produkujących żywność, nie mówiąc już o szpitalach.
W Polsce pierwsze wzmianki o mrówkach spotykam y bardzo wcześnie,
bo już w dziele
K
luka
( 1780), ale z pierwszej połowy X IX stulecia, będącej
okresem intensywnego rozwoju europejskiej mirmekologii, pochodzi
z terenu Polski zaledwie kilka wykazów mrówek
(W
eigel
1806,
S
chilling
1830, 1839,
SiEEOLD
1844), zawierających nazwy gatunkowe często obecnie
niemożliwe już do zidentyfikowania. Druga połowa X IX wieku przynosi
kilka dokładniejszych spisów faunistycznych
(N
owicki
1864,
W
ie rz ejsk i
1873,
B
risciike
1888,
IS
asonov
1892). Intensywniejszy rozwój mirmekologii
T
w Polsce rozpoczął się po I wojnie światowej, wiąże się on z działalnością
J.
Ł
omnickiego
, W. K
ulm atyckiego
,
H.
N
ovotnego
,
J.
B
e g d o n a
,
J.
W
e n g r is
i R.
M
in k ie w ic z a
. W
okresie tym pojawił się szereg wykazów
faunistycznych, obejmujących znaczną część Polski
(K
ulm atycki
1920a
i 192Ob, 1922, J.
Ł
omnicki
1931,
N
ovotny
1931-1937,
B
e g d o n
1932),
ukazują się pierwsze prace poświęcone ekologii mrówek (J.
W
e n g r is
),
ich taksonomii (J.
Ł
omnicki
1924) i etologii
(M
in k ie w ic z
1939a, 1939b,
4
http://rcin.org.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin