Metodyka i analiza doświadczeń - opracowanie zagadnień (1).doc

1.       Zdefiniować i objaśnić na przykładzie zjawisko interakcji

INTERAKCJA to jednoczesna i nieproporcjonalna reakcja na zmianę jednego czynnika w zależności od poziomu drugiego czynnika doświadczalnego. Zależy od stanu fizjologicznego komórek.

UWAGA! W interakcjach działanie jednego czynnika analizujemy w obrębie drugiego, ale dla każdego czynnika osobno

Możemy np. badać masę ciała dwóch ras owiec stosując dwa rodzaje dawek pokarmowych o różnej wartości odżywczej. O interakcji można by mówić wtedy, gdy po przeprowadzonym doświadczeniu obserwowalibyśmy istotny lub wysoce istotny wpływ rodzaju żywienia w zależności od rasy zwierząt (tak więc między ras i dawką – dwoma czynnikami doświadczalnymi - występowałaby interakcja).

2.       Opisać na przykładzie co to są efekty proste i efekty główne w interakcji

Możemy np. badać masę ciała dwóch ras owiec stosując dwa rodzaje dawek pokarmowych o różnej wartości odżywczej. Sprawdzamy czy istnieje interakcja między tymi dwoma czynnikami doświadczalnymi czyli to jednoczesna i nieproporcjonalna reakcja na zmianę jednego czynnika w zależności od poziomu drugiego czynnika.

Układ ma charakter krzyżowy

Efekt prosty w tym przykładzie to różnica średnich z obserwacji dla danej dawki bądź rasy

Jeśli efekty proste będą się różnić to znaczy, że wystąpiła reakcja na zmianę sposobu żywienia. Informują one o poziomie tej zmiany dla rasy1 i rasy2. Jeśli nie ma zmiany reakcji w zależności od sposobu żywienia → efekt prosty = 0

Efekt prosty ujemny oznacza zmianę w postaci spadku, dodatni zaś oznacza zmianę w postaci wzrostu, np I efekt dla rasy jest równy +6 à zmiana dawki zwiększyła masę owiec.

Efekt główny to średnia arytmetyczna z dwóch efektów prostych, tu rasy lub dawki:

Efekt główny rasy: 

Efekt główny dawki:

Wpływ danego czynnika (dawki) może być wyraźny, gdy rozpatrujemy każdą rasę osobno. Oceniając efekt główny, wpływ ten może okazać się niewielki (albo żaden gdy efekt główny równy jest 0). Testując testem F nie wykazalibyśmy istotnej różnicy, mimo że efekty proste są wyraźne.

3.       Opisać zasady stosowane przy ocenie istotności składników modelu z interakcją

F0 dla poszczególnych źródeł zmienności oblicza się począwszy od interakcji, jako stosunek średniego kwadratu interakcji do średniego kwadratu błędu.

Jeśli interakcja pomiędzy czynnikami A i B jest istotna → nie sprawdzamy istotności wpływu czynników doświadczalnych (nie obliczamy F0 dla czynnika A i czynnika B)

Jeśli interakcja jest nieistotna → obliczamy F0 dla obu czynników i sprawdzamy istotność wpływu w stosunku do błędu (Istotność czynników A i B testuje się tylko w przypadku gdy interakcja jest nieistotna)

4.       Zdefiniować cztery wzajemnie ortogonalne kontrasty dla doświadczenia w układzie pięciu grup

Kontrastem nazywamy taką liniową funkcję sum (średnich) grup , dla której spełniony jest warunek , co przy równych liczebnościach grup oznacza: . (Inaczej mówiąc są to grupy/pogrupowane średnie).

Dwa kontrasty nazywamy ortogonalnymi, jeśli . Ortogonalność kontrastów jest równoznaczna z ich niezależnością. Dla danego doświadczenia można wyznaczyć najwyżej t-1 wzajemnie ortogonalnych kontrastów.

5.       Wymienić poznane testy do porównań wielokrotnych. Podać sytuację, w której możemy je zastosować  i cel, w jakim się je stosuje

ü      Najmniejsza istotna różnica (NIR) – least significant difference (LSD)

ü      Test Duncana (wielokrotny test t, test wielokrotnego rozstępu) przy czym nie należy go stosować!

ü      Test Scheffe’go – nieco słabszy od testu Tukey’a

ü      Test Tukey’a – mocniejszy, ma specjalne tablice

Kiedy musimy dokonać wielu porównań nie można stosować testu t Studenta, bo następuje utrata kontroli nad poziomem istotności. Porównania wielokrotne stosujemy tylko, gdy test F wykaże istotne różnice pomiędzy średnimi prób. Stosuje się je w celu wskazania par średnich różniących się istotnie. Jeśli test F nie wykaże różnic nie stosuje się dalszych obliczeń i testów/porównań średnich.

Przy cz...